אט אט
רה יי

0 יי
ור אט

4
יי אי ודי +
יי-ינר'נויי)

ר יי יי ישאר יי אי
14 +-4 יי

4
64 ר

6 6 666 ןיוו 6"
בה 11 ןיע 4 1על א
4,424 41 אנן א א )א צין יז יי 44"
פין בי

א יע =
ר 2 זי יג יבג
=+ יל ער מע = יל

: יל אא

+
1
)

יט
4

4 *} 14 -יו. 44 דרי יישי
הי :ה :21

3 יי :2

יי יע יב גע
ןא יט א אל
יע 1 ה

גע יו
טיק ר

11 + א יי
3 טי ,16
יב 5:41:46:64 41 בע
1 .5 ראי אף :0 :4
5 5
4104
4 * יא דעי יא
4 ליוז יט 444414
יי א ן יי
עב יו 1
זי 1 111 7 1

4 ן:

ןג יו )לט

ל

5 :2 עי

שי )וט
זי
74
{+ אי יי ?יי וי י1

גאט
רש

די3 041 1 1111 צריץ יי .רע 62

5 4
11 | .ןעט א וד +א;)

6 דצ זט 21 אצי 4 ה,עעט 46
יט

= 1 1 א 4564
0 יע

4 4

ישי :לייז

4 טע יש 11 25 15 56 -
א יע 1 בל

ר א יא עז

?

6 יי יי א צי;איי+} שי צ'ק
4

11
עי גנ 2 0
יי

=+ :וי א"ל
= *י .203
7 "ימי .ישי דן
עצָרו; 22 +'+).

וי יי 1 ,ה,
0 :

א 6
יי א = 4224 :לע ,עג

דל א
עיד א

1
ר א 4
יי בנ

1 גל
2

4
בא 6
=

= א
104

א
2 א
12 15
2
3 ?2
א :
יי

א יב
יל

8 ס6 )2

וז וטטאטטזם1ט1:

וו

)
*ז

שּ

א 50 ,
חײ 5 ט 66 2
יי .5 י

א" יו אי
שׂד יי 16 יי
וֹ : אשט 7 6

/ 0 : א אי יי

4 תע 45 11סוזע
{דזהזע1 1 1110סזס 1 {ס ע1511סטעע1)
113 זאסעויץ

2טװע|50 261116) 0161 056{

1161 {זםזקג 1 111ס0װ2/16

עס +2208עטפ מזזדד תסע

5 /181ע61

'

2 . : 1 ֹ זי :
: :ר י"ר די )
0 ן יי - שיש ,א :
יד + , שא אע 18
וֹ חי אה ו-י

: שי ו . ש ( טיא"
יב וי אשי טע שי יק

מיטע.
מאַמאַ האָט זיך אַרױסגעצױגען פון איהר צימער, און קומט
שוין קיינמאָל נישט צוריק... נישט איך הער בּיינאַכט איהרע
טריט... נישט איך זעה איהר שאָטען אויף די װאַנד בּלאָנ=
דזשען. מאַמאַ האָט זיך וייט אַריסגעצויגען פון דאַנעןף
און קומט שוין קיינמאָל נישט צוריק.

װאַ נדע

וועלכע בּעגלײט איהר בּיז צום טהיר:
און וואו אַהין געהסט דו, שװועסטער?

מיטע.
מאַמאַ זוכען... מאַמאַ זוכען... אָב.

פ אָר ה א נ ג.

ה" גרויסגליק.
אָבּער טאָכטער, דרינען... געריהרט. ניין... עס איז דאָך אונ=
מעגליך...

ראַזצ.
שװער, דאָס געשעפט פערלאַנגט עס. פיהרט אַבּ נצָך די סוהרים
דעם אַלטען, װעלכער האַלט זיך צוריק מיט מורא, אָבּ.

ראָזע

אין טהיר.
איינע סעקונדע, דער יונגער הערר קומט אַװי גלײַך. לויפט
צו צו לעאָנ'ס צימער, עפענט אויף די פערשלאָסענע טהיר. לעאָן,
די קויפלייטע זענען דב.

לעאָן

קומט אַרױס,
װאָס איז דאָ געווען?

ראַזע.
שאַ, די קויפלייטע זענען דאָ. פיהרטן צו צום קאבינעס. קום
דאָך מיט אַרײן

לעאָן

כאַפּט זיך צוריק.
איך דרינען, זמאַמאַיס*,

ראָזע.
קינד! שוין אויס מאַמאַ, פּאַפּאַ איז שוין דרינען. עפענט די
טהיר, לעאָן דערזעהט די קויפּלײטע מיט'ן פאָטער, געהט אַרײן.

ראַזע

רופט נאַך אין צימער. :
טעכטער, װאַנדע, מיטע, װוילט איהר פיעלייכט פאַר די העררן
פּיאַנאָ שפּיעלען. אָב נאָך לעאָנ'ען אִין קאבינעט,

מיטע.

קומט צרויס פון איהר צימער געפיהרט דורך װאנדטן, זי האַלט אויף איהרע

הענד פערטריקענטע קרענצע;, אַסטען פערטריקענטע, שװאַרצע טרויעריבּענדער

מיט אויפשריפטען.

װ אַנד ע.
און הערסט דו שין נישט מאַמאיס טריט, שװועסטער+.

אפ

ראָזע.
אָ, ניין, שווער... די גרויסגליק'ס זענען נישט געשטאָרבּען...
ווידער לעבּען... איך האָבּ פאַר דעם מיין גאַנץ פערמעגענס,
מיין געלד געגעבּען, די גרויסגליקיס -- מיין געלד... דאָס
איז מיין געלד..

די סוחרים.

קלאַפּען אין טהיר.
מען קען!

ראָזע.

מאַכט זיך גלייך די האָר,
בּיטע, בּיטע. צום שװער. שווער, די סוחרים זענען דאָ. ה' גרויס*
גליק װיל זיך איפהויבּען און אַװעקגעהן, ראָזע האלט אֵיהם אײן, די

סוחרים קומען צריין, פערנייגען זיך. אַ גוטען אָבענד.

ראָזע.

מאַכט א בּעװעגונג מיט פּאַטאָס, װײזט אויף ה' גרויסגליק, וװעלכער װיל אָב

בּעהן, קען נישט און קומט אין פערלענענהײט,
האַבּע די עהרע איהנען פאָרצושטעלען דעם שעף פון
אונזער פאַמיליע, דער שעף אונזערס געשעפט, ה' גרויס=
גליק. די סוחרים פערגײגען זיך טיעף פאַר איהם.

ראָזע.
אונזער פאַטער, דער שלף, האָט זיין וואונש אויסגעדריקט,
ער יל מיט איהנען זעלבּסט קאָנפערירען

די סוהױים.

סערנייגען זיך.
מיר זענען זעהר געריהרס.

הי גרויסגליק.
אָבּער טאָכטער.. קוקט זיך פערלענען אום.

ראָוע

עפענט די טהיר פון מאַמא'ס צימער.
בּיטע אינם קאַבּינעט,. די סוחרים געהען אָבּ אין קאַבּינעט, פער=
נייגעדיג זיך,

ראָזוע

װײזט אויף מאַמאַ'ס צימער, דער ה' גרױסגליק נאָך די סוחרים, 04

צו זיצען דאָ אינאיינעם מיט זײ און צוֹ טרינקען אינאיי=
נעם.. הער גרויסגליק! איהר פערגעסט, װער איהר זענט!

לצאָן.

װײוט זיך אין טהיר,
װאָס איו דאָס אַזעלכעס!

ראָוע.
גאָרנישט, נישט דיין געשעפט, לאָז מין אַלײן בּעזאָרגען-
שטופּס איהם אָב אין טהיר און פערשליסט הינסער איהם די כהיריי-

הי גרויסגליק.
שוין אויס גרויסגליק... אויס... אויס... אַלע זיין אינאייגעם.-
לאָז, טאָכטער,.. שוין... שוין... אינאיינעם..

ראָוע.
ניין, נישט אוֹיס גרויסגליק... איך האָבּ חתּוֹנה געהאַט פאַר-
די גריסגליק'ס... פאַר די גרויסגליקס האָבּ איך
מיין גאַנץ פערמעגען צװאַמענגענומען, נישט געשלאַ-
פען, נישט דערעסען.. יעדערן מײין קישען אַװעקגע-
געבּען פון אונטער מיין קאָפּ, יעדען מיין טעַלער פון מױיל
אַװעקגעגעבּען, געזאַמעלט אַ גראָטען צו אַ גראָשען... אַז איך
זאָל מיט די גרויסגליק'ס חתונה האָבּען.. איהר געהט און
שענקט ראָס אַלעס אַװעק.. אָ, ניין.. איהר שענקט דאָס
נישט אַזױ בּיליג אַװעק... טײער קאָסט דער נאָמען.. איהר
פערשטעהט זיך נישט דערויף. צי זאַשען. און זי, פריליין
גרויסגליקיס טאָכטער, נעמט דעם ערשטען בּעסטען יונג פוך
דער גאַס... אָהנע נאָך זיין פאַמיליע צו פרעגען, אָ, שע?
מען וי זיך אין וייטען האַלז אַרײן! זי, לעאָנס שװעסטער,
מיט אינעם פון דער גאַס, אַָהנע נאָך זיין פאַמיליע צו
פרעגען... אָה, אויף דעם האָבּ איך מיך נישט געריכט,.
אויף די גרויסגליק'ס...

ל' גרויסגליק. :

אריפגערענט, שריימ,
אָבּער טאָכטער... איך װיל נישט מעהר די גרוֹיסגליק'ס..
נישט דאָ מעהר... געשטאָרבּען... מיט זיי... אַלע אינאיינעם...
אַלע, מאַכט מיט די הענד. אַזֹי, אַלע, אַלע, אינאיינעם זייןי-

= יי,,,, ,עיל ערע

-
פ-יב.

המ ט אַ אױסגעשטרעקטע האַנד האַלט אין אײן צײגען אױף זאָשעף

זי.

דראָזע.

װערט בּלייך, פערליערט זיך אָבּער נאָר אײן סעקונדע.
מאַמע, מאַמע. נעהמט דעם פאָטער, װעלכער איז שיכּור'ליך אין גס
די מוטער אין האַנד אריין: נאַ, פיהר דעם טאַטען אין קיך
אַרײן. צו דִי יונגען. אַהײם:! די מינוט אַהײַם!

ליב :
קװוייזט נאָך איין מינוט אױף זאָשען.
זי.
ברויסגליק. '
אָכּער, טאָכטער, בּלייבּען... זאָל בּלייבּען... אַ טיכטיגער יונג,
ראָזע.

צו די יונגען, װעלכע שטעהען נאָךי
אַהײם. טאָפּעט מיט ן פוס. די מינוט!
בע ר.
פיהרט אָבּ ליב'ן,
אַז מען זאָגט געהן, -- געה, בּרודער. געהט אָבּ נאָך ליבּ'ן מיט
זעלנערישע טריט. ו

שמוטער.
-די מוטער פיהרט אָבּ דעם פֿאָטער, וועלכער א"ז א בּיסעל שיכּור, אין קיך אַרײן, זי
שטופּט איהם נאַך. .
צרות האָבּ איך פון דיר.
דאָש ע
פאלט צו צום פאָטער מיט אַ געװײן
פּאַפּאַ!

הי גרויסגליק. :
אָבּער, טאָכטער, פּלײבּען. טרײט. בּלייבּן! אַלע אינאייגעם
זיין ! אַלע!

ר אָזע.

,

-צום אַלטען
אָכּער שווער, ה' גרויסגליק, פּאַסט עס פְאַרן ה' גרויסגליק

06

דיי יו טעיך
צו גאָרקעכער, װײזענדיג. אויפ'ן ה, גרױיסגליקי
מען מעג שוין זיצען מיט'ן בחותּן?
גאָרקעכער.
מען מעג שוין
די מוסער קומט צי
הי צרויסבליק
גיסט איהר אָן א גלעױל,
בּיטע.
הי מהט עה
ניחותּן, איך בּעט איבּער ה' גרויסגליק, אַז מיר האָבּען דערלעבט,
אַז גאָט האָט אונז געהעַלפען, אַז מיר זאָלען זיך מיט די ג-ויס=
גליק'ס משדך זיין--מחותּן ה' גרויסגליק. װינט. אַז גאָט האָט
אונז געהאָלפען צזאַ נהת, אַזא גליק--?רינקט מיט'ן מתּתּן
די סהיר עפענט זיך, עס קומט ארײן ראָזע,
ר אָזע
וועלכע בּליבּט שטעהן פון דערװײטענס מיט שרעק.
װאָס טוט זיך דאָ צַזעלכעס?
זאַשע
דערזעהט זי, כאַכּט זיך אויף,
אַה, ז,הסט דו, ראָזע!
ליבּ
כּאפּט זיך אויף מיט שרעקי
איך בּין גאָרנישט שולדיג, זי. װײזט אױף זאָקען. כ'כּין גאָר-
נישט שולדיג.

-ה" בר הי סיג לייק.

בלייבּענדיג זיצען, צו ראָזען. זעץ דיך, טאָכטער.. דאָ אַהער מיט,

אוֹנו. גיסט איהר אַן א נלעזיל. טריבק, אַלע אינציינעם זיין.. ‏

אַלֶע,.. גוטע מענשען...
זאָשע.
מיט פרלד,
און פּאַפּאַ בּעשטעהט אויפין שידוך...
ב3לר, :
און איך.. און ליבּ... ראָזע קוקט איהם אָן, האַקט ער אין מיט'

פע-ליערענדיג דאָס לשוף

יששיייי?

צופריעדען... אַ טיכטיגער יונג.. זענען טיכטיגע מענשען:
װײזט אױף דוד'ן. אַלע אינאיינעם. צו דודן. גיס איהם אָן
אַַגלעזיל.
דייר
גיסט איהם אָן צ גלעזיל.
טרינק, ליבּ, לחיים, נאָר זיי אַ מענש, קען דיר גוט זיין.
בצר;
הלואי אויף מיר געזאָגט געװאָרען! /
זאָשע. :
מיר װעלן זיך דינגען די גאָרקיך, װאָס איהר האָט געהאַט
דריִבּען, און מיר וועלען זיך אַלײן מאַכן אַ שענק, סיװואָהר,
ליבּ?
ליבּ
נעהבט דאָס כּוס אין הצנד צריין, װיל זאָגען להײם, האַלט;ן לאַנג אין האַנד
און װצַגט זיך נישט,
בער
שסוכט איהם,
זאָג לחיים.
ליבּ
שטאמעלט,
לחיים.
הי גרויסג ליק.
צום װואָהל, יונגער מענש! די טהיר עפענט זיך, עס קומט אַרײן די
מיטער.
די מוטער.
מיינע שויאים, װאָס זעה איך! איהר דאָ מיטץ מחותּן
הי גרויסגליק! ראָזע...
גאָרקעכער.
קום אַהער, אַלטע, קום אַהער, דערכאַפּ דיר אויך דאָס האַרץ,
הי גרויסנליק.
יאָ, ביטלן זי, מחותּנתיטע, קומען זי אויך צום טיש. 81

פֿאַפּאַ.
שאַדט נישט.. נישט קײן מורא. בּעקיקט איהם. גוט... גאַנץי
גוֹט... געקוקט איהם פון קאָפּ בּיז פיס. שענער ינגע.. קומסט
אין דער פאַמיליע אַרײן.., שאַדט נישט.. גיט איהם די האַנד..
זעץ דיך.

זאָט 5
זעהכט... און פּאַפּאַ ‏ בּעשטעהט.. נישט װאָהר 1 האָבּ ניסט-
קיין מורא, ליבּ, װעסט זעהן, אַלע וועלען זיך פרעהען, זעץ-
דיך.

בער

צו ליבּץ, לערנט איהם,
זעץ דיך, אַז מען האָט דיך געהייפען, זעצט איהם אַנידער.

זאָטע

צו בּער'ן.
זעטצען זי זיך אויך, בּער.

בע ר

פערנײיגט זיך זעלגעריארטיג,
דאַנק. זעצס זיך.

דזר

אויפגערוימס צי ליבץ.
אַזױ, בּרודער, קריכסט אַריין אין פּאַמיליע גרויסגליקיס...
מוזט דאָך וויסען, װי זיך צו האַלטען, ליבּ; דו װוייסט, װער
עס איז דאָס אַזעלכעס די גרויסגליקיס ! אונז האָט עס אָבּגע-
קאָסט סויזענדער, איידער מען איז אין די פאַמיליע אַרײן-
געקומען... און דו אָזוי, אָהן אַ גראָשען--קריכסט דו אין דעם
שמאַלצ-גרובּ... האַלט דיך, בּרודער... דו װוייסט, װער עס
איז אַזעלכעס די גרויסגליקיס? דו ווייסט?

בער

שאָקעלט צו מיט'ן קאָפּ צו ליב'ן,
הער, װאָס מען זאָגט דיר, הער...

הי" גרויסגליק =
נישט... נישט... װעס שיײן גוט זיין, בּין צופריעדען... וכה"

וא אש

היייייעיייי,עעק

גאַרקע כער

שטעלט זיך אויף,
דאָס פרייליין גרויסגליק. פערגייגט זיך,

זאַשע.

פּאַפּאַ, דער פּאַפּאַ װוייסט? איך װער היינט פערלויבּט,.

ה' גרויסגליק.

:נעהמט זי אַרום,
- = איך ווייס, טאָכטער.,. ווייזט אויף דוד'ן. מיט זיי.,. גוט, טאָכטער..,
גוטע מענשעןיי
דוך גאַדקעכ ער

יבאפּט זיך אויף פערואונדערט,

ווער ? װאָס?

= ברויסגליק. :
נישט מורא... גוט... איך ווייס... מיט איינעם פון אייך... גאַנץ
גוש.. גוטע מענשען... אַלע אינאיינעם זיין... גוטע מענשען...

זאָשע. :
איז דער פּאַפּע איינשטימיג? אַזױ, װי גליקליך איך בּין! קושט
דעם פאָטער. נישט ואָהר, װעט גוט זין.. מיר וועלען זיין
אַלע אינאיינעם... אַך, פּאַפּאַ! דערזעהט אין טהיר ליב'ן מיט בער'ן,
װעלכע קומען בּיידע אַרײן אָנגעטהאָן יום?טובדיג, אויסגעקעמט און
אויס:עצירט, ליבּ זעהר פאָרזיכטיג, מיט מורא. געפיהרט דורך בּער'ן,
אַ, ליבּ, ליבּ, קום אַרײן, און דער פּאַפּאַ ווייסט שוין דער.
פון... און דער פּאַפּאַ בּעשטעהט... קום אַהער, קום אַהער...
לויפט צו צו די טהיר, כאַפּט אָן ליב'ץ בּיי דער האַנד און פיהרט איהם
צו צום פּאָטער. זעהסט, כּאַפּא, דאָס איז מיין בּרויטיגאַם,

| 2

-נעהט אויך צו, א ביסעל פון דערװײטענס מיט רעספּעקט, מיליטעריש,

איך דער קוזין.
ל יב
-בלצס, ציטערט, שטאַמעלט.
איך בּין גאָרנישט שולדיג,.. זי, וויל... װײזט אויף זאַשקען. איך
בּין גאַרנישט שולדיג..,

85

סע מענשען.. איתר זענט אינאײנעם.. אַזױ צזאַמען..-
דאָס איז גוט... זעהר גוט.. איהר זענט גוטע מענשען..

גאָרקעכער

א בּיסעל בעטרונקען, מעהר דרײסטער,
איך װעל דעם מחותן אָפען זאָגען, מיר זענען פּראָסטע.
מענשען, אָט אַזױ זענען מיר. אֹיךְ ווייס, איהר זענט כּאַניע.
גרויסגליק, איהר דאַרפט נישט צו זיצען מיט מיר בּײי איין
טיש. אָט װי איך דאַרף שטעהן פאַר אייך! שטעלט זיך אייף
און שטעלט זיך די האַנד צום שטערן, גריסט מיליטעריש. אַזו דאַרף
איך צו שטעהן פאַר אייך. איהר זענט דאָך פּאַני גרויס=
גליק, און איך בּין נאָר דוד גאָרקעכער.

הי גרויסגליק 2
ניין... ניין... נעהמט איהם אַראָכּ די הָאַנֹל פון שטערען. איהר זענט
גוטע מענשען.. גוטע מענשען.. אינאיינעם זין.. אַלע,
אינאיינעם זיין.. אַלע... זעץ דיך.. טרינק.. גיסט אים אַ
א גלעזיל, *

גאָרקצכ ער

צופרידען, טרעהרען װײזען זיך איהם אין די איגען,
פּאַניע גרויסגליק... ניין... איך דאַרף דאָ נישט זיצען נעבּען
אייך... איך ווייס, װער איר זענט.. איך האָבּ בּיי אייך די
טישען סערווירט... בּיי איער פאָטער, עַלִיו השלום, אויף
איער חתונה.. איך ווייס, װער די גרויסגליקיס זענע.
לאָזט מיך אייך קושען, פּאַניע גרויסגליק.. איהר דאַרפט
נישט מיט מיר דאָ צו זיצען און צו טרינקען פּאַן בּראַט,
איהר זענס די גרויסגליק'ס. װיל איהם די האנד קושען,

הי ברזי םב טיס

ציהט אָב פון איהם די האַנד.
ניין... מחותּן... ניין,.. איהר זענט גוטע מענשען... בּראַװע
מענשען.. הארציגע מענשען.. אװעק די גרויסגלייקס!
שלעכטע מענשען.. אַלע אינאיינעם זײַן.. אַלע.. אזו=
עס קומט אַרײן צולויפען זאָשקע. אין יום-טוב'דיקען אָנגעטהון, לױפם

צו מיט פרר צום פאָטער.

4גאָרק ע כער.

דער מחותּן איז זעהר פער'מרה=שחורה'עט, זאָל מיך דער
מחותּן פאַלגען, ער נעהמט ארויס פון קרעדענס משקה מיט גלעוליך.
לאָז דער מחותּן אַ בּיסעל שנאַפּט נעמען.. דערװאַרעמען
זיךי. װעט בּאַלד די מרה*שחורה אַװעקגעהן. גיסט זיך אַז
: אגלעזיל, צום געזונד!

-גרויסגליק.

כבּעקוקט דאָס גלעזיל,

איך דאַנקע... אָבּער ווירקליך נישט געזעהן, בּעמערקט! ער
טרינקט, װישט זיך אָב די ליפּען. ניכטס בּעמערקט!
גאָרקעכער.

ניין מחותּן, מיט אַנ'אמת, גאָרנישט,

ה' גרויסג ליק.

וואונדערליך. ערלויבּ... װינקט צו איהם, ער זאָל זיך אױיך זעצען
בּײם טיש און גיסט איהם אָן אגלעזיל. נישט קיין שלעכטערי.
אָבּער וואונדערליך !

גאָרקעכ ער.

װעלכער זעצט זיך בּיים טיש אַ בּיסעל פון דערװײטענס, מיט פּאָרזיכטיקײט,
זעהט דער מחותּן, איך פערשטעה עס: אינער אַלײן, מען.
לעבּט אַזױ, אָהן אַ ווייבּ. מיין אַלטע װוי זי איז; לחיים, לחיים!
טרינקט. וו זי איז, אָבּער דאָך אויף דער עלטער... איך פערשטעה
עס. לאָו דער מחותּן נאָך אַ בּיסעל נעהמען, אפשר עפּעס צו
צובּייסען. ער זוכט אין קרעדענס. אַ וואויל שטיקעל לעקעך,
לאָז דער מחותן נעהמען.

הי גרויסגליק.

איך דאַנק. עסט. זעהסט דו, דו האָסט רעכט. זיצט איינער אַלײן...
סעכטער יעדע בּעװנדער, זיצט אײנע דרינען. װײוט אויף
מיטע'ס טהיר. זי איז בּייז אויף מיר,,,. אין איהר מוטער גע=
ראָטען... ווייזט זיך נישט פאַר מיר... רעדט נישט מיט מיר...
געהט דורך איבּער די שטובּ, קאַלט, און דעם קאָפּ אַראָבּ.
געבּויגען.. איינגעשלאָפען אַזױ אין זיך... קיינעם נישט צו=
לאָזען צו זיך... קיינעם נישט זאָגען פון זיך... און דאָ נישט
קיינעם.. יעדען זיין וועלט, זיין צימער:. איהר זענט גוֹ=

אי יי יי ייט יי יי ,יי יי יי יי .-.,,,,,,ת, ת .::2,,,,,,,,,,,,,,,,,,}ענעיע יי עי וע יי יי יי ר אשיר יי : 024

82

גאָרקעכער.
אה איהר מיינט דאָס, װאָס די דיענסט האָט פער.
ציילט.. ניין, גאָרנישט... קיין שאָטען... איבּערגערוקט די
שענק... דעם שרייבּשטיש גלייכגעשטעלט... נישטיס בּעמערקט..
און אַ פרוי אַודאי נישטאָ.

הי גרויסג ליק.
אַזױ... אָבּער דאָך... אַ שאָטען האָט געמוזט זיין... איך ווייס עס.

גאָרקעעכער.
בּיז יעצט אַלײן דערינען געװוען. ראָזע איז דרינען, בּײי
אונזער איידעם... גלייך געשטעלט, אַלעס.. די סוחרים קָו-
מען היינט... האָבּ גאָרנישט בּעמערקט,

א' גרויסגליק.

וואונדערליך. און האָבּען זי פילייכט אַזי װוי טריט גע.
הערט, אויף און אָבּגעהן, דאָך קיין מענש האָבּען זי נישט
געזעהן, נישט װאָהר!

גאָרקעכ ער.
אוי, לאָז דער מחותּן זיך די זאַכען פון קאָפּ אַרױסשלאָגען.
איך שרעק מיך נישט פאַר די זאַכען בּין אַלײן אַ חברה?
?דישא-מאַן... און אויף די אַלע זאַכען האָבּ איך אַניעצה...
קוקט זיך אום צי קײנער געהט נישט. זעהט דער מחתּן, װען
מיר האָבּען נאָך דריבּער די שענק געהאַט.. האָבּ איך,
מחותּן, די געװאָהנהײנט געהאַט אין אַ בּעוונדער שענקעלע
אַ קליין בּיסעלע משקה בּעהאַלטען. נישט צום פערקויפען,

פאַר מיר, און ווען עס איז מיר אַזוֹי געװען, װי דער מחותּן ‏

פערצעהלט יעצט... פּאַסקורנע אויפן האַרצען.. פלעג איך
אַלעק נעהמען. נישט פאַר שיכּרוֹת, חלילה, אַלע שוסטערס
געהען בּאָרפוס... אַלע שענקערס זענען קיינט פּיאַקעס נישט,
נאָר גלאַט אַזױ, די מרה:שחורה פון זיך צו פערטרײבּע.
דאָס איז אַ נוטע רפואה, איך װײס עס מחותּף=
הּ גרויסגליק.

אָבּער האָט איהר גאָרנישט בּעמערקט, אַזױי װי עפּעס
אַ שאָרך מיט אַ לאַנגען קלײר איבּער דער פּאָדלאָגע?..

יי יי

גרויסגליק... דאָס מאַכט דאָס פרעמדע בּלוט, ווען עס קומט
אין דער פּאַמיליע אַרין..,. מאַטילדע, מאַטילדע! יאַ, די
שוועגערין האָט געדאַרפט פון איהר גרובּ אויפצושטעהן
און צוזעהן.. יאַ, נאָך איינע איז נאָך געבּליבּען פון די
פאַמיליע... מיטע, מיטע, צו די טהיר, װאו מיטע איו. דאָס איז
די לעכּעדיגע מאַטילדע, די לעבּעדיגע מיטע, פאַר איהר
װעט איהר פעראַנטװאָרטליך זיין, 2

ט גװהויסנליק
אָבּער מיין טאָכטער האָט זיך דאָך פּערשלאָסען פאַר מיר,
װײזט זיך נישט פאַר מיר..

טאַנטע.
זו האָט רעכט.. דאָס איז שוין גישט מעהר גרויסגסיק'ס
הויז, דאָס איז די גאָרקעכער'ס הוו. אָב, ה

זיך אַלײן איבער'ן צימער אַרום, בּעקוקט די בּילדלעך, די לעמפּלעך,

' גרויסגליק דרעהט

קרעכצט אָבּ, א לענגערע פּױזע, פון. מאַמאַיס צימער קומט אַרױס דער
גאָרקעכער, פּאַטשט זיך אָבּ די הענד, מאַכט זיף אָבּ דעם ראָק, דֶער*
זעהט דעם הי גרויסגליק.
גאָרקעכער.
אַך, מחהותּן, האָט מען אייך אויפגערוימט אַ קאַבּינעטיל--
אַ פערגעניגען אַרײנצוגעהן! נו, װאָס פאַר אַרבּײט געװען,
איהר ווילט עס זַעֹהן... װיל אויפעפענען די טהיר. אָס גיט נאַר
= אַקוק.

= נדויסגליק.
ניין... ניין,.. איך דאַנק... עפענט נישט... ער דערנעהנטערט זיך
צום גאָרקעכער. האָכּען זי נאָר נישט דרינען בּעמערקט,י
גאַרנישט?

גאָרקעכער.
גאָרנישט,

הי גרויסגליק.
אַ וואונדער... עטװאָס אזעלכעס, נאַ! וועלכעס.. אַ שאָטען
אויף דער װאַנד.. עהנליך צו איינער פרוי,. אָבּער די
פרוי האָבּען זי נישט געזעהן... נישט װאָהר?

81

80

פון דעם הויז גרויסגליק'ס, שטעהט אין נאָהנטע פערבּינדונג
מיט איינעם פון זיי, װײזט אויף לעאָנ'ס טהיר.

ה' נברויסעצליק =

גלייכגילטיג,
מיט זיי.

טאַנט9.
מיט זיי, פון די פאַמיליע גאַרקעכער'ס, יאַ.

ה' -גברויסבליק;
אַזױ, יאָ? אַ טיכטיגע- יונגערמאַן, איהר'ס אַ בּרודער, פל+
לייכט ? זייער אַנגענעהם.

טאַנטע.
װאָס? און דער שװאָגער װערט גאָרנישט ערשטױנט!!
ווערט גאָרנישט.,, ניין.,. דאָס איז דאָך אונערהערט.

הי. גרויסנליק.
װאָרום דען? איז דאָך זעהר אַנגענעהם, פון א הר פּאַמיליעי-.
זי איז דאָך זעהר איינע טיכטיגע פרוי... האָט דאָ אין הויז...
פאַבּריק... װאָרום דען?

טאַנטע.
אַבּער זי איז דאָך עטװאָס אַנדערש 1

גרויסבליק.
אַ טיכטיגער יוּנגערמאַןן?

טאַנטע.
אַזױי װײט האַלט עס שוין... אַװי טיעף זענען שוין די גאָר-
קעכער'ס אַרײן אין דער פּאַמיליע, אַז דער שװאָגער פיהלט
שוין נישט, װאָס דאָס הײיסט, משדך זין זיך מיט זייי.
גוט דערלעבּט, גוט דערלעבּט... אָ, גרויס-אַטער, גרויספאַטער!
קוקט זיך אום און זוכט דאָס בּילד פון גרויטפאטער. יאַ, דאָס בִּילֵך
אויך אַראָבּגענומען.

נרולסגליק:
בּיי מיר דרינען אין צימער הענגט עס.

טאַנטע.
וואונדערט זיך שון נישט אפילו דער שװאָגער.. ועהמט
עס גלייכגילטיג אָן. דאָס זיינע טעכטער פון די פאַמיליע

ס אַנט ע.
אָ, ניין... די גאָרקעכער'ס מוזען זיך פיהרען לויט'ן געשמאַק
פון די גרויסגליק'ס, ווען זי זענען אין די פאַמיליע אַרײנ-
קומען, נישט די גרויסגליק'ס צו די גאָרקעכער'ס... און דאָס
איז נאָך גאָרנישט, אַז זי האַלטען זיך גאָרנישט פון דער:
ווייטענס... טיעף אין דער פאַמיליע אַרײן.. געהײמניספאָל.
האָבּ איך געהערט יעצט אַזאַך!... איך װיל עס פערשינען
דעם שװאָגער... האָט שוין נעבּעך אַזױ אויך גענוג, פון די
אָט. קוקט איהם אָהן מיט בּעדויערן. אונזער פאַמיליע, גאָט, װי
גרויס די שאַנד איז... און װי שמערצט עס דאָ, װײזט זיך אויפץן
הארץ. קען עס נאָר איינער פיהלען? אָבּער נישט יעצט דערפון,
מיט גאָטעס הילף, װעט עס זיך נאָך לאָזען מאַכען... מען מוז
נאָר בּעצייטענס פון דערווייטענס זיך האַלטען פון די שלעכטע
װאָרצלען.. זײ קענען, חלילה, דעם גאַנצען שטאַם אונזערן
פּערדאַרבּען, דעם שטאַם פון אונזער זעעליגען גרויס-פאָטער.

הי ג רויסג ליק

שאַקעלט מיט'ן קאָפּ.
אונזער זעעליגען גרויס-פאָטער.

טאַנטע.
נישט װאָהר?.. און קוים שטעהט מען מיט אַזעלכע אַזֹ
נאָה ט, מוז מען זעהר פאָרזיכטיג זיין, דאָס איז װי סםי
וועלכעס דרינגט טיעף אין בּלוט אַרײן... ווייסט דער שװאָל,
גע װאָס! נײן, עס איז מיר טאַקע זעהר לײד, אָבּער די
געפאַהר פאַר די פּאַמיליע... איך דאַרף אויף גאָרנישט קו=
קען און דאָך עס דעם שװער זאָגען.. כּדי עס זאָל צייט
זיין פון שלעכטען זיך אָבּצוהיטען.. װאָרום די געפאַהר
איז נאָהנט. זי קוקט אויפ'ן שװאָגער, װעלכער איז גאַנץ גלײכגילטיג,
איז דער שװאָגער גאָרנישט נייגעריג?

-

ה" נברוכסגליק.
דאָך, װאָס אַזעלכעס? *
טאַנטע.
זאָל עס דער שװאָגער ערפאַהרען.. זיין טאָכטער זאַשע,

18

הי ג

ט אַנ

זאָל קיין אַנדערן נאָמען נישט איבּערנעהמען, דאָס איז נאָר
געווען מיין מיַן, דאָס איז געווען מיין גאַנץ שטרעבּען, אַזול
װאָהר זאָל מיר גאָט העלפען..

רויסגליק.

דאַנקען גאָט, אַז איך בּעדאַרף מיר שוין נישט יעצט אין די
אַלע געשעפטען מישען, מיט די אַלע לײט צו טהאָן האָבּן..
מיט די פּאַפּיערען... מיט די רעכנונגען... גאָט מיינער, װײ
אונגליקליך איך בּין געווען... אָבּגעיפּטרט זיך פון אַלעם...
זאָלען זי זיך דאָרט טואָן, װײיזט אויף לעאָנ'ס צימער. װאָס זי
ווילען... אַבַּי.זײ זאָלען מיך רוהיג אין מיין צימער לאָזען..
אין מיין גאָרטען מין עפּאַצִיר מאַכען. אַ, דאָס איז װוירק.
ליך געװען אַגערעכטע זאַך.. איינע זעהר טיכטיגע פרוי..
די כּרוי שנור, איינע טיכטי.ע פרוי..

ט ע.

נישט װאָהר? און די פאַבּריק געבּעסערט... מען רעדט דער:
כּון אין שטאָדט. קרעכצט אָבּ, אַרומקוקענדיג זיך. אָבּער זיך דאָ אויך
אַרײנגעצוגען מיט די גאַנצע. איראָניש. זפאַמיליע", מיט חפאָ=
טער" מיט חמוטער",

הי' גרויסגליק.

טאַנ

אָנגענעהמע לײט.

טע. :

אַזױ... נו, יאָ, דאָס איז װאָהר, פּראָסטע מענשען... זיי װײ:
סען זייער אַרבּײט... אָבּער מיט זייר געשמאַק, מיט זייער
האַלטען, אין קין אַנשטענדיגע געזעלשאַפט קען מען זיך
דאָך מיט דעם נישט ווייזען. זי װי זי, אָבּער די פאַמיליע..
און דאַן װי זײ האָבּען דאָ דאָס צימער אײנגעאָרדענט.
קיקט זיך אום. רעסטאָ אַציאָנס:אַרטיג, מיט די פּאַפּיערענע
בּלומען, און די פּאַלמען... און די פּאַרצעלאַנענע הינד דאָ.
אַזױ קליין:בּירגעריש... אַך, גאָט..,

הי גרויסג ליק.

לאָ, דאָס איז אונאָנגענעהם... אָבּער... לאָזען זי זיך מאַכען .

װאָס זײי וילען אין זײער צימער.. לאָזען זײ מיך נאָר
צופרידען לאָזען.-

די נדהיסנליק
שמועסענדיג מיט דער טאַנטע.

װאָס האָסט דו געואָגט!

ראָזע.

אין בּאָד אַרײן... וואו אַהין פלעגט פאָהרען דער שווער מיט
די שוויגער, עליה-השלום, נאָך קאַרלסבּאַד}

הי נרמיסנליק
רעדענדיג מיט דער טאַנטע װאַרפט אריין אַ װאָרט,

ראָ זע.

נאָך צסטענדע.

נאָך אָסטענדע... נו, עס איז נאָך צייט צו רעדען דערפון. די
מוטער לויפט פאַרבּײ איבּער די סצענע מיט'ן עסען צו לעאָנ'ען אין
צימער. נו קום, לטאָן, די מאַמע גרייט שוין צום כיש.. נאָך
אָסכענדע, מיר װעלען אויך פאָהרען נאָך אָסטענדע.. מיט
הונדערט פּוד מעהר.. די סוהרים קומען הינט. אַבּ מיט
לעאָן אין זיין צימעךְ רעדענדיג פון געשעפט,

טאנטע.

נו, נו האָט זי פון איהם אַ מענש געמאַכט.. בּעשעפטיגט זיך
אין פאַבּריק, איז בּיי אױסצאָהלען, װײסט פון אַבּילאַנס,
װאָלט דאָס דער שװאָגער געגלױיבּט אַ מאָלן

הי ג רויסגליק.

עס איז מיר גאַנץ גלייך, זיי זאָלען נאָר מיך צורוה לאָזען.
װײזט אויף דער װאנו. דאָבּען די גּילדער אַראָבּגעװאָרפען. װײזס
אויף מצמאַ'ס טהיר איהר בּעט אַרױסגעשטעלט.

טאַנטע.

אַרײנגעקראַכען דאָ.. גוט, צַרײנגעקראָכען. נו, װאָס װיל
דער שװאָגער? כערנעהמט זיך ניט'ן געשעפט, פון אַל{ס גע?
מאַכט אַ לאַד, די חובות אויסגעצאָהלט, די פובּריק ווייטער
גע?אָזט... יעצט איז דאָך כאָטש אַ שטיקעל ליכט אין שטובּ
דאָ.. ליכטיג, אַ דינסט דאָ, נו? צום שלעכטען האָבּ איך
דעם שװאָגער נישט צוגער2דט.. דאָס היז פון אונזער
זעעליגען גרויספאַטער גרויסגליק. זוכט אויף דער װאנד דאָס בּילר,
קרעכצט אָב. זאָל נישט צו גרונד געהן... זאָל אין אַנדערע הענד,

הי גרויסגליק.
נאָר מיך לאָזט צורוה.. טהוט אייך װאָס אֹיהר װילט.. איך
קען מיך נישט אויף אַזעלכע זאַכען.

ראָוע.
זעהסט דו}

1
אָכּער איך קען דאָך אויך נישט, װאָס האָט איהר מיך אײנ.
נ

4
124
ײײ

איינציגווייז... איינציגווײיז, לעאָן לעבּען, ועסט דו זיך אויס.
לערנען... זעהסט, צייט דו האָסט זיך אָנגעהױבּען אין גע=
שעפט צו מישען, האָט דיר דער קאָפּ אויפגעהערט װעה
צו טהאָן, זעהסט דו, ביוט שוין נישט אַזױ אויפגערעגט..
ליעבּליך. אַ יונגערמאַן מוז אַ בּעשעפטיגונג האָכּען, מוז נעבּען
װאָס אַרומגעהן, פערגעסט ער פון אַלע נאַרישקײ:
טען, אָבּגעהאקט. האָסט דו געזעהן די לאָדוער סוהרים?
נו, װאָס פאַרע בּילאַנס איז היינט?

לעאָן
מיט הונדערט פּוךד מעהר וי די פאָריגע װאָך.. און די
סוהרים װעלען קומען הײנט, זײ האָבּען די פאַבּריק בּע-
זוכט... אָבּער, ראָזע... נאָך אויסלאַנד װעט מען פאָהרען, װען
עס װעט זיך נאָר אַבּיסעל שטילער מאַכען אין געשעפט?

ראָזע.

אודאי װעט מען פאָהרען, זימער, אי-ה, אין בּאָד אַרײן, נאָך
קאַרלסבּאַד, װאו אַלע פאָהרען.. זעהסט דו, אַז מען גיט
אַכטונג אויפין געשעפט, געהט עס טאַקע בּעסער. מיט הונ=
דערט פּוד מעהר.... די װאָך... וואויל... וואויל.,. צוס שװער. און דער
שווער װעט אויך מיטפאָהרען אין בּאָד אַרײן., נישט װאָהר,
שווער? מיט הונדערט פּוך מעהר. רופט אין צװײטען צימער,
מאַמע, מאַמע, גרייט צום טיש, פֿאַר לעאָ.. בּײ א נז אין
שטובּ,

5422

טאַנטע.

מיט אַגעמאַכט שמייכעלע.
גלאַט אַזױ... װאָס האָבּ איך דאָס געװאָלט זאָגען... איז דער
שװאָגער נישט אין דערהיים}..

רּאָזע.

אַקצענטירענדיג.
מיין שווער, ה' גרויסגליק, איז בּיי זיך אין צימער... קום,
מאַמאַ. אָבּנעהענדיג רופט זי אַרין אין צװײטען צימער. שווער,
שווער, איהר האָט בּעזוך. אין די איינגאַנגס-טהיר װײזט זיך לעאָן,
אין די הענד רעכעןבּיכער, א בּלײפעדער אונטער'ן אויער, פערטהאָן.
אָבּנטמאַטערט פון די אַרבּײט. אַ, לעאָן איז דאָ.. װי מ ער דו
מוזט זיין ? מאַמע, געה נאָר אין קיך אַרײן, זעה, אַז דאָס
עסען זאָל זיין פאַר לעאַנ'ען, דו מוזט דאָך הונגעריג זיין..
פון מיטאָג אָן גאָרנישט אין מוֹיל געהאַט. װישט איהם אָב
מיט'ן טיכעל דעם שווייס פון שטערן. אַך, װי פערשוויצט דו בּיזט...
האָסט נעבּעך געמוזט האָבּען אַ שװערע אַרבּייס מיט די
אַרבּייטעריס בּיים אױיסצאָהלען, הע?

לעאָן.

קרימט זיך.
װאָס האָט עטץ מיר אַיינגעשפּאַנט אין אַ פאַבּריק, אַז איך
זאָל מיט אַרבּײטער צו טהאָן ה;ָבּען? װאָס װילט עטץ פון
מיר ? װאַרפט די בּיכער אויפ'ן טישי

ראָזע. :
נו, נו, קינד:לעבּען.. נישט אויפגערעגט.. װער דען זאָל
זיין בּיים אױיסצאָהלן? װער דען זאָל זיך מישען אין גע-
ש,פט, אַז נישט דו? זעה, דער פאָטער. װײזט אויף ה' גרויס=
גליק, וועלכער קומט אַרױס פון זיין צימער. ‏ קען זיך דאָך נישט
מישען אין געשעפט. דער שווער אויף זיינע יאָהרען, און

קײנמאָל נישט מיט דעם צו טהאָן געהאַט.. דו בּיוט דאָך

דער איינציגער זוהן.. דער אינציגער מאַנספּערזאָן אין
הויז. צום שװער. נישט װאָהר, שװוער, דער שער קען זיך
דאָך נישט מישען אין געשעפט... פערשטעהט זיך דאָך נישט
אויף אַזעלכע זאַכען.

153

24

זיך אָב די הענד. אַזעלכעס נישט געווען. דערזעהט די טאַנטע, װערש
פערשעמט, לאָזט אַראָג דעם קאָפּ. אַ שענעם גוטען אָבענד, בּעָל-
הבּית'טע לעבּען, זאָל איך אַרײיגרופען מיין טאָכטער? רופט:
ראָזע, געסט זענען געקומען.

ט אַנטע.
ניין, מען דאַרף נישט. אַהאַ, נו, פּאַני גאָרקעכערין, וי פיתל
איהר זיך דאָ? בּעסער וי אין דער שענק, נישט װאָהר}

ראָזעי'יס מיטער.

מיט אַגעלעכטעריל
אֵי געלױיבּט צו גאָט, מיין טאָכטער. ראָזע װײזט זיך אין טהיר,
די טאַנטע בּעמערקט זי נישט,

טאַנטע. |
פיהלט זיך דאָ וי אין דער הייט, די גאַרקעכער'ס. סישאַרט'סיי.
ס'קעהרט.,. אַ לעבּען זיך דערלעבּט די גרויסגליק'ס.

ראָזע'ס מוטער.

מיט אַ געלעכטעריל, :
הם... הם... זי זאָלען מיר געזונד און שטאַדק זיין.. מין
טאָכטער.,. װײזט אױף ראָזען אין טהיר, לויפט אָבּ אין קיך-צימער
מיט א שמייכעלע,

ט אַג ט ע.
דערזעהט ראָזען.
אַ, אַגוטען אָבענדו

ראָזע.
גוס יאָהר. צו די מוטער בּיים טהיר. מאַמע, מאַמע, בּלייבּ, נישט=
קשה, די גאָרקעכער'ס פיהלען זיך גאַנץ גוט אין גרויסגליק'ס
הויז... זיי האָבּען גאַנץ גוט בּעצאָהלט דערפאַר... צו די טאנטע.
און זי, דאַכט זיך, האָבּען אױיך נישט צוגעלעגט צו די
גאָרקעכער'ס... איהנ'ס חלק געקריגען אויסגעצאָהלט, פון גע:
שעפט אַרױס מיט פּראַצענט.. און פאַר'ן שדכנות אויך..
אַגוטען בּיין אָבּנעלעקט כּון די גאָרקעכער'ס, הע, נישט
װאָהר?.. זי האָבּען זיך נישט צו קלאָגען אויף די גאָרקעכער'ס...

':

| ישא

ר א 6

:
:
3

טאַנטע
קומט אַרײן אין שטובּ, קוקט זיך אום, דערקענט נישט דאָס צימער,
האָבּען זי זיך דאָ אַרײנגעצױגען.. האָבּען זי זיך דאָ

אױסגעשפּרײט, ה-מ-מ?ם.. זעהט נאָר אַמאָל, װי זיי האָבּען
דאָ געמאַכט? :

זאָשע

דערוזעהט די טאַנטע, מיט פרייד לויפט צו צו איהרי
װײסט די טאַנטע, איך האָבּ די טאַנטע עפּעס װאָס צו
זאָגען.

טאַנטע

אַרומקוקענדיק זיך אין צימער,
װאָס אַזױנס, אַזעלכעס!

זאָשע.
לאָז מיר די טאַנטע גראַטולירען, איך װוער היינט אַכּלה.
טאַנטע.
אַ כּלה, אַזױ? מיט װעם דאָס!
זאָשע.

איך װער היינט אַ כּלה. מיט איינעם.. איך װעל די טאַנטע
נישט זאָגען, עס איז אַסוד.. בּאַלד, בּאַלד װעט עס די
טאנטע געװאָהר ווערען. קען זיך אָבּער נישט אײנהאַלטען. ווייסט
די טאַנטע מיט װעם? מיט איינעם פון זײיערע.

טאַנטע.

פערוואונדערט
אַזױ, מיט וועמען דאָס!

זאָשעי
איך װעל די טאַנטע נישט זאָגען, ליפט ארויס,

טאַנטע. *
אַװױ האַלט עס שוין גאָר! אַרײנגעקראָכען.. אַרײנגעקראָכען
אין דער משפּחה, היסט עס, אַ=ואַ, מיט בּיידע פיס, װױ
מען זאָגט דאָס,

ראָזע'ס מוטער.

געהט אַרוױס פין מאַמאַ'ס צימער, מאַכט פון זיך דעם שטיבּ אָבּ,
אַ בּיסעל אַרבּײט דאָ דרינען געווען, אַבּיסעל שטויבּ} קלאט

23

72

ליב

מיט שרעק,
אָ, ניין, נאָך נישט יעצט.. שפּעטער... שפּעטער, איך האָבּ
מורא..,

בּער.

שווייג, אַז מען זאָגט דיר, אַז דו זאָלסט קיין מירא האָבּען--
האָבּ קיין מורא,

זאַשע.
אָבּער געהט'ס יעצט אַהײם, טהוט זיך איבּער די שבּתידיגע
אַנצוגען, און קומטיס אַהער, בּאַלד אַהער. איך װעל מיך
אויך שוין אָנטהאַן, און ווען זיי וועלען דאָ אַלע אַרום זיצען
בּיים כיש, וועלען מיר פּלוצלונג אַרײנקומען און מיר וועלען
זיך פאַר חתן:כּלה פאָרשטעלען, װעסט זעהן וי זיי װועלען
זיך פרעהען, געהט, טהוט אייך שען אָן, ס'האָט געהערט!

בּער.
געהערט, פרייליין, אַלעס זיין אין אָרדנונג,

זאָט ע.
נו, געהטיס פלינקער... איך געה מיך אויך איבּערטהאָן..

בּע ר

צו ליב'ן,
קום, בּרודער... אַלעס זיין אין אָרדנוֹנג. געהען אָבּ, טרעפען זיך
אין טהיר מיט די

טאַנטע

וועלכע איז פיין אָנגעצויגען, קוקט דורך א פּענסנע אויף די יונגען מיט אָבּשֵייי
אויך דאָ, שוין דאָ. =

די +=ונגצן

טרעטען אָבּ פאַר איהר, פערנײגען זיך און לאָזען זי אַרײן,

בּע ר

מיט רעספּעקט פערנײגט זיך.
שענעם גוטען אָבענד; מאַדאַם. שטופּט ליבּץ. האָבּ דרן-ארץ
פאַר אַ מענש, זאָג גוטען אָבענד, געהן אָבּי

ליבּ
פערשעמט,
לאָז דאָס פרייליין נישט שפּעטען.
זאָשע.
גאָרנישט אויף קיין געלעכטער, אַנאמת, מיר זענען דאָך
שוין חתן:כּלה.. אָט געה איך זיי שוין אַרײן זאָגען.
בּ ע ר
קלאַפּט איהם אויפ'ן פּלײצע.
אַז מען זאָגט דיר, גלױבּ, בּרודער.
ליב
מיט שרעק.
אָ, ניין, ניין ! לאָז דאָס פרייליין נישט זאָגען. געדענקען זי
אין גאָט, ראָזע װעט בּייז זיין.
זאָשע.
ניין, פאַרװאָס זאָל זי בּייז זיין? דו בּיזט דאָך איהר קווין,
און איך בּין דאָך איהר שוועגערין.
ליבּ.
אָבּער דאָך,.. גרויסגליקיס טאָכטער,
זאָשע.
געה שוין... עס מאַכט נישט אױס.. און לעאָן איו דאָך
אויך מיין בּרודער, און ראָזע איז דאָך דיין קוזינע.
בּ ער.
אונזער קוזינע.
ליבּ.
ראָזע איז עפּעס אַנדערש.
זאַשע. :
געה, עס איז נישט קיין חלוק... אַלעס איינס...
בּער.
נישט קיין חלוק, זאָגט מען דיר.,. אַלעס איינס..
זאָשטע. :
אָט געה איך שוין אַרײן צו איהר, איך װעל עס איהר ואָ:
גען, װעסט זעהען וי זי װעט זיך פרעהעןייי 11

אָשע.
זי איז אַרײנגעגאַנגען.
רא בידע.

קום, לאָז מען הערען װאָס דרינען טהוט זיך. געהען צו דער

טהיר, האָרכען זיך איין.
זאַסצ.

גאָרנישט, זיי שאַרן די פּאָדלאָגע.

וואַנדע.

און זיי הקָּבּען פאַר גאָרנישט קיין מורא, עפענט אויף אַ שפּאַלט.
און זעה, ליכטיג איז דרינען... זי פערבּרײטעט די שפּאַלט און

קוקט אַרײן.
ב ער

פיהרט צריין ליבּ'ץן,

קום אַרײן, בּרודער, האָגּ קיין מורא. אַז מען האָט דיך גע-
הייסען אַרײנקומען, פרעג נאָך קיינעם.

לה
מיט שרעק.
ראַָוע נישט דא?
-

בעוד.

דו האָבּ קיין מוֹרא, דערזעהט דאָס פרײיליין זאָשע, פערנייגט זיך שען.
שענעם גוטען אָבענד, פרייליין, װײזט אױף לינן. ער האָט

מורא,
ליב
מיט שרעק אַרומקוקענדיג זיך.
ראָזע נישט דאָ!
בּער.
נישט דאָ, נישט דאָ!
זאַסע.

פאַרװאָס האָסט דו מורא, ליב ? האָבּ קיין מורא, מען װעט
זײ נאָך היינט זאָגען, אַז מיר זענען התןכּלה.

בּער.

הערסט, װאָס מען זאָגט דיר? קלאַפּט אויפ'ן פּלײצע.

מורא, מיר זענען דאָ.

.

מוטער.
טאָכטער לעבּען, איך װאָלט דיך אויך געראָטען... מיט יענע
,לייט" לאָז געמאַך...

פאָטער.
שווייג, שווייג, זי ווייסס בּעסער װאָס זי האָט צו טהאָן.

ראָזע

נעהמט איין דעם שוער.
שװער, עס איז דאָך נאָר אַ איינרעדעניש, פאַרװאָס האָט
עטץ דען מורא? די װ!ָהנונג איז אַװי לאַנג לעער גע=
שטאַנען.. צופיל צימערן פאַר לעבּעדיגע, האָבּען זיך די
טוידטע דערווייל אַרײנגעצויגען... מען דאַרף די צימערן
פאַר די לעבּעדיגע צוֹ האָבּען... שווער, אָבּער עס איז דאָך
נור אַ איינרעדעניש. אָט אַזױ, לאָז דער שװער דאָ זיצען.
זעצט דעם שװער אנידער אױף א שטול. און איך וועל מיר דאָ
אַרײינגעהן, געהט אַרײן אין מאַמאַ'ס צימער,

ראָזע

עפעגט די טהירען פון מאַמא'ס צימער בּרײט, אַלע שפּרינגען אָפּ, פון דרינען

שײנט אַרױס ליכט,
זעהט'ס, און דאָ איז אויך דער עלעקטריק אַריינגעדרונגען.
געהט אַרײַן, אֵה, וי פאַרשטױבּט דאַ אין!

הי גנלויסנליק

נעהמט צוזאַמען די אַלטע בּילדער.
מיר איז גאַנץ גלייך, טהוט װאָס איהר ווילט.., לאָזט מיך צוי
רוה, געהט פלינק אָבּ מיט די בּילדער צו זיך אין צימער.

ראָזע.

קומט צוריק אַרױס,
אַך, איז דרינען שטויבּ, שפּינװעבּס אָנגעװאַקסען! גאַנצע
פוהרען, גאָרנישט ריין צוֹ דערװאַשען, מאַמע, רוף אַרײן

דעם לאָקײ, די דינסטען, און קום מיט אַרײן מיטהעלפען .

װעט דאָ זיין אַרבּײיש,,. טאַקע קום אויך מיט. די עלטערן מיט
די דינסטען אָבּ נאָך ראָזען מיט בּערשטען און האַנדטיכער אין מאַמאַ'ס
צימער,

69

עס:צימער אויף טהע פערבּעטען. עס זענען דאָ גרויסע לייט,
האַנדלען אין די טויזענדער, און דער אָבּנאַהם אויף אַ גאַנץ יאָהר,

הי גרויסגליק.
ניין, טאָכטער, פערזאָרג דאָך ליעבּער דאָס אַלײן... נעהם צו
לעאָנ'ען,.. איך קאָן נישט רעדען מיט זײ..,

ראָזע.
אָבּער שווער... פר'ן שוער, פאַריץ ה' גרויסגליק וועלען
זי דאָך מעהר דרך-ארץ האָבּען... מעהר צוטרויען... איב:
ריגענס איז דאָך לעאָן היינט אין פאַבּריק... בּיים אויס:
צאָהלען... און דאָ איז שוין אַזױ שפּעט, מען מוו דאָך צוי
איילען, און דאָס קאַבּינעט? איו שוין דאָס קאַבּינעט אין
אָרדנונג? מאַמע, מאַמע, רוף אַרײן די דינסט... עס מון
דאָך אַנשטענדיג אויסזעהן... שוועגערינס, פ-ײיליין װאַנדע:..
זאָטע, װאָרום העלפט איהר מיר דען נישט צו.. בּיטע,

בּיטע העלפען זי דאָך מיר... צו די דינסט אין טהיר. איו דאָס /

קאַבּינעט אין אָרדנונג?
דינס ט
װײזט אויף מאַמאַ'ס צימער,
מען קען דאָך דרינען נישט אַריינגעהן.
ראָזע.
פאַרװאָס קען מען דען נישט אַריינגעהן?
* בס ט..
דאָס כרייליין זאָגט... איך ווייס... איך האָבּ מורא...
וואַנדע.
אָבּער שוועגערין... װײזט אויף די טהיר,
ראָזע.
נאַרישקײטען, פֿאַרװואָס האָט איהר דען מורא? װעט עטץ
זעהען װעל איך אַרײנגעהן אין צימער און װעל גאָרנישט
קיין מורא האָבּען. זי געהט אַהין צו דער טהיר, אלע קוקען איהר
נאָך מיט שרעק אוּן נײגעריגקײט,
ה' גרויסג ליק.
אָבּער טײַכטער... דאָס קען דאָך נישט זיין.. דאָרט אַהיןי.
טאָכטער, װאָס טהוסט דו?

אי יי י

שווייג. צו די דינסט, װעלכע װישט אס דאָס בּילד פון רבּי גתג'ען,
מיט איהרע גויישקע הענד דעס רבּי'ט בּילך. צו די טאָכטער,
טאָכטער, דעם רבּייס בּילדו

ראָזע.

נעהמט דאָס האַנדטוך פון די דינסט און װישט אליין אויס דאָס בּילד זעהר פאָרזיכטיג,

מ יט צר.

קרעכצט,

גרויסע רבּנים, גרויסע רבּנים, זייער זכות זאַל אונז בּיישטעהן.

פאָטער.

צום מחותּן,
מיר ווייסען, װער רבּי נתן איז געװען. אַ גרויסער רב,
אַ גרויסע רב. צו זאָשקען און װאַנדען, וועלכע קוקען איהם פערוואונדערט
אַן. די פערד האָבּען אידען אױסגעשפּאַנט און.. אַ גרויסער
רב געװוען.. אַגרױסער רב געװען. צום ה' גרויסגליק. מיר
ווייסען, מחותּן.

ראָזע.

אָנהענגענדיג די בּילדלעך.
דער שווער װעט זעהן, װען אַלעס װעט פאַרטיג װערען
וי שען דאָ װעט זיך מאַכען.. עס װעט זיין אַ פערגעניגען
אַרײינצוקומען. היינט האָבּען מיר דאַך בּעזוך.. די סוחרים
פון לאָדז קומען היינט אין אָבענד ענדיגען דעם קאָנטראַקט
אויף אַ יאָהר טראַנספּאָרט,. װעט דער שוער זײן דערבּײי!

ה' גרויסגליק

געהמט צוזאַמען די אַלטע בילדער, יל זײ אַרײנטראַגען צו זיך אין צימער.
אָ, ניין... אָ, ניין, מאַך דו אַליין אָבּ מיט זיי.., לאָז לעאָן
זיין דערבּײ... איך קען מיך נישט אויף אַזעלכע זאַכען

ראַזע

בֵּײ דער אַרבּײט,
עס מאַכט נישט אויס,.. איך װעל שוין רעדען מיט זיי, נור
זער שװער מון דאָך זיין דערבּיי.. עס װעט מעהר פער=
גינפטיגער אויסזעהן, זיי װעלען מעהר צוטרויען האָבּען,
און די שוועגערין װאַנדע װעט דאָך אַזױ גוט זיין פּיאַנאָ
שפּיעלען פאַר די קויפלייטע, ווען מיר װעלען זי דאָ אין

66

קריכט אַרױף אויף א שטול, נעהמט אַראָבּ אייניגע פאַמיליען-פּאָרטרעטען,
אַלטע דאַמען און הערען. אַךְ, װי פיעל ווערעם... גאָט ווייסט, וי
לאַנג דאָס איז שוין נישט גערײניגט געװאָרען. מאַמע,
מאַמע, רוף אַרין די דינסט מיט'ן האַנדטוך..

די הויס גנ מק.
הױיבּט אויף די בּילדער.

אָבּער מאַדאַם, טאָכטער, עס איז דאָך אונערהערט.. די
פאַמיליען-בּילדער !

ר אָז צ.

אָבּער שװער-לעבּען, זי מאַכען דאָך ווערעמדיג דאָס גאַנצע
צימער... אוֹן עס איז דאָך נישט דעם זײדענס רבּי נת:'ס
בִּילד... װײזט דעם שװער א בּילדעל פון גלאָז. אָט דאָס װעט קו
מען אויף דעם אָרֹט, דאָס גלעוער:ע לאַנדשאַפט מיט די
דייטשע בּוכשטאַבּעו. לאָז נאָר דער שװער זעהן, װי שען
עס װעט אויסזעהן... האַנד-אַרבּײיט.. דאָ װעט נאָך בּעפּוצט
װערען מיט דעם פאָכער אַזױי אױף דער זײט, און אויף
דער זייט... די דינסט קומט אַרײן מיט'ן האַנדטוך. גוט אויסווישען..
גוט.., װער וייסט, װי לאַנג שוין עס איו נישט גערייניגט
געװאָרען. צום שװער. זעהט, שװער, װעט שען זײן?

הי" גרויסגליק:

פ אָט

איך ווייס נישט, טאָכטער, קען מיך נישט אויף דעם.
ער:

דער מחותּן קען זיך פערלאָוען: זי האָט שוין אײנמאַל ‏

אַגוסט װײוט אױיף דעם לא:דשאַפּט. מעג זיך דער מחותּן צו
קוקען צו דעם. האָט עס בּיי אונז פערפּאַלען געלאָוט אַ גאַסט
פּאַר דריי נאכט-לעגער, |

הי גנרויסגכיק.

קען שוין זיין... קען שוין זייןף..

ר אָזע.

צום פּאָטער.

וועסט אפשר, טאַטע, טהע טרינקען?

מוט ער.

ציהט דעם פאָטער בּיים אַרבּעל,

4 א א 6 12 5 6

זאָט ע.
איך ווייס נישט. צו ראָזען װעט זיך דער עלעקטריק שוין
בּרענען?

מוטע ר

צן זאָשען. :
אַז ער האָט אויף ועמען די האַנד אַרויפגעלעגט, איז ער
געבּענֶשט געװאָרען אויפ'ן גאַנצען לעבּען-װער עס האָט
זיין ראָק אָנגעריהרט...

ר אָזע.
אונזער זיידע.

זאָשטע.
איך װעל אַרױסגעהן זעהען, אױבּ עס לײכט זיך שוין.
לויפט אַרױס, אין א קליינע װײלע צינדען זיך אָן אַלע לאָמפּאַנען, זאָש.
קע קומט ארײנצולויפען. דער עלעקטריק... פון די איבּריגע צימע.
רען קומען אַרױס דער הער גרויסגליק, װאַנדע מיט די װערטער אויף
די ליפּען ‏ דער עלעקטריק האָט זיך בּיי אונז אָנגעצונדעף
דערזעהען פערשיעדענע קאָליערטע לאָמפּאַנען, װוערען ערשטוינט,

פאָטער

פון דערװײטענס צו ה' גרויסגליק.
זעהט, פּאַניע גרוי... נו, מחותּן, מיין טאָכטער וייסט װי
אײינצואָרדענען אַ סאַלאָן, הע. מיר האָבּען פאַר גרויסע הער
שאַפטען...

ראָזע.
טאַטע, װעסט אפשר טהע טרינקען? דאָס װײבּ צופּט איהם בּיים
אַרבּעל, צוס שװער. אַך, דער שװער! גוטען אָבענד, װעט יעצט
ליכטיג זיין אין הויז, נישט װאָהר ?

הי גרויסגליק.
אָבּער... אַזױ שרייענד... אַזױ פיעל קאָליערען..

ראָזע.
אי דאָך שענער, נישט װאָהר, זאָשקע?.,. צו װאנדען. נישט
װאָהר, שוועגערין ? אַזױ. װײזט אוף די װאנד. און דאָ װעלען
נאָך קומען אַנדערע בּילדלעך, נישט די מיט אַלטע רעמען

(יחוס 5,)

65

64

ראָזע.
אָבּער שווייגטיס...
מוטער
צום דעם פאָטער בּיים אַרבּעל.
שווייג...
זאָשע
װײיזט אויפ'ן אָרון.
און יעצט, שוועגערין, װעט מען דאָס אַרוסשטעלען. ריהרש?
אָן דעם אָרון*
פאָטער, מוטער
מיט שרעק צו זאָשעף
חלילה, דער רבּי, רבּ נתנ'לס אָרון-הקודש, בּיי וועלכען ער"
האָט געדאַװענט.

זאָשע.
אָבּער יעצט דאַװענט דאָך שוין קיינער נישט דערבּײ.
מוטער

מיט עהרענהאַפט צו זאָשע'ץן.
זיין זכות שטעהט אונז בּיי, פריילין... אַ גרויסער צדיק גע-
ווען. אָהן:הילפיג, ראָזע.

ר אָזע

צו זאַשען.
ניין, שוועגערין, דאָס איז דעם זיידענ'ס אָרון-הקודש. דאָס'
װעט מען נישט אַרױסשטעלעף

פּאָטער

צו זאָשען.
אַ גרויסער צדיק געווען, פריילין, מיר ווייסען, װער ר' נתּך
איז געווען. אידען האָבּען זיינע פערד אױסגעשפּאַנט און
אין זיין װאָגען זיך אײנגעשפּאַנט, װען ער איז אין שטאָדט-
אַרײנגעקומען. מיר ווייסען, װער ר' נתן איז געווען.

זאָשע.
װאָס איז ער געווען, אַרב אַזעלכער? יאָ!

טוט ער.
אַ גרויסער צדיק, אַ גרויסער. זיין זכות זאָל אונז בּיישטעהן-

מװאָטקע.

אַזױ, לאָז יעצט די שוועגערין בּיים שפּיגעל הייסען אַרומ?
מאַכען. קוקט זיך אום. אַך, וי די שטובּ זעהט יעצט אױס.
פּאַטשט זיך אין די הענד. גאָרנישט צו דערקענען. װאַנדע, מי=
טע װעלען דאָס דערזעהען?

פאָטער

-צו זאָשקען.

װעט שען זײן... האַ... װײזט אױף די טאָכטער. קען זיך אויף
אַזעלכע זאַכען... װי, געדענקסט דו, ראָזע, מען האָט גע=
זעהען אין די גרוֹיסע שטאָדט דעם גרויסען רעסטאָראַן -
אַלערהאַנד קאָלירען, רויט, בּלאָה, גרין. צו ראָזען. װעסט דו
אויך אַזױ לאָזען מאַכען ! ראָזע ענטפערט נישט,

ימו טע ר.

מען װעט דיר שוין שכּעטער פערצעהלען; אַז עס װעט
פאַרטיג זיין, װעסט דו זעהען,

-פאָ טע ר. |
האָבּ נישט קיין מורא, איך קען מיך איף די זאַכען, בִּין
פערציג יאָהר אַ רעסטאָראַטאָר געווען... נישט אײינמאָל האָבּ
איך אַזעלכע לאַמטערן אויפגעהאַנגען פאַר אונזער רעסטאָ=
ראַן, װען די שררה, וען דער נגיד האָט בּיי אונז חתונה
געמאַכט. איך בּין עקסטרע נאָך װאַרשע געפאָהרען נאָך
פייערווערק.

דראָזע.

טאַטע, אַרײן... מאַמע, אַרײן... איהר האָט נישט איער צי=
מער? װאָס דרעהט איהר זיך דאָ אַרום אוֹן פּלױדערט?

{ -פ אָט ע ר.

בּאַלד, ראָזע:לעבּען, איך ויל נאָר זעהן װי דער עלעקטריק
װעט זיך אָנצינדען, װי דאָס װעט אָנהײבּען צו לייכטען,

83

דריטער אַקט

דאָס זעלבּע צימער װי אין ערשטען אַקט, עס
איז געגען אָבענד. די שטובּ ביי ר' אֲשר גרויס"
גליק איז אַנדערש צוגערוימט, בעשטעלט מיט
נייע מעבּעל, ביליגע װיבֿצר סעצעסיע, װעלכע
פּאַסען נישט צו מיט דעם גאַנצען שניט פון די
שטוב. א טטכניק ציהט אַרײן עלעקטרישע דראָ-
טען, און פערשיעדענע קײלעכדיקע לאָמפּאַנען און
לאָמפּען און טונקעטען, ועלכע זענען צעװאָרפען
איבער'ן צימער אין פערשיעדענע קאָלירען אָהן
געשמאַק, רעקלאמענמעסיג, נעכען איהם ראָזע,
וועלכע ווייזט איהם, וועלכע לאָמפּאַנען אָנצוהעפטען,
איהר העלפט מיט זאָשקע, נאָך זײ איהר פאָטער
, און מוטער,

' פאָטער :
לויפט פּאָראויס, רוקט אַרױס אַ שטול פאַר ר' אָשרץ, מאַכט גלײך דאָס טישטעך
+ קעלנער-מעסיג.
מאַכט'ס פּלאַץ, מאַכטיס פּלאַץ, פאַר רי אָשרץ...
הי גרויסגליק
זעצט זיך זעהר לאַנגזאַס אַנידער. ‏ פערלעגט די הענד. דער גאָרקעכער שטעלט
זיך פאַר איהם בּרײט איהם צו בעדיענען, די גאָרקעכערען נאָך איהם, האלט
זיך פון דערװײטענס.
ה' גרויסגליק
זעהר געריהרט,
= און וואו איז מיין זוהן לעאָן?
גאָרקעכ ער. :
לעאָן... לעאַן... בּאַלד, הער גרויסגליק, בּאַלד. לעאָן,.. לױפט
אַרױס, נאָך איהם זײן װײב,
הי גרויסגליק
דערזעהט זײַנע טעכטער,
אַך, מיינע טעכטער, קרענצט. קומט'ס אַהער צוֹ מיר, מיינע
טעכטער. װאנדע און זאָשע געהן צו צו איהם, ראָזע פיהרט ארין

,
ּׂ
:

לעאָניען, ועלכער בּלייבט שטעהן בּיי די טהיר, גרויסגליק דערזעהט איהם,
שפּרײט אס די הענט מיט אַפּאַטאָס. קום, מיין זוהן, אין דיין
פֿאָטעריס אָרימיס.

לעאָן.
כּאַפּאַ. װיל זיך װארפען אין זײינע אָרימ'ס, בּלייבּט אָבעי צוריק מיט
טרעהרען. פֿאַרװאָס אין פּאַפּאַ אַהערגעקומען? פאַרװאָס!
לויפט טרויס מיט געװײן פון שטוב,

ראָזע

מיט א געמאַכט געלעכטערעל.
זעהט איהר, שווער... שטענדיג האָט מען מיט איהם אַזי צו
טהאָן... א אינ;עשפּאַרט קיגד איז דער לעאָן.. איך בּרענג
גיהם בּאַלד אַרײן, ליפט ארויס נאַכין.

'ואָשע.

אַז נישט װעל איך זי קושען, זי זענען שוין מיין התן. די-
מיידען לאַכען.

וואַנדע

מיט אַ געלעכטער,
זאָשקע, זאָשקע.

ליב

מיט אַנ'אַראָבנעלאָזטען קאָפּ.
לאָז זי

זאָשע.

לאָז זי, לאָז זי. פאַלט אַרױף אויפ'ן און קושט איהם אויס דִי בּא' /

קען. לאַז זי. קושט איהם, לאָז זי
וואַנד צ
ציהט אַװעק זאַשען.
זאָשקע, בּעזין דיך.
בּ ע ר
צו װאַנדען מיט קוראַזש. :
זי האָט זעהר רעכט... פערגעסט זיך, כאַפּט אָן װאנדען בײ רי האַנד,.
שטעקט איס זײן בּאַק. קושען זי אױך.
ראכ הצ
גיט איהם א קוק אַן שטרענג, דער יונג װערט פערװירט, לאָזט צראָב דעם קאָפּ.
רוֹקְט זי אָב אין אַ זײט. פון דער צװײטער שטוב הערט זיך א װארע, טריט קו=
מען אַן.
זאָשע, געדענק, מען געהט..
עס עפענט זיך אױף די טיר, עס קומט אריין ר' אָשׁר גרויסגליק, ראָזע כּאַר.

איהפ. מען זעהט אין די טהיר, װי זי קושט דעם שװער די האַנד. איהר פאָטער.

און מוטער אין יום:טוב'דיגען אָנגעטהאָן געהען מיט רעספּעקט נאָך איהם פון /

דערװײיכענם. ליב אין בער גיבען זיך מיט שׂרעק אַ כאַפּ צוריק, שטעלען זיך ‏
אין אַזײט בי די טיר, פערקנעפּלען זיך די רעק.

ראָזע

פאַר'ן שװער.

לאָז דער שווער ערלױבּען... לעאָן װעט בּאַלד אַרײנקומעןי--
איך געה שוין נאָך איהם, שווער. לױפט אַרױס,

: די 4 א
יי 8 א 2

יי

יק

6

שאט

!?ינש "יש אזיזי, יע

נו גוט, זענען מיר שוין חתן כּלה. שון.. אָבּגעמאַכט..
נו, נעמען זי פון מיר דאָס פינגעריל און גיבּען זי מיר
איהנ'ס קייטעל. גִיבּט איהם איהר פֿינגעריל.

פואַנדע.
| זאָטע 4
זאָשע.

הער אויף. עס געפעלט דיר נישט, געה אַרױס! װאַנדע לאַכט.
אַנו, נעהמען זי דאָס פינגעריל. שטופּט עס איהם אין האַנד,
= 5
-שטומט ליבּ'ן.
נעהם עס צו. ליב נעהמט צו דאָס רינגעלעי
סאָטע.
און יעצט גיבּען זי מיר איהנ'ס קייטעל פון זייגעריל. ליבּ װײגערט
זיך. און פאַרװאָס ווילען זי עס מיר נישט געבּען ? זי האָבּען עס
פון אַ כּלה, יאָ, דורך דעם וילען זי עס מיר נישט געבּען?
יליבּ
שאַקעלט מיס'ן קאָפּ איף נײן.
איך האָבּ עס נישט פון קיין כּלה.
זאָשע.
און פּאַרװאָס ווילען זי עס מיר נישט געבּען? ליב נעהמט אראָבּ
דאָס קייטעל פון זױגער און גיט איהר.
זאָשע
בּעהאַלט דאָס קייטעל.
זענען מיר שוין התןכּלה... און יעצט גיבּען זי מיר אַ קוש.
:די יונגען פּלאַצען אַרױס מיט אַ געלעכטער.
וואַנדע.
הער אויף.
כּע ר
זשטופּט ליב'ן.
קוש זי. מיט א געלעכטער. מיר װאָלט זי נישט געדאַרפט זאָגען
צוויי מאָל,

וואַנדע

גזיט געלעכמער.
הער אוֹיף. ליב שעמט זיך, לאָזט אַראָכ דעם קאָפּ.

זאָשע

מיט פּרײד.
זעה, װי ער שעמט זיך... איך האָבּין ליעבּ.. נו זאָגט, וועלכע
פון אונז ביידע װאָלטען זי פּאַר אכּלה געװאָלט! זאָגט,
שעמט אייך נישט... ליבּ פאַרשעמט זיך.

בע ר

עמיאלע.
ער װואָלט בּיידע געװאָלט. געלעכטער.

זאָט צ.
;ר װאָלט בּיידע געװאָלט, ניין... בּיידע נישט, נאָר איינע.-.
מיך װילט איהר פאַר אַ כּלה, זאָגט, יאָ?

וואַנדע.
זאָשע, הער אויף.
זאָשע.

יאָ, מיך װילט איהר פאַר אַכּלה, שעמט איך נישט. הײַבט
איהם אױיף רעם קאָפּ און קוקט איהם אין די אוינען. אַנוֹ, זאָגט, איך
געפעל אייך פאַר אַ כּלה?
ליב
מיט אַ פּערשעמטען געלעכטער,
פאַרװאָס נישט.
זאָשע.
גוט, װער איך איער כּלה.. ווען װעט זיין די תּנאים?
וואנדע.
משיגעינע זאָשע, הער אויף, װאָרום איך געה אַרױס.
זאָשע.
פאַרװאָס נישט, ער געפעלט מיר. גיבּ נאָר אַקוק װי ער
שעמט זיך, װי ער רױיטעלט זיך... װי ער שמייכעלט.. איך
װאָלט איהם די אויגען אויסגעקושט..,
וואנדע.
אָבּער זאָשע!

06 ש

אד

זאָטע.
איך אויף שבועות אַכטצעהן יאָהר, כלעבּען.--פּיע. און
אַכּלה האָבּען זי שוין, יאָ?

ליב

שמייכעלט, ענטפערט נישט.

זאָט צ

צו בּערין, װײזט אויף ליבּן.
ער האָט שוין אַכּלה, יאָ?

בּ ער

קלאפּס זיך מיט'ן הצַנד אין כאָלעװע.
נישט איינע. געלעכטער.

זאָטע.
כא, כאַ, כאַ: זעה, װאַנדע, װי ער שעמט זיך, װי ער בּֿע=
האַלט די אויגען צו. דירערר, כאַ, כאַ, כַאַ! צו ליבּין. קומט'ס
אַהער, זעצט אייך דאָ אַהער, מיט אונז, בּיים טיש.

יט 0

צו ליב'ן
קום, לאָזען מיר זיך אַ:נידערזעצען. זעצען זיך נעבּען טיש צַבי-

סעל אָנגערוקט.

זאָטע

רוֹקט זיך נעהנטער צו ליבּן.
װאָס פאַר איינע איז איהנ'ס כּלה, אַ בּראָנעטקע צי אַ שאַטינ.
קע? אין װאָס גומטירן זי, אין אַ בּראַנעטקע, צי אין אַ שאַ:
טינקע1 הע? ליב שמײכעלט, ענטפערט נישט. צו בּערן. הע, אין
װאָס פאַרע גוסטירט ער, אין אַ בּראַנעטקע, צי אין אַ שאַטינקע!

בע ר.
עף גוסטירט אין צַלע. גפלעכטער.

זאָט ע

צוּ ליב'ן, :
צֵנו, זאָגען זי, איך בּין אַ שען מײידעל? װײוט אױף װאַנדען.
װער פון אונן איז שענער ! פאַלט איהן בּעסער אויס צו
איהנ'ס גוטס?! זאָגען זי?

55

וואַנדע.

אָבּער זאָסע...
זאָשע. ע
הער אויף! אַנו, זאָגען זי, װער איז שטאַרקער, הע, בּער)

יע

דרעהט זיך די װאָגסעס.
איך ווייס נישט.

זאָשע

צו ליבּץ,
און פאַרװאָס ענטפערען זי נישט, זי שעמען זיך ? -צוּ װאַנדען. /
זעה, װי ער איז רויט געװאָרען, און װאָס פאַרע גלאַנצענ- ‏

דע אויגען ער האָט 5
וואַנדע. 3

אָבּער זאָשע ! : :
זאָשע. וְ .

האָבּ איך אַ זאָרג. בעקוקט ליב'ץ פון קאָפּ בּיו פוס. זי האָבּען.
אַנייעם אֲנֹצוג. נעהמט איהם אָן בּיים קײטעל. און אַזילבּערען -
קייטעל. פון וועמען האָבּען זי עס געקריגען! פון אַכּלה-

יאָ? 2

ליב +
:

שמייכעלט. +
זאָטע. 4
זעה, װאַנדע, װי ער שמעכעלט, טוזענד חן האָט ער. איך,

דער שטיל. איך װאָלט איהם זיינע גלאַנצענדע אויגען אַרױ

בא

געקושט. 3
וואַנדע. 4
אָבּער זאָשע, געדענק אָן גאָסן 2
זאָטע 2
צו ליבּן, ֶ
װי אַלט זעַנען זי! האַ? 4
ליב 5
;

פערשעמט. וְּ

הול-המועד פּסה װער איך צװאַנציג יאָהרי

ליבּ.
ראָזע האָט אונז געהייסען דאָ אַרײנגעהן, בער ציהט איהם ביים
אַרבּעל. :
- ל עאָן
- כאפּט זיך אויף.
געהייסען אייך דאָ אַרײנגעהן, עפענט אויף טהיר. הער... ראָזעיי-

יא א .אוה א - א וו

| ראָזע
פון די אינוועניגסטע טהירען.
: בּאַלד, לעאָן.
בלצאָן-
אָבּער ראָזע, װאָס טהוט זיך דאָ ? לױפט ארויס אויפגערעגט.
ליב
װערט צעמישט, װיל ארויסגעהן נאָך לעאָנ'ע.
יצע ר

באַפּט איהם בּײים אַרבּעל.
בּלייבּ, בּרודער, האָבּ קיין מורא... מען האָט דיר געהייסען
: אַרײנגעהן, געה.
זאָשע.
פאַרװאָס ווילען זי אַנטלױפען, ליבּ? עס איז איהם דאָ נישט
גוט מיט אונז? שעמען זי זיך נישט. צו װאַנדען. זעה נּאָר,
װי ער איז רױט געװאָרען, װאַנדע, װי ער שעמט
זיך... װאָס פאַר אַ רויטע בּאַקען ער האָט געקריגען. זי געהט
צוֹ צו איהם. זי שעמען זיך, ליבּ, יאָ? און פאַר װאָס
שעם איך מיך נישט?
צואַנדע.
זאָשע, געדענק אָן גאָט!
| זאָ סטע
{ צעהמט איהם צָן בי די האַנד.
י: אָך, װאָס פאַרע הענד! אַגו, ווייזען זי נאָר איהנ'ס מוסקו:
: לען, װער האָט שטאַרקערע, איך צִי זִי? טאפט זיך איהרע אוף
: זײינע. אוֹן זי? צו בער'ן. און זִי'? טאַפּט בער'ס מוסקולען. נו, ווער
/ בון אייך בּיידע איז שטאַרקער(..

53

52

עס איז טרויריגער און שטילער געװאָרען--ס'וואָהר, האָבּן
מיר עס בּאַמערקט, זאָשע ?

זאַשטע.
יאָ, דאַכט זיך אַזױ, מיטע פערצעהלט עס.

לצאָן.
מ ר דאַכט זיך אויך, אַז איך קוק אַרױס דורכ'ן פענסטער,
אַריבּער אין די פענסטער צו אונז. ער עפענט די פּאָרהאַנגֿ.
זעהט'ס, אַזאַ שװאַרצץ טונקעלקײט קוקט אַרױס פון די
שװואַרצע גרויסע פענסטער: מיר דאַכט זיך אַז אַ געשטאָרבּע-
נער דרעהט זיך דאָרט אין די שטובּען אַרום.. איך קען
טייל מאָל אַ גאַנצע נאַכט נישט שלאָפען-.

זאָשטע.
אָרימער לעאָן. עס קומען אַרײן ליב אין בּער, צװײ הויכע שטארקע
יונגען אַנגעטהאָן אין נײע אָנציגע מיט זײגער'ס איבער זי װעסט, הוי-
כע שטיװעל, פערקעמט װאוילעריש מיט אַלאָק, פיהלען זיך בײדע
אונהיימיש, װײסען נשיט װי צו בּעװעגען מיט די הענד, שטעהען בי
דע אין טיר, נישט שמאילע, *ליב= דער יונגערער זעהר שעמעחדיגי
דאָס געשפּרעך װערט איבערגעבראָכען, פערװירט, זאָשע מיט װצנדען
קוקען אױף זײ מיט גרוים גײגערינקײט און לאַכען.

זאָסש 9.
גיבּ נאָר אַ קוק, בּער און ליבּ איז דאָך דאָ! זעה נאָר, אין
װאָס פאַר פיינע וועסטלעך זיי זענען אָנגעטהאָן-.

וואַנדע

האַלט זי אײן.
זאָשע...

זאָס ע.
גוט ניאַבענד, ליבּ, גוט נ'אַבענד, בּער. װאָס מאַכט עטץ?

לעאָן
אויפגערצגט,
פון װאַנען קענט איהר זיך מיט זיי}

איז אַזױ קאַלט צו שלאָפען, פון אַלע פענסטער"וייהען
ווינדען.
צואַנדע.
ווען איך האָבּ אַזאַ דיקע דעק, װאָלט איך אַ גאַנצען טאָג
געלעגען אין בּעט הינטער די דעק, און װאָלט זיך גע=

װאַרעמט.
הל עאָן.

און מיטע האָט געוויינט, יאָ, װאַנדע?
|וואַנדע.

ניין, געװײינט האָט זי נישט... זי האָט זיך נאָר געואונ=
דערט... זעהר געוואונדערט, אַו דו האָסט שוין חתונה גע=
האַט... און זי איז אויף די חתונה נישט געוען.. און קעֶן
די שוועגערין נישט...

ילע אָן

-אין דער שטיל מיט שרעק.

און די מאַמאַ הערט מען װידער?

(וואַנדע.

איך הער די מאַמאַ יעצט זעהר זעלטען... נאָר טייל מאָל,
צייטענווייז, דאַכט זיך, הער איך אירע טריט.. נאָר מיטע
זאָגט, אַז זי הערט זי יעצט יעדע נאַכט, אַז זי קומט אין
איהר צימער יעצט יעדע נאַכט און דרעהט זיך אַרױף און
אַראָבּ. מיטע נעכטיגט יעצט יעדע נאַכט בּיי מאַמאַ אין צי=

+6

==

אי ייט יי יי יי טייר יי יי טי טי יי יי ,יי יי יי יי

מער.
לעאָן.
זי זעהט זִיז
-וואַנדע.
ױ איך ווייס נישט, זי פערצעהלט גאָרנישט, מיטע.
לעאָן.
זי מוז זעהר בייז זיין אויף מיר, מאַמאַ...
וואַנד ע.
מיר דאַכט זיך אַזוֹי... װאָרום צייט דו האָסט חתונה געהאַט, .
האָט זיך מאַמאַיס פּנים אויף די פאָטאָגראַפיע געענדערט... 51

56

לעאָן.
בּיי אונז װאָהנען? איך מיט איהר? געשעפ:ען פיהרען?
װער האָט עס געזאָגט? ניין, מיר פאָהרען קיין פּאַריז! נאָך
בּערלין !
זאָטע.
איהר פאָהרט נאָך פּאַריז, ווען ! נעהמטיס מיך מיט,
לעאָן
פערגעסענדיג, איבּערענדערט דעם טאָןי
יאָ, מיר פאָהרען נאָך פּאַריז, מיר וועלען דאָ נישט װאָהנען...
מיר ציהען זיך אַװעק פון דאַנעף
זאָשע.
אין בּערלין װעט עטץ אויך זיין?
לעאָן.
אָכּשטײגען. האָט זי געזאָגט, די טאַנטע, אַז מיר װעלען
דריבּער װאָהנען, בּיי אונז. אָ, עס איז נישט װאָהר.
זאָשע.
אַזױי האָט זי געזאָגט! זעהט'ס נאָר. דו הערסט, װאַנדע, זי
פאָהרען נאָך פּאַרז.
וואַנדע.
לאָז מיך געהן, איך בּין בּרוגו אויף איהם.. ער בּעליידיגט
אונז,
זאָשע.
דאָסט דו אַ זאָרג, ער איז דאָך אַ משוגעינער. צום בּרודער.
נו, און װי געהט עס זיר? עס אי דיר גוט דאָ? זײ
בּעהאַנדלען דיך גוט דאָ? זענען גוטע מענשען, סיואָהר?
וואַנדע
װעלכע בּעקוקט די װירטשאַפט,
זעה נאָר, װי דאָ זעהט אויס! די בּילדלעך---אזוי אַלט בּעלי
הִבּתּיש.:. זעה נאָר, דאָס קאַנװע-אויסנייעכט'ס.
זאָשע. 5
אן אַזעלכע הויכע בּעטען מיט אַזױ פיעל בּעטגעװאַנר!
גיבּ נאָר אַקוק װי הויך די בּעטען זענען געבּעט.. דאָ
מוז זיין װאַר;ם צו שלאָפען, ס'װאָהר, לעאָן? און בּיי אונו

לעאָן

בּרוגו'דיג.

איך ווייס נישט.. צו װאָס זענט עטץ צַהער געקומען?

וואַנדע.

מיר האָבּען דיך געװאָלט בּעזוכען. אַזױ נעהמסט דו אונו

אויף ? שען גאַסט-פריינדליך בּיוט דו!
לעאָן.

אָבּער צו װאָס זענט עטץ אַהער געקומען?
זאַשע.

צו װאָס? מיר זענען גאָרנישט געקומען צו דיר, מיר זענען

געקומען צו אונזער שוועגערין צו גאַסט.
לעאָן
פערוואונדערט,

צו די שװעגערין ?

וואַנדע.
קום, זאָטע, זעה װי ער בּעהאַנדעלט אונזי
זאָשע.

מיר זענען נישט צו איהם געקומעןי. מיר
שוועג צרין געקומען.

לעאָן

פערוואונדערט.
צו די שועגערין !

זאָס ע.

לאָ, צו די שוועגערין !
לעאָן.

װי הײסט, צוֹ די שועגערין ?
זאָשצ.

זענען צוּ די

און די שוועגערין מיט דיר וועלען זיך צו אונו אַריבּער=
ציהען אין די װאָהנונג, איה װעט בי אונז װאָהנען.
יאָ, די טאַנטע האָט געזאָגט, זי װעט די געשעפטען איבּער*

געהמען--איך האָבּ עס אַליין געהערט.
{יחוס 4.)

49

ראָזע.
אַ שאָד, אַזױ. אָבּער די מומע װעט שפּעטער קומען. גוט.
אַגוטע נאַכט, אַ גוט יאָהר. בּענלייט זי אַרױס, טאַנטע אָבּ. איך
בּעט איבּער, איך בּין אַזױ אָנגעטהאָן, בּיים געשעפט קען
מען נישט עטװאָס פיינערס אַנציהען. איך בּעט זעהר איבּער,
איך װעל נאָר אַניאַנדער קלייד אַריבּערװאַרפען. רופט אין די
טהיר. טאַטע, טאַטע רוף אַרײן לעאָניען, איך קום שוין צוריק.
דער פאָטער פון די אינװײניגסטע צימערן. שוין, שוין, איך קום
שוין צוריק אַרײן. געהט אָב.

וואַנדע.
אָבּער מען דאַרף דאָך נישט.

זאָשטע

לוסטיג,
אָבּער זאָל די שוועגערען דאַך בּליײבּען.. מיר געהען דאָך
אויך נישט בּעסער אָנגעצויגען.. װײזט איהר קליד,

װאַנדע
שטופט זי,
זאָשע.
איך שעם מיך נישט. עס איז דאָך אונזער שוועגערין..
ראָזע.

אָבּער דאָך... נו, אַזױ גלייך... איך װעל מיר נאָר אַנ'אַנ
דער קלייד. אָבּ אין טהיר. לעאָן, זעהסט, דיינע שװעסטערען
זענען געקומען צו גאַסט, ווייל אַ רגע דיינע שװעסטערן-
איך קום שוין אַרײן.

ראָזע

פיהרט אריין לעאָנ'ען, װעלכער האַלט זיך צוריקהאלטענדיג,
אויף איין מינוט נאָר, איך בּין שוין דאָײ. אָבּ, לאָזענדיג זי
אליין.

ואָשע

מיט פרייד.

לעאָן, אַך לעאָן, לױפּט צו צו איהם. װאָס מאַכסט דון סאי /

דיר גוט דאַ?

=+
5
א

צוגען,--און דאָ אַרײן... אַלע דאָ אַרײן... נישט דאָ מיט קייי

נעם זיך צו בּעהאַלטען.. עפענט אױף די לאָדען. אַלע זאָלען

זעהן, די גאַנצע שטאָדט זאָל זעהן, אַז ר' אָשר גרויסגליק

איז היינט בּיי זיין מחותּן ר' דוד גאָרקעכער צו גאַסט. צו

די טאַנטע. און די טאַנטע װעט אַריבּערגעהן נאָך איהם.
מיוט:צה.

פּס. פּס.,. שווייג... זי מאַכט מיט די האנד. זענען דאָיי
פאָטער.

װאָס הייסט דו זי שווייגען... זי ווייסט בּעסער, װאָס זי האָט

צו טהאָן...

מוטער.
39 שווייגיי. זענען דאָײ. דרינעןיי
ראָזע.
װער איז דאָ? אַלע זאָלען זיין, נישט קיין חילוק.
מוטער.
זיי, זיינע שװועסטערן, די פרייליינ'ס גרויסגליק...
האל +

זאָלען זיי זיין. געהט אַרײן צו זײ אין צװײטען צימער. אַךְ, גוטען
אַבענד... פּראָשע, בּיטע שען, בּיטע. עס קומען ארײן װאַנדע
און זאָטע, דערזעהען די טאַנטע, מאַכען אַ שריט צוריק.
ר אָזע.
בּיטע, ערלױבּען זי, זעצען זי זיך.. לאָז זיך די. טאַנטע
זעצען... טאַטע, טאַטע, רוף אַרײן לעאָניען.
טאַנטע.
איך דאַנק, איך אייל מיך, אַ גוטע נאַכט, איך װעל בּאַלד
קוֹמען:-
ראָוע.
לויפט שוין די מומע. האָט אַודאי עפּעס װאָס צו בּעזאָרגען.
אַ שאָד, אַזױי פלינק. אפשר דאָך, לאָז זיך די מומע זעצעןי
טאַנטע.
אַ בּיסעל שפּעטער, איך װעל בּאַלד קומען, איך דאַרף נאָך
עפּעס װאָס צו בּעזאָרגען.

41

ראָזפ.
: אַלעס שוֹין איבּערגערעכענט... הי גרויסגליק... די פאָרנעמס.

טע פּאַמיליע... דער נאָמען אין די וועלט.. צו די גאָרקע*
כער ס... אַלעס בּערעכענט,. װי די מומע פערשטעהט.. צו
רעדען לאַנג איז נישט דאָ װאָס.. לעאָן װעט בּאַלד אַרײ1-
קומען, ער דאַרף נישט וויסען דערפון

טאַנטע.
אָבּער גאָט, גאָט, װאָס טהו איך? װאָס טהו איך?

ראָזע.
וי די מומע פערשטעהט... מיר אי עס גאַנץ גלייך.. מיר
האָבּען גאָט צו דאַנקען פון װאָס צו לעבּען..

טאַגטע.
גרויסגליק, גרויסגליק'ס הויז... דער אָבּשטאַם פון דעם זעלי.
גען גרויסען נאַטאַן. װי לעג איך איהם גאָר דאָס פּאָר?

ראָזע.
דאָס איז שוין די מומע'ס זאַך... פאַר דעם נעהמט די מומע
געלד. ווען מען װיל כּערדיענען, מוז מען אַרבּײיטען.. געלר
איז טײער, זעהר טײער.. אַױי לײכט קומט עס נישט אָן
מען מוז עפּעס דערפאַר טהאָן יְּ

טאַנטע.
צו דעם האָבּען זיך די גרויסגליק'ס דערלעבּט. צו ראָזעף
יאָ, יאָ, איך װעל עס טהאָן.. סײ וי סיי האָבּען מיר זיך,
שוין די פּנימער אַיינגערעכט.. אַז שװאַרץ זיין--זאָל דאָס
גאַנצע פּנים שװאַרץ זיין.

ראָזע.
אויס, אויס בּעהאַלטענערהײד.. איך האָבּ חתונה געהאַט
מיט לעאָניען בּהופּה וקדושין, װי אַ אידישע טאַכטער. עכּענט
אויף די טהיר און רופט. טאָטע, מאַמע! צו די טאַנטע, װעלכע קוקט
אויף איהר פערװאונדערט. אָפען פאַר די גאַנצע שטאָרט, נישט
דאָ זיך װאָס צו בּעהאַלטען. צו די עלטערן. װאַשט אַייך אָבּ,
טהוט אַייך אָן, דער מחותּן ר' אָשר גי ויסגליק קומט הײַנט,
צו אײך צו גאַסט. בּראָט אָבּ דעם אינדיק, מאַמע, און זאָג
די יונגען, אַז זײ זאָלען זיך אָנטהאָן די יום:טובּידיגע אַנֹי

טאַנטע.
װאָס האָסט דו געזאָגט, זיינע שװועסטערן קומען אַריין דאָי
בּעהאַלטענערהייד? װועמעס שװועסטערן?

ראָוע.
לעאַניס שוועסטערן... װאַנדע און זאָשע, קומען אַרײן דאָ
יעדען אויף דער נאַכט, װען די יונגען טאַנצען מיט די
מיידען, חבר'ן זיך מיט מיינע קוזינען, מיט ליבּין, מיט בּערץ,
און אַז איך װיל זי אַריינפיהרען צו לעאָנ'ען, -- אָה, נין,
בּעהאַלטען זי זיך -- שטמען זיך, לעאָן זאָל נישט וויסען,
פּאַפּאַ זאָל נישט וויסען, שעמען זיך, און קומען דאָך אַרײן...

טאַנטע
פערוואונדערט.
קומען זיי אַרײן, דאָ? גרויסגליקיס טעכטער ?..

ר אָזל.

וואונדערט זיך די טאַנטע.. עס שטעהט זי נישט אָן... איך
ווייס נישט, װער עס האָט אין װעמען אַ שלעכט געשעפט
געמאַכט... גענוג גערעדט... איך זאָג די טאַנטע קלאָרע און
אָפּענע דבּורים: װיל די מומע, אַז איך זאָל דאָס געשעפטי
איבּערנעהמען, אױסצאָהלען יעדען װאָס עס קומט. אקצענטירענ
דיג. און די מומען אױסצאָהלען איהר טייל אין געשעפט,
און פיהרען װייטער די פאַבּריק, מוז דאָס אויפהערען, הינ.
טען אַרוס, קיינער זאָל נישט װיסען. צו שעמען זיך איז
נישט דאָ װאָס.. אָדער יאָ... אָדער נישט...

.;,,,,ת,, - ..-.-.;,,2ת,,!;,;,)ן,,,,,,,,,,,,ע,,,,..,,, יי יי , יו אי יי

טאַנטע.
איך װעל נישט דאַ דעם ה' גרויסגליק אַרײנבּרענגען
ר אָזע.
װי די טאַנטע ויל.,. איך האָבּ דאָ אַ גאַנץ גוט געשעפט
אויך- די גאָרקיך טראָגט, גאַט צו דאנקען, גאַנץ שען.
טאַנטע.
אָבּער בּערעכען דאָך... דער ה' גרויסגליק... דאַ! װאָס טוט
זיך מיט דיר ?

45

טאַנטע. 5
אָבּער, זי, ה' גרויסגליק איז דאָך דער גרויסגליק. כאָטש /
ער איו געפאַלען, כאָטש זײ קענען זיך שױן נישט קײן .
עצה געבּן, ווייל עס איז בּיי זײ קיינער נישט דאָ, װער עס /
זאָל די געשעפטען פיהרען. אָבּער דער נאָמען אין די װעלט, /
די משפּחהֹה. איך זעה, זי האָבּען עס פערגעסען..

ר { יי

ראָזע. :
ניין, גאָרנישט פערגעסען, פאַר דעם לעג איך דאָך אַרײן |
מיין גאַנץ פערמעגענס, װאָס אַלעס איך און מיינע עלטערן
האָבּען געהאָרעװעט צװאַנציג יאָהר, אַגאַסט געקומען--דעם /
קישען פון קאָפּ אַװעקגעגעבּען, דעם ביסען פון מויל, גע.
זאַמעלט אַ גראָשען צוֹ אַ גראָשען, און אַו איך האָבּ חתונה
געהאַט מיט גרוֹיסגליק'ס זוהן, האָבּ איך נישט חתונה געהאַט
אַז עס זאָל קיינער נישט וויסען, נאָר אַלע, אַלע! די גאַג.
נע װעלט זאָל עס װיסען! פאַר דעם האָבּ איך חתונה גע-
האַט מיט גרויסגליק'ס זוהן, און נישט מיט יעקעל פורמאַן
אָדער מיט לײבּעל פישער, וועלכע װאָלטען געאַרבּײיט אויף
מיר און איך װאָלט וי אַ פּריציטע אין דערהיים געזעסען--
לעאָן װעט נישט אַרבּייטען איף מיר, נישט די האַנד אין
קאַלטען װאַסער אַרײנשטעקען. די גרויסגליקיס זענען נישט
געװאָהנט צו אַרבּײיטען. דאָס װײסט די טאַנטע אויך גאַנץ
גוט, :

טאַנטע.
איך װײס נישט, אייגענטליך, װאָס דו װילסט? ער איז דאָך
דיך, בּרייט צום עמכּפאַנגען, אין זיין הויז דיך אויפצונעה" .
מען, פאַר אַ שנור דיך אַנערצוקענען.. װאָס װלסט הו /
נאָך, אייגענטליך? '
ראָזע.
נאָר ניעמאַנד זאָל עס וויסען, בּעהאַלטענערהײד, װי זייגע /
טעכטער עס פהוען: קומען אַרײן בּעהאַלטענערהײד.. נאָר /
קײנער זאָל נישט וויסען, פּאַפּאַ זאָל נישט װיסען, לעאָן -
זאָל נישט וויסען. ניין, מיך װאַרימט דאַס נישט.. :

יב א 6

ריע"

,יי ,יע יק אע טי אק

ִּ
:
:
:
:
:

ראָוע

רוהיג,

גאָרנישט... מיר זענען שוין דריבּען געווען, בּיים שװער,
איך מיט לעאָנ ען, נאָך דער חופּה, װען זי זענען זיך צע=

לאַפען, און האָבּען אונז אַלײן געלאָזט.. יעצט זאָל דער

שווער צו אונז צו גאַסט קומען... מיר געהען נישט אַריבּער..

טאַנטע.

װאָס האָסט דו געזאָגט?.. ה' גרויסגליק, דאָ אַהער ? אין די
רעסטאַראַציאָן :.. דאָ?...

ראָוע.

יאָ, יאָ, צו זיין מחותּן דוד גאָרקעכער צו גאַסט..

ט אַנטע.

איך זעה, זי האָבּען אַפּנים פערגעסען, װער ה' גרויסגליק
איז --- ניע. נימאַלס ! די פּאַמיליע גרויסגליק'ס,

ר אָזע.

=

איך האָבּ נישט פערגעסען, װער די גרויסגליק'ס זענען, אין
ווייס גאַנץ גוט, װער דער ה' גרויסגליק איז. איך בּין אַ הי
גע. און ווייס אויך גאַנץ גוט, װער די גאָרקעכער'ס זענען.
און דערפאַר װויל איך טאַקע, אַז דלר הי גרויסגליק זאָל
קומען צו די גאָרקעכערס צו נאַסט און נישט װי די טאַנ=
טע האָט עס געװאָלט, אַז איך זאָל מיך אַרײנציהען צו זי
שטילערהייד... אַז קיינער, קיינער זאָל נישט וויסען. מען
װעט מיך בּעהאַלטען כּאַר מענשען. נור איינציגווייז, איינ?
ציגווייז ‏ װעט מען מיך צום טיש צו לאָזן.. פאַר חרפּה
וועלען זי זיך פאַר די געסט רייטלען, אין מיין געגענװאַרט,
אַזאַ שנור... נור איינציגווייז, איינציגווייז, בּיז איך װעל מי
גוטע מאַגיערען אויסלערנען. און דערנאָך זאָלען די לײט
זאָגען: זעהס -, װי זי האָט זיך אַרײינגע'גנב'עט אין די משפּחה
אַרײין. אָ, ניין, אַרײנ'גנביענען וויל איך זיך נישט. שטעה אין
זי נישט אָן פאָר קיין שנור, קען איך זי פון געשעפט
אַרױסלאָזען. און די מומע אויך. אַזעלכע געשעפטען נעהם
איך נישט איבּער. שעמען זיך איו נישט דאָ װאָס..

13

42

פּירמע װעט בּליבּען דיזעלבּע... דער אייגענער נאָמען.,
יאָ, ער בּעשטעהט אויף אַלעם...
פאָטער און מוט ער
פאַלען װידער אַרײן אין טהיר זעהר פּאַמעליך, אויף די נעגעל.
ער ויליגט אֵיין... ה' גרויסגליק אַלײן, פּאַלען ארויף אויף די
טאָכטער. אונזער קינד... אונזער..
ראָזכ
שטרענג,
געהט יעצט אַרויס.
פאָטער
װינקט צום װײבּ,
קום אַרױס, זי דאַרף עפּעס צו רעדען
מוטער.
אפשר, ראָזע לעבּען, דאָס זיידענע קלייד דיר אַרויסנהעמען.
ראָזע.
איך װעל דיר שוין שפּעטער זאָגען.
פּאָטער.
קום, לאָז זי אַלײן, זי ווייס שוין װאָס זי האָט צו טהאָן.

ראָוע.
אַזױי, ער וויליגט שוין איין... ער װעט מיך עמפּפאַנגען..
אַזױ.,, נאָר קיין איינציגער זאָל נישט וויסען דערפון... קַיין
איינציגער... געשעפטען איבּערנעהמען יאָ און חובות אוֹיס:
צאָהלען--יאָ, געלר --- יאָ, נאָר קיין איינציגער זאָל נישט
וויסען דערפון... קלוגע לייט, קלוגע...

טאַנטע.
װאָס?

ראָזע:
גאָרנישט, איך געה נישט אַריבּער... איך נעהם אַזעלכע גָֹ=
שעפטען נישט איבּער, עס איז נישט פּאַר מיר,

טאַנטל.

וי הייסט.., װאָס מיינסט דן?

טאַנטע.
געסט קריגסט דו הינט, זיינע שװעסטערין, מוו ער זיך
איבּערטהאָן.

ר אָזע.
אַודאי, אודאי. טאַטע, טאַטע. דער אַלטער בּאָרענשטײן װײזט זיף
אין טהיר, וועלכער נומער איז לעדיג?

פאָטער.
נומער פינף און נומער אַכט.

ראָזע.
פיהר לעאָנ'ען אין נומער פינף, ער דאַרף זיך איבּערטהאָן..-
זי זענען שוין אַװעק?

פאָטער.
שוין אַװעק, דער אלטער מיט לעאָנ'ען אָבּ.

ר אָזע

צו די טאַנטע.
נו, װי האַלט עס?

ט אַנטע.
גאַנץ גוט, ער איז גרייט דיך צו עמפּפאַנגען. איך האָבּ
איהם געגעבּען צו פערשטעהן, נור... קיין איינציגער, קין
איינציגער זאָל נישט וויסען דערפון...

מוט ער

װײזט זיך אין טהיר אויף די שפּיקינעגעל, געקומען אריינגע'גנב'עט.
קיין איינציגער נישט... קיינער נישט...

ראָזע.
וי הייסט,.. ער שעמט זיך. זאָגט צו די מוטער. מאַמאַ, געה
אַרײן.

ט אַנטע.
אויף דערווייל הייסט עס, נאָר אויף דערווייל, אָבּער ער
בּעשטעהט אויף אַלעם... איך האָבּ עס איהם צו פערשטעדן
געגעבּען, װי די זאַך האַלט. נו, אוֹן דו װעסט אַלע גע
שעפטען איבּערנעהמען, אױסצאָהלען די חובות, דאָס הויו
װעט נישט געהן אויף קיין ליציטאַציע, װעסט דיך אין הויז
אַרינציהען, אַרײנלעגען דיין געלד אין דער פאַבּריק... די

41

40

לעאָן.
דאַרף איך מיך איבּערטהאָן; איך וויל נישט, אַז זי זאָלען
מיך זעהען אַזױ. אָבּער מיטע איו בּייז אויף מיר? גוט בַּיין?
װאָס, ניין? װאָס האָט זי געזאָגט? הע?

טאַנטע.
אַז איך האָבּ נישט גערעדט מיט איהר.

לעאָ.
האָבּ איך אַ זאָרג... סיי װי סיי פאָהר איך נאָך פּאַריו..
אַבּער װאַנדע און זאַשע. ראָזע: ואו איז, ראָזע, דער נײער
אָנצוג?.., הױבּט זיך אויף, עפענט די טהיר. ראָזַע... טרעט אָבּער בּאַלך
צוריק,

איינער פון די נצסט

ווייזט זיך אין טהיר מיט אַ קופעל בּיער אין האַנד,
זעהט'ס, זעהט'ס, דאָס איז ער, דער בּחור. װאָס עסט אויף
אַלע פּופּעקליך מיט די לעבּערליך פון רעסטאָראַן, דאָס איז
עָר. געלעכטער פון עולם אין רעסטאָראן

לעאָן טרעט צוריק,

ראָזע

אין טהיר.
ווייטער שוין דאָ.. אַװעק פון דאַנען... איך דאַרף שוין נישט
קיין געסט היינט. ליבּ, בּער, פערמאַכט דאָס געשעפט. איך
דאַרף נישט קין געסט היינט. שטפּט אָבּ דעם גאַסט. בּער,
ליבּ, אַהער. ס'װײזען זיך צװײ הויכע שטאַיקע יוננען. רײניגט
אויס דאָס הויז, קיין פוס זאָל מעהר נישט זיין, און פערמאַכט'ס
דאָס געװעלבּ. |

לב באר:;
גוט, ראָזע. נו, פּאַשאָל, פּאַשאָל װאָן; שטופען אָבּ די געסט, פער:
מאַכען די טהיר, מען הערט פון דרויסען װי זײ ריניגען אָב דאָס
הויז פון מענשען.

ראָזע.
אַ אומגליק איז דאָס... נו, נו, נישט אויף לאַנג, בּאַלד פוּן
דעם אַלעס פּטור ווערען. מאַכט זיך גלייך די האָהר, וואָס האָסט
דו מיך גערופען, לעאָן ?

|

טאַנטע.
זי זאָגען, אַז דו שעמסט דיך, דורך דעם ווילסט דו נישט
אַרויפגעהן, וועלען זיי אַהער קומען צו דיר.

לעאָ.
זי וועלען דאָ אַהער קומען? איך וויל נישט, אַז זיי זאָלען
אַהער קומען! הערט די טאַנטע? איך יל נישט, אַז זיי זאָי
לען אַהער קומעןיי.

טאַנטע.
אַז זי ווילען אַהער קומען בּעזוכען די שוועגערין. װאָס
האָסט דו צו דעם? פאַרװאָס װוילסט דו נישט?

לעאָן.
און ווען וועלען זיי אַהער קומען?

סאַנטע.
היינט אויף דער נאַכט, זיי האָבּען געװאָלט מיט מיר אינ-
איינעם קומען, איך האָבּ נישט געװאָלט, איך האָבּ געזאָגט,
אַז דו װעסט דיך דערשרעקען, אַז איך װעל דיר צוערשט
צו וויסען געבּען.

לעאָן.
נאָך היינט אויף דער נאַכט. מוז איך דאָך מיך שען אי.
בערטאָהן.י. זאָלען זי זעהען. הױבּט זיך אויף, יאָ, און מיטע ?

טאַנטע.
אוי, לאָז מיך געהן מיט די משוגעינע פּריציטע, וי די מאַ:
מע, עליה-השלום. פון דענסטמאָל אָן האָט זי זיך אײנגע:
שלאָסען אין צימער, יל קיינעם נישט זעהן, בּלױז נור
װאָס זי נעהמט דאָס עסען זיך אַרײן, און בּיינאַכט געהט
זי אין מאַמאַיס צימער.

לעאָן.
איז זי גוט בּייז אויף מיר?

טאַנטע.
איך ווייס נישט, איך האָבּ זי נישט געזעהען: אַז זי לאָוט
נישט קיינעם צו צו זיך. האָסט דו אַ געשעפט, זי װעט זיך
שוין איבּערבּעטען, די פּריצטע; אָבּער װאַנדע מיט זאָשקען--
וואוילע מיידען, זיי וועלען קומען, אודאי בּאַלד.

38

טאַנטע.

ל ע אָ

ס אנ

איך קום פון דריבּען.

:

פון דריבּען, נו, װאָס זאָגט פּאַפּאַ? גוט בּייז אויף מיר !
טע.

װאָס בּייז. פאַרװאָס זאָל ער אַזוי דאָס בּייז זיין? װאָס

האָסט דו אַזאַ שלעכטעס געטהאָן? ער לאָזט דיך גריסען,

לעאָן

פערוואונדערט,

טאַג

ער לאָזט מיך גריסען! נו, דאָס איז דאָך נישט מעגליך.
טע.
ווירקליך, ער לאָזט דיך גריסען.

אָן.

און װאַנדע און זאָשע?

טיט.

פרעגען אויס אויף דיר װי דו זעהסט אויס ? װאָס דו מאַכסט?
װי דו פיהלסט דיף?

1

װאָס האָט זי די טאַנטע פערצעהלט, אַז איך זעה גוט אויס ?
די טאַנטע האָט זײ בּעדאַרפט זאָגען, אַז איך זעה זעהר
גוֹט אוֹיס... אַז איך פּאָהר בּאַלד אָבּ נאָך פּאַרין, פערלאָז
די שטאָדט.

טצ.

איך האָבּ זיי געזאָגט, געזאָגט, זיי ווילען דיך אַזױ זעהען,
זי ווייסען נישט, פאַרװאָס דו קומסט נישט אַרױף,

לעאָן.

איך יל נישט אַרויפגעהן.
טאַנטע. 4

זי זאָגען, זי ווייסען נישט, פאַרװאָס דו שעמסט דיך.
לעאָן '

רויט װוערענדיג,

איך שעם מיך, איך שעם מיך גאָרנישט.

װואַרטען בּיים גרענעץ... 12 --30 בּיינאַכט } || שלאָף:װאַ
גאָן, בּעסטע פערבּינדונג, דירעקט בּער---לין.

ראָזע. :
גוט, גוט: פּאָטער אָבּ. מיט וועלכען צוג װעלען מיר אַרױס.
פאָהרען !

לעאָן

ג;המט אַרױיס אַ פּאַפּיער פון קעשענעי
אָט האָבּ איך מיר שוין די גאַנצע רייזע נאָטירט: צװעלף--
דרייסיג אָבּ, בּיינאַכט, שלאָף:װאַגאָן, טרעפען מיר אָן 11--07
אַנהאַלטער בּאֵהן:הויף. האָטעל, דערנאָך מיט אַ אױטאָ די
שטאָדט אָנזעהען.. זעהענסװירדיגקייטען; זיעגעס-אַלעע,
פּאַרלאַמענט, קעניג-שלאָס... מיטאָג וועלען מיר עסען בּײי
קעמפּינסקי. קאַפע מאָנאָפ.ל, מעטראָפּאָל. 10--9 אָבּ קעלן,
קעלנער דצָם..

פאָטער.
ראָזע, ראָזע, אַ גאַסט װיל בּעצאָהלען דעם רעכנונג,

ראָזע.
איין מינוט נור, מיין לעבּען... איך געדענק גאַנץ גוט, מיר
האַלטען בּיים קעלנער דאָם. שטרייך-אונטער, אַז דו זאָלסט
נישט פערגעסען. װאַרט, איך קום שוֹין. אָבּ. טרעפט זיך אין
טהיר מיט דער טאַנטע, װעלכע דער אַלטער בּאָרענשטײן לאָזט אַרין מיט
גרויס רעספּעקט. אָה, די טגנטע, ויר בּיטען שען,. װינקט מיט
די אויגען. נו, װאָס הערט מען

טאַנטע 1

ענטפערט איהר אויך אָב מיט'ן ואונק.
אַל דאָס גוטס.., גאָר אויפן בּעסטען ועג.

ראָזע.
פּס.. פּס... גאָרנישט רעדען. היך. איך קום שױין אַרײן
לעאָן, לעאָן, די טאַנטע איז דאָך דאָ.. איך געדענק, איך
געדענק: בּיים חקעלנער דאָם", איך קום שוין אַרײן. אָב,

לעאָן :

צו טאַנטע,

איז די ט נטע דריבּען געווען? װײזט אויפ'ן פענסטער,

3/

ראָוע

געהט צו צו איהם,
נאַריש קינד. אוֹי, בּיסט דו אַ נאַריש קינד... געשעפטען קען מען
דאָך נישט אויף פרעמדע פּערלאָזען, אַפילו אויף עלטערען
נישט.. און היינט איז דאָך דער בּעסטער סעואָן, פער?
שטעהסט? היינט איז דאָך יעשען, אַלע אַגענטען פאָהרען
יעצט אויף זייערע רייזעס מיט סחורה, נו, װאָס פערשטעתסט
דו פון דעם? נאָך אין אַ פּאָר װאָכען וועסט, זעהן, לעאָן לע.
בּען... וואו מיר וועלען פאָהרען? בּערלין, פּאַריז... אומעטום,
אומעטום װעלען מיר פּאָהרען. די טאַנטע איז נאָך נישט
צוריק געקומען?

לעאָ.
ויאו אַהין האָסט דו זי דען געשיקט? צו פּאַפּאַ? צו װאָס?

ראָזע
צו פּאַפּאַ? װי פאַלסט דו אויס? גלאַט אַזױ, איך פרעג, אויבּ
די טאַנטע איז גאָך נישט געווען אױיף דער נאַכט; זי קומט
דאָך שטענדיג אויף דער נאַכט אַרײן.. אַודאַי װעט מען
פאָהרען... ווען ? ווען ? קלעהרט. דעם פונפצעהנטען. די סוחרים
פון די וועלדער... און דערנאָך די סוחרים פון די שעפּסען..
און דערנאָך דער װאָל:מאַרק, יאָ, און דערנאָך, אַזױ גרויס.
װי אין כינף זעקס װאַכען אַרום. לאָמיר זעהען, ווען געהט
דער צוג אָבּ? איך װעל אַרײנשיקען נאָך דעם בּאֵהן-קאַ:
לענדאַר. רופט דורך דער טחיר. טאַטע.. טאַטע.. וען געהט
דער צוג אָבּ צו די גרעניץ 1

פאַטער.
איבּער טהוירען, אָדער איבּער קראַקױז

ראָוע.
איבּער טהוירען, קיין בּערלין?

פאָטער

זאָגט פלינק אויפ'ן -קאָפּ, :
2 -15 בּײיטאָג פּאַסאַזשיר-צוג, 2--6 שנעל:צוג ן, || קלאַס,
50-5 פּאַסאַזשיו-צוג }, }}, זון קלאַס, צוויי ‏ שטונדען צו

שווייג. יאָ, איך האָבּ דיר גאָר פערגעסען צו זאָגען, דער
שניידער האָט דיר אָבּגעבּראַכט דעם פּעלץ. ביוט געשלאָ.
פען, האָבּ איך דיך נישט געלאָזט אויפוועקען. װאַרט, װעסט
איהם נור אָנמעסטען. זי טהוט איהם אָן דעם פּעלץ. אָט אַז,

לאו א גי יי יי

זאָל דעם גאָלדענעם זייגער אַרױיסזעהען. װאָלסט דיך בּע.
דאַרפט אַ בּיסעל אין דער שטאַדט איבּערצוגעהן... עס װאָלט
6 דיך בּערוהיגט...

: לעאָן.

ׂ איך װעל נאָך צייט האָבּען

= ראַזל.

| איך ווייס, װאָס דאָס הייסט, אַן דו שעמסט זיך מיט מיר,
ג דאָס װיל איך נישט. שעמען זיך מיט מיר האָסט דו נישט
וָּ

יט"

װאָס... איך האָבּ דיך נישט גענומען ווייל דו בּיסט גרולס?
גליק'ס זוהן, נור ווייל דו בּיסט לעאָן, װייל איך ליעבּ דיך..,
און האָסט דו מיך נישט גענומען ווייל דו ליעבּסט מיך;
נאָר אַז דו זאָלסט דיך דאַרפען מיט מיר שעמען... װיל איך
נישט... קען איך דיך פון געשעפט אַרױסלאָזען.. כאָטש
וי אונגליקליך איך זאָל נישט זיין... נור שעמען זיך מיט מיר,
וויל איך נישט. זעצט זיך אין א װינקעל, האַלט אַ טיכעל צו די אויגעױ

לעאָן

מיינט... מיר האָבּען דאָך געזאָלט בּאַלד נאָך דער חתונה
נאָך פּאַריז פאָהרען... איך מיין. געהט צו צו איהר. נו... וויין
דאָך נישט... עס קען דאָך װער... ראָזע... גאָט, װי שלעכט
מיר איז...

ר אָזע.

:
/
אַודאַי װעט מען נאָך פּאַריז פאָהרען. איך וויל דאָך. אויך,

:

מיט אַ שמייכעלע. נו, קינד, מען דאַרף דאָך װאַרטען אַפּאַר
װאָכען, בּיז מען װעט די געשעפטען אין אַרדענונג בּרענגען.
= לצאָן.
: אָבּער... שטענדיג, זאָגסט דו מיר פון געשעפטען; װאַס טוּלס
וֶּ גען דיר די געשעפטען... לאָז זי איבּער דיינע עלטערן.

געה נור איבּער די שטובּ, לאָזן אַ בּיסעל אָפען, אַז מען;

אָבּער דאָך... נישט דאָס.. איך האָבּ דאָך נישט דאָס גע.

5

מוטער.
נאָכגעקראָכען מיר דער אַלטער. אומעטום, וואו איך געה,
קריכט ער מיר נאָך. האָבּ נישט קײן מורא, לעאָן װעט
נישט פערהונגערט װערען אָהן דיר, עס איז דאָ, װער עס
זאָרגט איבּער איהם.

פ אָטער.
אָבּער געה אַרײן.. געה אַרײן, די געסט געהען דאָך אַועק..
ראַזע װעט דיך בּאַלד זוכען. עס קלאַפּט װער בּיים טהיר, עם
װײזט זיך אין טהיר אײנער פון די געסט.

אַגאַסט.
וואו זענען דאָס אַלע? לאָזען די געסט אַליין איבּער. פאַר
וועמען טראָגען זי דאָס די פעטע בּיסענס אַרײן?

ראָזע

װײזט זיך בּאַלד אין טהיר. צום גאַסט.
דאַ איז נישט פאַר קיין געסט... דרינען.. פעדמאַכט די טהיר
נאָך איהם. צו פּאָטער און מוטער, װאָס טהוט איהר דאָ? די געסט
זענען דאָך אַלײין, זי נעהמט די טעלערליך און גיט זײ די עלטע-
רען אָבּ צוריק. נעמט'ס און געהט'ס. דער אַלטער און די אלטע
אָבּ מיט די טעלערליך, צו לעאָן. נור, נור, נור' נישט אויפגע-
רעגט, עס שאַדט דאָך דיר צום געזונד. געהנטערט זיך צו
איהם. עס איז דאָך פאַר ליעבּע.. די אַלטע, נו, נו

לעאָן.
אָבּער.

ראַזע.
שאַ, שאַ... פון אַלאַדע װאָס, עס װעט שוין מעהר נישט,
פאָכעט איהם מיט'ן האַנד פאַר ץ פּנים, אַועקגעפלויגען.

לעאָן.
אָבּער עס איז דאָך נישט צום אויסהאַלטען... איך װיל נישט
מעהר אין דאָס גערודער דאַ. װײזט אין די צימערן אַרײן.

ר אַזע

נעהמט איהם אײן.
קינד מיינס,.. אָבּער צו װאָס רעגסט דו דיך איף, עס קען
דאָך דיר חלילה שאַדען. אין נאָך אַ פּאָר װאָכען.. שװיג,

וט

- מוט ער

אַ בּרייטע דיקע פרוי מיט אַ גוט פּנים. מען זעהט אַ מכניס-אורח'טע האַלט אַ טע+

לעריל מיט געפּרעגעלטע לעבּערליך אין די האַנד, קוקט זיך אום, געהט צו צו

לעאָנע'ץ צוריקהאַלטענדיג זיך,
בּעסטער הערר.. לעאָן... ליבּער לעאָן... אַ פּאָר לעבּערליך
ערשט יעצט אָבּגעפּרעגעלט פון די פרישע גענז, זעה דאָס
שמאַלץ טריפט פון זײ, מעדני מלכים. שטעלט עס פאַר איהם.
עס לעאָן לעבען... עס זאָל דיר זיין צום געזונד.

לעאָן

אויפגערעגט,

איך דאַנקע... מאַמ...ע, איך דאַנק, איך װויל נישט..

מוטער. |
פאַרװאָס, לעאָן לעבּען! פאַרשעם דאָך נישט מיינע געו=
זענע לעבּערליך, זעהסט דאָך נעבּעך אַזױ שלעכט אוס.
אַ יונגערמאַן נאָך דער חתונה דאַרפסט דיר דאָס האַרץ צו
דערכאַפּען, פערזוך, לעאָן לעבּען.. דו עסט דאָך גאָרנישט..
נו, לעאָן לעבּען, מיין קינד... אונזער. ליענליך, מען װעט דיך
שוין נישט פון אונז אַװעקנעהמען... פערפאַלען... בּיוט שוין
אונזער... נאָך חופּה וקידושין... װיל זיך דערנעהנטערן צו איהם,
לעאָן האַלט זי מיט אַ מאך פון האַנד צוריק,

עס קומט אַרײן דער אלטער באָרענשטײן מיט אַ טעלעריל,

פּאָטער.

פערזוך פון די פופּעקליך, לעאָן, לעבּ.. אַזעלכע פּופּעק=

ליך נאָך נישט דאַ געװען, פון די פרישע גענזן.. דערזעהט

דאָס װײבּ. די געסט דרעהען זיך דרינען אַרום, עס האָט זי

קייגער נישט צו בּעדיענען און זי איז גאָר דאָ... געה אַרײן,

די געסט געהען אַװעק... גרײט צום טיש פאר לעאָן קעלנער-מעסיג,

שאַדט נישט, לעאָן, װעסט דיר דאָס האַרץ דערכאַפּען דער:

מיט, נו פערזוך.

33

צוייטער אַקט.

בּײ בּאַרענשטײן רעסטאָראַטאָר אין פּריװאַט-װאָה*
נונג, אַ ענג צימעריל, צװײי פענסטער פערהאַנגען,
אָנגעשטעלט פול מיט מעבעל, צװײ בּעטען הויך
אױפּגעבּעט מיט בּעטגעװאַנד, א שױיבּענשענקעל
פול מיט זילבּער, לינקס אַ טהיר, װאָס פיהרט
אין די רעסטאַראַציאָס-שטובען אַרײן, פון דרינען
הערט זיך אַ רעש כּון בּעל-עגלית אין אַ רױיך פון
פּאַפּיראָסען. פון די װירטשאַפט זעהט מען יעדעס
מאָל, װען מען עפענט די טהיר: טיש, קאנאַפע,
שטולען אַרום. לעאָן זיצט בּיים טיש, לאַנגװײליגס
זיך. עס קומט אַרײן די מוטער.

ז'אָש צ.

נו,. בּיטע, מיינע פרייליגס. ערלויבּען זי דאָך צום טיש, צום
טישׂי.. זעצען זיך אלע אַרום דעם געדעקטען טיש, נעהמען די גלעזליך,
ווינשען זיך, צעקוסען זיך.

אַלע

צום פּאָטער.

אַבּגעשפּיעלט. פּאַלען אַלע אַרױס מיט 8 געלעכטער, כאַ, כאַ, כא.,
די טהיר עפֿענט זיך פּלוצלונג, אין די טהיר ערשײנט לעאָן אין פראַק און צי"
לינדער-הוט, הינטערען אַרּים ראָזע אין װײסען קלײד, די טגנטע פאַר זײ,
הינטער זײַ נעסט.

טאַנטע

צו הּ' גרויסגליק, װײזענדיג אויפ'ן פּאָר,

מזל-טוב! דיין זון האָט חתונה-געהאט און קומט צו דיר
נאָכ'ץ פאָטער'ס זעגען.

פּאָרה צַנג.

זאָשטע :
נעהמט אַרױס רעם סערװיז פזן קרעדענס, גרויסגליק בּרענגט דעם װײן. :
זעהט דאָך, וי פערשטיבּט ער איז... װי לאַנג איז ער שין ָ
נישט געבּרויכט געװאָרען! 2
ה"' גרויסגליק. :
צייט מאַמאַיס לעצטער געבּורטס=טאָג, גרײטען צום טיש, װישען :
די גלעזער, גיסען אָן דעם װיין. א
ואָשע
שפּיעלט די ראָלע פון די וירטהין, טראָגט צו אַלע װײן.
בּיטע, פריילין... בּיטע. אַך, דעס אַלטען העררן גרויסגליק /
װעל איך זעלבּסט בּעדיענען. דערלאַנגט דעם פאָטער װײן. :
די מוזיק הױיבּט אָן צו שפּיעלען דעם מאַרש פון חופּה:פיהרען. די פענסטער )
װערען זעהר בּעלויכטען. :
ה' גרויסגליק. :
יעצט אויפפּאַסען, אויפפּאַסען. מען פיהרט חתן:כּלה צו דער
חופּה,
זאָטע.
מוזען מיר דאָך ליכט אין די הענד נעהמען, עס איז דאָך
צו דער הופּה.
נעהמען ליכט אין די הענד, און געהען צוֹ פּאָרליך איבּער'ץ שימער, װי זײ
װאָלטען צו דער חופּה געגצנגען. ש
אַלע. :
מיר פיהרען חתן-כּלה צו דער הופה. די מויק פערשװיגט גע=
גענאיבּער, ל 2:

הי גרויסגליק.
אָבּשטעלען זיך. יעצט דער ויכטיגסטער מאָמענט, אויפי
פּצַסען. יעצט איז די טר יאונג. 4
שטעהען אלע אין מיטען שטובּ מיט די ליכט אין די הענד אין זעהר אנ'ערנס.
טע מינע, פּאַסען אויף, פּלוצלונג ‏ דערהערט מען פון דעראיבּער די נװויק שפּיעלט.
דעם מאַרש פון נאָך דער חופּה, אַ גרויס גערויש--מזל-טוב! מוליטובג
אַלע.
מזל:כוב, מזליטוב! צעקושען זיך, װינשען זיך. זאָשע פיהרט רי
געסט צום טיש.

זי איו אַװי שען און אַזױ יונג, װי זי איז אויף די אָסטענ=

דער פּאַטאָגראַפיע... און טראָגט אַ זעהר לאַנגעס זיירע-
נעס העלעס קלייד, מיט אַ לאַנגען שיעפּער, אין די פּערלען
אָנגעטהאָן. אין די האָר װײסע, ווייסע כריאַנטעמען... אָבּער
אַזעלכע גרויסע, פון די װאָס זי ליעבּט אַזױ זעהר, און זי
איז זַזויּ פרעהליך, און בּיי אונז איז עס אַזױ ליכטיג, אַלע
עלעקטרישע לאָמפּען בּרענען זיך, און אַזופיעל יונגע מענ=
שען זענען דאָ, און מיר אַלע זענען אין ווייסען אַטלאַס
אָנגעטהאָן. בּיי אונז איז אַ גרױיסער, גרויסער יום-טוביי.
אַלע צימערן זענען בּעלויכטען.,, מאַמאַ זיצט בּיים פּיאַנע
און שפּיעלט אַ װאַל. ער, און אַזוױ פיעל פּקַרליך טאַנצען
אין זאַל, זי זעצט זיך נעבּען פּיאַנע און הױבּט אָן צו שפּיעלעןף אָט
דעם װאַלצער שפּיעלט די מאַמאַ, זי שפּיעלט אַן אלטען װאַלצער,

ואָשט9

כאַפּט װאַנדען.
שפּיעל דאָך מיטע, מיר טאַנצען

סאַנצען װאַלצער,

ה גרויסנליק

קוֹקט זיך צו,
אַזױ, זייט דאָך פרעהליך אַמאָל, טעכטער. שוין לאַנג, אַז
בּײ אונז איז נישט געשפּיעלט געװאָרען.

זאָשע.
ווייסט איהר װאָס, לאָזען מיר זיך שפּיעלען הינט, אַ בּאַל
מאכען. מיר אַלײן וועלען זיין די געסט--אַז עס קומט קיי.
נער נישט צו אונז.

וואַנדע.
ניין, ניין. מיר װעלען מיטשפּיעלען די חתונה, װאָס איז
דעראיבּען. װאָס זי װעלען שפּיעלען, וועלען מיר טאַנצען,

ה גרויסגליק.

| = דאָס איז אַ גלענצענדע אידעע. וויין האָבּען מיר,

וואַנד ע.

און דעם אַלטען ענגלישען סערויז.

2

26

וואַגרל.
זעהט דאָך, זעהט דאָך, די פּאָרליך, װאָס טאַנצען פאַר די
גאַרדינען פערבּיי, די שאַטען:סילוועטקעס, וי נאַריש דאָס
זעהט דאָך אויס! און כּלי-זמרים זעהט, דער קורצער מיט
די גרויסע פּױק, און דער הויכער-לאַנגער מיט דעם טראָמ=
פּײיטער! שווייגט, יעצט װעט עס זיין אינטערעסאַנט.

ואָשצ.
די מאַדאַם טראָגט די געסט כּבּוד אויף. דאָס דאַנקען זעהט.
דאָס פריילין פערנייגט זיך. שווייגט, מיר איז דאָך בּעקאַנט
דאָס פריילין, די כּלה װאָלט איך געװאָלט זעהען.

וואַנדע.
און איך װאָלט געװאָלט דעם חתן זעהען. זי מוזען ערגעץ=
וואו זיצען צווישען די ווינקלען. די מויק הױבּט אָן צו שפּיע-
לען. נו, יעצט בּעגינט עס װוידער, דאָס טאַנצען פאָר. זעהט
דאָך דעם הויכען מיט די קורצע דיקע דאַמע.

מיסע.

קומט אַרײן פון איהר צימער, זי לאַכט זעהר אין דער שטיל, מיט אַ פרעהליך

בּענקענדעס געזיכט. זי איז אנידריגע מיט אײדעלע געיתוס'טע גליעדער, טױאָגט

צַ שװאַרץ-זיידענעם קלייד.
אַך, װי פרעהליך דאָ איז, מוזיק שפּיעלט,

אַלע.
ך, כיטע, קום דאָך אַהער, זעה דאָך דאָס טאַנצען. פיטע
שװײגט. יעצט בּעגינט די מוזיק אַזאַ טרויעריגעס. זי מוױק
שפּיעלט צום בּעדעקענס.

זאָּשע.

װאָס איז דען דאָס אייגענטליך, פּאַפּאַ? '

הי בר ריס בגא יק
ד'ס איז דער זעגען פאַר די הופּה

מיטצ.
אַך. רעדט מיט'ן טאַקט פון די מוזיק דעם ניגון צו בּעדעקענס. ‏ איך
האַכ אַ ואונדערבּאַרען טרוים געהאַט. אַ וװאונדערבּאַי
רען... מאַמאַ איז צו אונז אין גאַסט געקומען און מאַכט
גאַרנישט דעם אינדרוק װי זי װאָלט געווען געשטאָרבּעןי.

-צואנדע.
אַלײן אין צימער... איך װעל אָפען לאָזען די טהיר. עפענט
אויף די טהיר פון איהר צימער, װיל גאנץ לאַננזאַםס מיט געװיסע שרעק
אַרײנגעהן אין איהר צימער, עס הערט זיך אין די פענסטער פּלוצלונג
= מוזיק שפּיעלען, אידישעס-פרעהליכעס, די פענסטער װערען בּעלויכטען..
הי גרויסגליק
מיט שרעק. :
װאָס איז דאָס אייגענטליך פאַר אַ מוזיק אין פענסטער? צו
וואנדען. זעה דאָך, טאָכטער, װאָס פאַרע מוזיק פּלוצלונג?
וואַנדע.
איך האָבּ מורא אין פענסטער צו קוקען, פּאַפּאַ.
הי גרויסגליק
אױינּגערעגט.
דו האָסט מורא, פאַרװאָס האָסט דו דען מורא? מיר זענען
דאָך אין צימער.
וואַנדע.
אָבּער אין פענסטער צו קוקען.
יזאָשע.
איך האָבּ נישט קיין מורא. איך װעל אין פענסטער אַרױס=
קוקען. װיל אַהין לויפען.
4' גרניסגליק.
אָּבּער קינד. װיל זי אײנהאַלטען.
זאַשע
לויפט צום פענסטער, קוקט אַרױס. מיט פרײד, :
| אָבּער זעהט... אָבּער זעהט.. פאטסט זיך אין די הענד. אַ יום.
טוב געגענאיבּער, אין רעסטאָראַן, אַזױ פיעל געסט, פּאָר.
ליך} טאַנצען. מען דערקענט עס דורך די גאַרדינען. קומט
דאָך אַהער, אַיום-טוב, האָכצײט װאַהרשײנליך, אַזױ פיעַל
מענשען שטעהען, זעט דאָך דעם טאַנץ.
- הי גרויסגליק מיט װאַנדען געהען אַהין צום פענסטער, קוקען ארויס.
ה' גרויסגליק
אויפגערוימט,
אָבּער זעהט דאָך, דאָס איז דאָך רעכט אַמיאַנט,

25

24

ה' גרויסגליק.
געזעהען. יאָ?
וואַנדע.
א ך ווייס נישט. זי האָט מיר נישט געװאָלט דערצעהלען
זי איז צוֹ זיך אין צימער געגאַנגען, זיך פּערשלאָסען און
בּיז יעצט האָבּ איך זי נישט געזעהען.
ה גרויסגליק,;
װאָרום האָסט דו זי געלאָזט ?.,. װאָרום? עס האָט דאָך, בּעי
היט גאָט, עטװאָס שלעכטעס געקאָנט געשעהען.
זאָשע.
מאַמאַ װעט דאָך איהר קיין שלעכטעס נישט טהאָן.
ה- בהויסרלוק;
אָבּער דאָך... װי קען מען דאָס.. סיאיז דאָך שרעקליך..
זאָשע.
נו, האָסט דו נאָך מאַמאַ װוידער געהערט?
וואַנדלע.
איך האָבּ מיך געשראָקען. איך האָבּ מיך הינטער די קאֵל=
דרע בּעהאַלטען און בּין געלעגען בּיז אין דער פריה און
האָבּ שוין גאָרנישט געהערט.
זאָשע.
פאַרװואָס האָסט דו זיך געשראָקען ? עס איז דאָך בּלולז מאַמאַ.
ה' גרויסגליק.
אַבּער דאָך, אַטויטער מענש.. קוקט זיך אום אין דער שטובּ,
עס איז אַזױ טונקעל אין שטובּ, מען װאָלט געדאַרפט נאָך
אַליכט אָנצינדען. בּרענג דאָך, װאַנדע, דאָס ליכט פון דיין
צימער. אין שטובּ איו טונקעל, די נאַכט איז צוגעפאלען.
וואַנדע.
קום מיט, זאָשע, איך שרעק מיך.יעצט אַלײַן אין מין
צימער אַרײנצוגעהן. קום דאָך מיט, זאָשקע. זאָטע װיל מיט. ‏ .
ה' גרויסג ליק :
האַלט אֵיין זאַטקען,
פאַרװאָס שרעקסט דו דיך דען אין דיין צימער אַרײנצף
געהן? בּיי דיר איז ראָך דאָ ליכט.

און לייכט, װי מאַמאַ'ס טריט.,. און דער לאַנגער זיידענער
שלעפּער, וי פון איהר לאַנגעס קליד, ציהט זיך מיט..
דאָס זייד רוישט איבּערץן דיװאַן... מיך גרויעלט עס.. איך
האָבּ מיך בּעהאַלטען הינטער די קאָלדערע, דערנאָך איז
אַזאַ שרעק אויף מיר אָנגעפאַלען, איך האָבּ מיך נישט גע
| = קענט אינהאַלטען, איך האָבּ מיטען אויפגעוועקט..
= ברויסגליק

מיט שרעק,

טאָכטער, האָסט דו זי אַליין געהערט?. אַלײן געהערט!.
זאָשע. '

ערצעהל דאָך װוייטער, װאַנדע. װ
וואַנדע.

איך האָבּ מיטען געוויזען.
ואָשע.

האָט מיטע אויך געהערט מאַמאַיס טריט!..
וואַנדע.

זי איז אין מאַמאַ'ס צימער אַרײנגעגאַנגען. האָט גאָרנישט
מורא געהאַט

ואָשע.
גאָרנישט ?

וואַנדע.
ניין... האָט גענומען די װילדע אַסטען, װאָס מיר האַבּען
נעכטען געפונען, װען מיר זענען אין װאַלד געגאַנגען,
און זאָגט איך װעל אַרײנגעהן צו מאַמאַ.

ואָש ע.
און זי איז אַרײנגעגאַנגען!

הי גרויסגליק.
און דו האָסט זי געלאָזט?

וואַנדע.
און איז אַרײנגעגאַנגען און איז דרינען געווען אַזױ אַ וויי=
לע און איז צוריק אַרױסגעקומען אָהן די אַסטען.

זאָש ע.
זי האָט געועהען מאַמאַ? 23

22

זאָ שע.
לעאָן איז אַװעקגעגאַנגען און איז נישט אין מאַמאַ'ס צימער
אַרײנגעגאַנגען. סימאָל מיט מאַמאַ זיך צו זעגענען.
וואַנד ע.
אין מאַמאַיס צימער, מאַמאַיס בּילד נישט געזעהן, פאַרװאָס ?
זאָשע.
פּאַפּאַ זאָגט, ער האָט מורא געהאַט.
וואַנדע.
דער לעאָן איו שטענדיג אַ נאַר געווען. איך װאָלט נישט
מורא געהאַט אַרײנצוגעהען אין מאַמאַ'ס צימער.
זאָש ע.
און פאַרװאָס געהסט דו נישט אַרין!
וואַנדע.
איך פאָהר דאָך נישט אַװעק. פױוע. און װידער איז דאָך
היינט בּיינאַכט מיטע דרינען געװען, און זעהסט, די מאַמאַ
האָט איהר גאָרנישט געטהאָן.
זאָש9
מיס נײגעריגקײט,
דרינען געווען, בּײ מאַמאַ, זי האָט מאַמאַ געזעהן! װיל
צו לויפען צו װאנדע'ס טיר. מיטע, מיטע!
וואַנדע.
װעק זי נישט.. זי איז אַגאַנצע נאַכט נישט געשלאָפען
זי שלאָפּט יעצט.
ה' גנרויסנליק.
האָט מען ווירער מאַמאַ געהערט... די נאַכט, טאָכטער?
וואַנ-ע
שאָקעלט מיט'ן קאָפּ.
יאָ.
פּאַפּאַיזאַשע.
געהערט, פערצעהל דאָך, װאַנדע.
.א
כ'ליג כּײנאַכט,.. איך הער דורך די װאַנד אין מאַמאַיס צי-
מער טריט. געהען אַהין, געהען צוריק... און אַזױ שװעבּענד

נרויסגליק

רופט איהם נאָך אין דער טיר.
און מיט די מוטער געזעגענסט דו דיך נישט?

ילעאָן געהט צו מיט זעהר אײנגעהאַלטענע טריט צו דער טיר מיט דער שװאַר=

צער קרעפע בּעשלאָגען--קומט נעחנטער צו--טרעט פלוצלונג מיט שרעק אָבּ.

אַנטלױפט פון שטובּ אַרױס, אלע קוקען איהם נײגעריג נאָך.

ט אַנטע.
ער געהט דאָך נישט פון שטובּ אַרױס אױיף אייבּיג. צו
גרױיסגליק. דער װינקאָרבּ שטעהט אין קיך. אַדיע, אויף װל:

וּ דערזעהען. אָבּ נאָך לעאַן.

זאָשע.
פּאַפּאַ, פּאַפּאַ. האַסט געוזעהן, וי ער איז צוריקגעלאָפען
פון פאַר די מאַמאַס צימער, פּאַפּאַ.

ה' גרויסגליק.
ער האָט זיך געשראַקען. עס איז אױיך קיין וואונדער.. אין
צימער אַריינצוגעהן, אַזױ צוישען נאַכט און טאָג. אין דער
שטיל מיט בּעהאַלטענע שרעק. האָט מען זי היינט בּײנאַכט װל=
דער געהערט י

אָשע.

איך ווייס נישט, פּאַפּאַ, אויבּ מיטע האָט מאַמאַ וידער
געהערט. איך האָבּ אַ גאַנצען טאָג היינט מיטען נישט גע=
זעהן. האָסט דו זי פּאַפּאַ געזלהן!

= גרויסגליק.

זי איז היינט אַ גאַנצען טאָג נישט פון איהר צימער אַרױס=
געקומען, מיטע.

אָשׁ עי
איך װעל אַריײינרופען װאַנדען. קלאפּט אָן אין א טהיר. ווֹאַנדע,
װאַנדע.
וואַנדע
זט זיך אין טיר. זי אִיו א הױיכע, די עלטסטע פון שטובּ, מיט גאָלד-בּלאָג=
דע האָר,

דו האָסט מיך גערופען, זאָשקע 1 װאָס װילסט דו;

הי גרויסגליק.
אַדיע, פערגעס נישט אָן פּאַפּאַ, בּעזוך אונז אָפטער.

לעאָן.
אַז דער פּאַפּאַ זאָל עס נאָר װעלען.
טאַנטע.

ער װעט עס װעלעף
הי גרויסגליק
רופט אין דער טחיר.

מיידען, מיידען, קומט דאָך אַרױס, דער בּרודער ציהט

זיך איבּער. 2
זאָשע ש
אין די טהיר, : =

וואו אַהין ? וואו אַהין? 3
טאַנטע. ו ש

נישט אין דער װייט, נישט אויף לאַנג. 1
זאָשע 4
וײיזט זיך אין טהיר, אַ יונג אַכצען:יעריג מעדעל, קלײן געװאַקסען? מיט .)
בּיינערליך, רעדט זעהר לוסטיג, פלינק, מיט א בּיסעל בּעהאַלטענער, א -

פרעכהייט,
עאַן, ציהסט דיך איבּעו, אוי, װי איך בּין דיך מקנא! נעם.
מיך מיט, לעאָן.

טאַנטע. 6

שפּעטער אַבּיסעל. ער װעט זיך שוין האָבּען יי
איינגעאָרדענט.

זאָשע

רוכּט אַרײן אין װאַנדע'ס טהיר'ל. 3
װאַנדע, װאַנדע, לעאָן ציהט זיך איבּער, קום מיט, מיה.

ט אַנטע.
עס צימט זיך נישט יעצט. עס װעט נאָך צייט האָבּען, ציי
האַבּען,

די טאַנטע געהט אָב מיט לעאָנ'ען.

לצאָן.
פּאַפּאַ...
סאַנטע.
נישטאָ פאַר װאָס, מיין פליכט. ענערגיש צו לעאָניען. קום, לעאָן,
מען װאַרט אויף דיר. |
לעאָן
קוקט אָן די טאַנטע.
הי גרויסגליק.
שוין יעצט, גלייך, אין אָבענד.
ס אָגטע.
עס איז אַלעס פאַר איהם גרייט. און ער געהט דאָך גישט
אַװעק אויף לאַנג,
גרויסגליק.
אָבּער אַזױ פּלוצלונג,
ס אַגט ע.
אומגעדולדיג,
אָ, עס איז שוין אַ לאַנג אָבּגעמאַכטע זאַך. צו לעאָן. קום
מען װאַרט אויף דיר.
לעאָן
בצפט דעם פאָטער'ס האַנד,
איך בּן נישט שולדיג, טאַטע, איך בּין נישט שולדיג,
הי גרויסגליק.
װאָס דען? צו טאנטע. איך פערשטעה נישט? װאָס מיינט ערו
טאַנטע.
גאָרגישט, אַ פערוועהנט קינד, מיט א קרעכץ, די זעליגע שווע'
גערין האָט די קינדער זעהר פערוו/הנט,
לעאָן.
בּלייבּ געזונד, פּאַפּאַ.
הי גרויסגליק.
דו פּאָהרסט דאָך נישט אַװעק.
לעאָן.
ניין.---אַדיע, פּאַפּאַ.

18

ה' גרויסגליק.
איך ווינש דיר, מיין קינד, גליק.

לעאָן שטעהט נערװירט, קיקט איף די טאַנטע,

טאַנטע.
ער האָט זיך אויך געדונגען אַ אייגענע װאָהנונג. װעט וואֵה.
נען בּעזונדער. פאַר אַזאַ ערװאַקסענעם יונגען מענש פּאַסט
ניט צו װאָהנען אין דערהיים. עֶר מוז שוין געהן אױף זיין
אייגען לעבּען. צייט שוין צו זאָרגען פאַר זיך אַלײן.

הי בר יס בל ק

צו דער טאַנטע.
די מוֹטער איז נישטאָ, װאָס זאָל זיך קימערן איבּער וײ,
מוזט דו זאָרגען פאַר זיי, גוטע שוועגערין.

טאַנטע.
לעאָן האָט געקריגען אַ פיינע װאָהנונג.

9 נרויסנליט.
נישט ווייט פון דערהיים?

טאַנטע.
ניין, ניין---גאַנץ אין דער נאָהנט,

הי גרויסג ליק.
װעט זי איהם נאַר בּעקוועם זיין?

טאַנטע.
איך בּין דאָרט אַלײן געװען אַ גאַנץ בּעקװעמע װאָה=
נונג,

לעאָן.
פּאַפא.

הי גרויסגליק.
װער װעט איהם דאָרט אָבּהיטען? מינע קינדער זענען
געװאָהנט, מען זאָל איבּער זי װאַכען.
טאַנטע.
גוטע מענשען, זי וועלען איהם האַלטען װי אינק קינד.
ה' נרויסגליק.
איך דאַנק דיר, עוועגערין,

יי 0 יק

לעאָ.
פּאַפּאַ... איך מוז דאָס געלד האָבּען.. איך מוז אָבּרײזען..
- צדולטנליק.
אָבּער לעאָן.. זוהן... די טאַנטע האָט דאָך רעכט... בּלייבּ.
טאַנטע
פּאַלט איהם אַרײן אין די רײדי.
אָבּער פון װאַנען האָט דער פּאַפּאַ יעצח געלד? אין די
שטובּ איז קיין גראָשען נישט דאָ.. זיי לעבּען אַלע פון
איהר קרעדיט... בּעדענק דאָך.
לעאָן.
אָבּער איך פרעג דעם פּאַפּאַ איין זאַך, קען מיר דער פּאַ=
פּאַ דאָס געלד געבּען, שוין יעצט.. איך מוז עס האָבּען..
אַז נישט זאָל דער פּאַפּאַ ‏ צו מיר דערנאָך קיין פּרעטענ*
זיעס נישט האָבּען. קיינע פּרעטענזיעס..
טאַנטע.
ווער פּרעטענזיעס? מיר דאַכט זיך, אַז דער פּאַפּאַ װעט
אויך בּיישטעהן דערויף?
הי. גרויסגליק.
אָבּער װאָס דען אייגענטליך ?
סאַנטע.
אַז לעאָן זאָל זיך אַרױסציהען פון דערהיים און זאָל זיך
נעהמען עפּעס אַלײן צו טהאָן.
= ברהיסנליק.
איך דענק, אַז עס איז אַ גלײכע זאַך, אַ גלײיכע זאַך. מיט
טרעהרען. פון פאָטער האָסט דו, מיין קינד, נישט מעהר צו
ערװאַרטען.
טאַנטע.
זעהסט דו שוין?--צו גרויסנליק. לעאָן מאַכט אַ אייגען געשעפט.
= גרזולסבליק.
געשעפט, אייגענס,
טאַנטפ.
מיט אַ שותּף.--פיינע מענשען.
יהוס 2.)

17

16

הי גרויסגליק.
אָבּער װאָס איז דען אַזעלכעס געשעהן! װאָס צו שפּעט+'

טאַנט צ.
נו, זעלבּסט-פערשטענדליך, צו שפּעט... אַזאַ יונגער מענש,
וי לעאָן איז, אין זייד און גאָלד געװאָרען אויפגעװאַקסען.--
געװאָלנט צו אַלדאָס גוטס--קען זיך דאָך נישט מיט איינ=
מאָל אין עלענד געפינען... װאָס װעט ער אין פּאַרין טהאָן?
װענדט זיך צו לעאָן. אָבּער בּעדענק דיך, אין פּאַריז, אין אַזא
גרויסער שטאָדט, וואו טויזענדטער מענשען װערען פער
לוירען טעגליך און קײינער װײסט נישט פון זײ, -- װאָס
וועסט דו דאָרט טהאָן? װער װעט זיך איף דיר אומקוקען?.
קיין מלאכה נישט געלערנט, צו קיין אַרבּייט נישט געװאָנט...
די זעליגע מוטער האָט דאָך אייך אין מילך און װיין גע-
בּאָדען. און דו, אַזאַ איידעל קינד, מיטאַמאָל אין אַ פרעמדע"
שטאָדט. צו וועם און ווען װעסט דו דיך וענדען, קעהרען?
בּעטראַכט דאָך, לעאָן.

צ' גרויסגליק.
זעלבּסט-פערשטענדליך, האָט דאָך די טאַנטע רעכט, לעאָך

טאַנטע.
און דאָ בּיסט דו דאָך אין דערהיים, מען היט דיך אָבּ, װי
אַ אויג אין קאָפּ. פון אַלדאָס בּעסטען, דו טהוסט נישט די
האַנד אין קאַלטען װאַסער, מען ציטערט איבּער דיר... מעך
אַרבּײט אויף דיר... מען װײסט, װער דוֹ בּיסט, װאָס דוּ
ווילסט.., בּיסט דאָך דאָ אין דערהיים...

הי גרויסגליק.
מיינע אָרימע קינדער,

לעאָן.

איך װאָלט אויף גאָרנישט געקוקט... ט אַנטע, איך ווייס =

אך -

גאַנץ גוֹט... פּאַפּאַ...
הי גרויסגליק.
אַבּער די טאַנטע האָט דאָך זעהר רעכט, צו װאָס א
דער פרעמד? בּלײבּ דאָך ליעבּער אין דער היים.

יי ברויסגליק.
אָבּער זון.. דאָס איז דאָך נישט געהערט געװאָרען... דער
שניידער װיל נישט מאכען אױף קרעדיט.. אין װינטער
טראָגען דעם זומער:ראָק... צו טאַנטע. ער האָט דאָך רעכט.

שאַנטע

:אַוועקקוקענדיג,
זעלבּסט:פערשטענדליך, האָט ער רעכט.,

לעאָןן.
פּאַפּא, ווייטער אַזוֹי קען איך נישט. אין די שטאָדט זיך
אַזױ אָרים דרעהען. איך קען מיך נישט מיט מײינע קאַלע=
גען מעהר צוזאַמען-קומען. פּאַפּאַ, אַזױי ווייטער געהען קען
עס נישט. איך ויל אַװעקפאָהרען, אין אַ פרעמדע שטאָדט
פאָהרען. נאָך פּאַריז יל איך אַװעקפאָהרען. איך מון אָב
רייזען ש ין יעצט. איך קען קין אײן סעקונדע נישט לעני
גער בּליבּען. איך מוז.

שטאַנטע

:פערמישט.
אָבּ"ײזען יעצט, הײנט, לעאָן.. אָבּער דאַכט זיך, היינט
איז דאָך נישט מעגליך. עס איז דאַך שוין צו שפּעט.,

לעאָן.
איך װאָלט אויף גאָרנישט געקוקט... מיין האַרץ טראָגט עס
נישט איבּער... עס איז מיר, טאַנטע, שװער, זעהר שווער.

שטאַנטע.
אָבּער לעאָן... זעה, עס איז דאָך שוין שפּעט,. אונמעגליך.;
די שטאָדט דערנאָך װאָס װאָלט געזאָגט..

= צרנילסנללק.
וועגען װאָס רעדט איהר דען דאָס? װי הײיסט אונמעגליך,
צו שפּעט.. װאָס זאָל דען דאָס בּעדײטען? הע?

לעאָן

צומישט, א
פּאַפּאַ, גאָרנישט, איך מוֹז האָכּען טויזענד רובּל, יעצט שוין..
שוין יעצט, זאָנסט, פּאַפּאַ..

15

44

ה גרויסנליק,
אַך, לעאָן, דו בּיסט עס. אויפנעלעגט. דו, שעלמאַ, װייסט פון
אַניאָרט, וואו מען בּעקומט אַזאַ פיינעם וויין און האָסט בִּיז
יעצט דערפון דעם טאַטען נישט צו וויסען געגעבּען.

לעאָן.
איך האָבּ מיט'ן פּאַפּאַ עטװאָס זעהר ערנסטעס צו רעדען.

טאַנטע

נעמט זיך אַװעקצוגעהען.
איך יל נישט שטערען, אַדיע, װיל אָבּ.

לעאָ.
ניין, ניין. די טאַנטע שטערט נישט, פערקעהרט, איך װויל
די טאַנטע זאָל זיין דערבּיי.

טאַנטע.
אַז איך שטער נישט... בּלײבט,

לעאָן.
פּאַפּאַן אַזױ ווייטער קען עס נישט געהען. איך בּין אַ יונ=
גער מענש. איך בּין צו קיין מלאכה נישט געװאָהנט, איך קען
מיך נישט יעצט אַװעקשטעלען אין אַ קאַנטאָר אַרײן אַלס
איבּערשרייבּ:יונגעל. װאָס זאָל איך טהאָן!

ה' נרויסנליק.
אָבּער לעאָן.. זוהן... װאָס איז דען ?...

לעאָן.
און דער פּאַפּאַ זעהט גאָינישט, אין װאָס פ אַריע הולך איך
געה.. אַ לאַדע פריזיר-יונגעל געהט דאָך אָנשטענדיגער
אָנגעטהאָן פאַר מיר. דער שנײדער װיל מעהי נישט מאַ=
כען אויף קרעדיט, און אַװי מוז איך געהען אין לײכטען
זומער-ראָק אין מיטען װוינטער... איך קען דאָך אין קײן
אַנשטענדיג הױז נישט אַרײנקומען.. איך קען דאָך מיך
אויף קיין אָרט נישט ווייזען. אַ לאַדע שניידער-יונגעל האָט
דאָך מעהי טאַשען:געלד פאַר מיר.. און װאָס זאָל איך
דאָ מאַכען ?.. אַזױ אַיין-אוֹן-אויס דרעהען זיך... קען איך
דאָך נישט.

:
=

הי גרויסג ליק.
אַזױ.,., זעהט נאָר,,. זעהט נאָר.. ער בּעהאַלט דעם װיין. זי קען
דעם וויין אויף דער רעכנונג צושטעלען... זי מוז אַ גרויסען
וויין:קעלער האָבּען, די פרוי?

טאַנטע.
יאָ, זעהר אַ גרויסען ויין-האַנדעל, פאַר דער גאַנצער אומ.
געגענד--און עס פערקעהרען צו איהר פיעל מענשעף.. די
היינטיגע יונגע לייט.. לעאָן קומט אויך דאָרט אַהין זעהר
אָפט,

= כרויסטבליק.
אַזױ, לעאָן.. שעלמאַ.. װאָלט דאָס אַמאָל אין פאָטער גע-
דענקט, געהייסען אַ קאָרבּ וויין אַהײם שיקען.

טאַנטע.
ער נעהמט אַלײן אויף קרעדיט. דאָס איינציגע הױז, וֹאן
מען גיט איהם אויף קאָנטע.

הי גרויסג ליק

אויסמיידענד.
אַװוי, אין שכנות מיס אונז. געהט צו צום פענסטער, קוקט אַרױס,
זעה, דאָס געשעפט איז הינט געשלאָסען, װאָס איז דען
הײנט, נישט יום:טוב ?

טאַנטע.
ניין

הי גרויסגליק.
און פאַרװאָס איז דען דאָס געשעפט געשלאָסען, און די
פענסטער אַזױ בּעלויכטען? די טישען גרייט מען דעריבּערי
מען מוז זיך צוֹ עפּעס אַ יום=טוב ריכטען, הע?

טאַנטע.
אַזױ, איך ווייס עס נישט,

עס קומט אַרײן לעאָןי

לעאָן

אויפגערעגט, בּלײך, דערועהט דעם פאָטער, װיל צוריק, געהט אָבּער דאָך

בעה.טער צוי :

פּאַפּאַ.

13

12

ה" גרויסגליק.
שוין גוט..,. שוין גוט... און לאָז זי אַלעס אויפץ רעכיונג
שרייבּען... און דעם וויין אויך... איך וויל קײן געשענק..
בעקוקט דעם װײן דורך דער פלאש, אַ פיינע קאָליער. זי מון אַ
אַנשטענדיגע פרוי זיין, אונזערע שכנתיטע שע:קערין,

טאַנטע.
פאַר דעם וֹאָל זיך דער שװאָגער נישט זאָרגען.. זי האַלט
גוט רעכנונג.. זעלבּסט-פערשטענדליך, ונהר אַנשטענדיגע
לייט... אַזױי װי זי איז נאָר געװאָהר געװאָרען, אַו די קע-
כין איז אַװעקגעגאַנגען, איז זי אַלײן געקומען צו מיר, און
האָט מיר פאָרגעלײגט דאָס הז מיט מיטיגער צו בּעזאָר=
גען.. נו, נו, זי ווײיסט אָבּער אױך, אַו דאָס געלד איז
קוראַנט. זי האָט דעם שװאָגער דעם װיין געשיקט צו פּרן=
בען, אויבּ ער געפעלט איהם...

הי גוויסגליק

אװעקמאַכענד,
קען שוין זיין... קען שוין זיין, אױיסמידענד. זי מון אַ גרויס
געשעפט האָבּען.. מיר הערען דאָ דעם רעש פון געגענאי=
בּער, דאָס שטערט טהייל מאָל...

טאַנטע.
זי מאַכט גוטע געשעפטען. אָבּער זי איז זייער אַ אַנשטענ:
דיגע פרוי...

ה' גרויטסנליק

האַקט איהר איבּער.
איהר פּאָטער איז דער גאָרקיכער, וי הײיסט ער דאָס..
דער, װאָס פלעגט בּיי אונז... צו די פײערטאָגען סערווירען,
װי הייסט ער דאָס?

טאַנטע.
דוד גאָרקיכער. אָבּער זי אַלײן אין אַ זעהר אנשטענ=
דיגע פרוי... זי האָט קיין קינדער נישט און זי האָט אַ הי
נעס פערמעגען געמאַכט, אייניגע הייזער אין די שטאָדט, מען
קען זי אין שטאָדט..,

טהאָן ?... איבּערבּלײבּען אַזױי קען איך דאָך נישט... אָהן
: אַ גראָשען געלד, מיט טעכטער. און די טעכטער יענע בֹּע*
זונדער. און דו זיצט אַזױ אַלײן אין די צימערן אָך, מאַ=
טילדע, מאַטילדע, װאָלסט דו כאָטש געלעבּט. געהט צו צו די
טהיר מִיט די קרעפּע בּעהאנגען און װײנט, אַזַוֹי אַלײן., אַלײן...
אַך, מאַטילדע... מאַטילדע...

ט אַנטע.
נו, נו, לאָז זיך דער שװאָגער בּערוהיגען, עס איז דאָך נישט
פון היינט אָן. מען דאַרף דעריבּער נאָך קלערען.. קקקט
זיך אום. פינסטער אין שטובּ. יאָ, צימער זענען דאָ, מאַשי
נען זענען דאָ, עלעקטרישע לאָמפּען.. אַלעס איז דאָ... נאָר
אַמע:ש פעהלט,,. אַ מענש.. געהט אין קיך?צימער, בּרענגט אריין
א ליגט. אךְ, יאָ. איך האָבּ װירקליך פערגעסען, איך האָבּ
דעם שװאָגער עטװאָס געבּרענגט. ער װעט זיך װירקליך
ערפרעהען. אַ ריכטיגען טאָקײער. זי װײזט אַפלאַש װײן. פון
די זיבּציגסטער יאָהרען נאָך. .

הי גרויסגליק

בּעקוקט דעם װין.
אַ פיינע קאָליער. פון װעמען דען? דער קעלער איז שוין
לעער. געװיס דאָך נישט כון געגענאיבּער? ער װײזט אין
די פענסטער.

טאַנטע.

מיט געלעכטער.
אָבּער יאָ.

הי גרויסגליק.
וי הייסט, װידער פון איהר? איך וויל דאָך פון קיין שענ?
קערין קיין מתּנוֹת נישט נעמהען. מיט װאָס פאַר'ע רעכט?

טאַנטע.
אַך, גאָט. זי איז אַזױ גליקליך, אַז דער שװאָגער נעמהט
עפּעס פון איהר צו. זי לײזט דאָך אַזױ פיעל פון דאַנען..
נו---װוי שמעקט דעם שװאָגער די מיטיגער פון געגענאיבּער!
נישט װאָהר, אַ פיינע קיך... נו, איז דער שװאָגער צופרי.
דען פון די מיטיגער, װאָס זי שיקט אַריבּער?

11

זעהר געליעבּט, פילייכט צופיעל געליעבּט.. דאָס איז נישטי
ערצויגען געװאָרען צו לײידען.. איך נישט צו אַרבּײטען.
יאָ, פאַר גרויסגליק'ס קינדער פּאַסט נישט צו אַרבּייטען.-
קרעכצט. יאָ, יאָ, זעהר טרויעריג. זעהר.

ה' גרויסג ליק

מיט געויסען בּייזער.
אָבּער דאָס איז דאָך אונערהערט--דאָס קאַנטאָר צאָהלט נישט
קיין געלד. װאָס מיינען זי דען אייגענטליך די העררען+3

סאַנטע.
דער שוואָגער איז נאַאיוו װי אַ קינד, די מאַשינען שטעהען,.
די פאַבּריק אַרבּײיט נישט. נישט דאָ קיין גראָשען מיט װאָס
מאַטעריאַל צו קויפען. חובות מעהר, װי עס בּעטרעפט --
יאָ. פון װאַנען זאָלען זי דען געלד נעהמען ! 5

ה' גרויסגליק.
אָבּער װאָס קען איך דערצו טהאָן? זײ וייזען מיר רעכ=
נונגען. װאָס װוייס איך פון רעכנונגען? פון זעליגען פאַ=
טער איבּערגענומען די געשעפטען.. האָבּ זיך שטענדיב
פעו לאָזט אויף די ?ײט:., אַלעס געלאָזט בּיי זיי... מיין גאַנץ:
געלד... האָבּען זײ געזאָלט זעהן, אַז די געשעפטען זאָלעך
גוט געהען... און שטענדיג איז דאָך גוט געווען... יאָ, נור
צייט מיין פרוי איז געשטאָרבּען געהט אַלעס אַרונטער..
אַרונטער... |

טאַנטע.
יאָ, יאָ. דאָס איז געװען דאָס אונגליק.. עס איז קיינערה
נישט פון דער פאַמיליע געבּליבּען, וועלכער זאָל זיך מעהר
אויף געשעפט פערשטעהן.. און מיין זעליגער מאַן האָט
מיך אויך איבּערגעלאָזט אויפ'ן געשעפט, געמיינט מיך פער-
זאָרגט., אויף די פּאַמיליע מיך איבּערגעלאָזט.

ה' גרויסגליק.
װאָס בּין איך שולדיג ? האָבּ דאָך נאָר גענומען, װאָס מען
האָט בּעדאַרפט, זעלבּסט-פערשטענדליך געמוזט נעהמען. דאָס
קאַפּיטאַל האָבּ איך דאָך בּיי זי געלאָזט... זיי ווייזען מיר"
רעכנונג, זיי... ‏ איך גלױיבּ זי שוין, אָבּער װאָס קען אין

|

און יעצט בּעטראַכט אַלײן מיין לאַגע. צוויי דריי שטונדען
איינער אַלײן... די טעכטער פערשטעקט יעדע בּעזונדער אין
איהר צימער... קיינער בּעווייזט זיך נישט... נעמט עס דאָך
איינעם אַ שרעק אָן, פאַר די פּוסטקײט דאָ. און יעצט דאָרט
די טהיר...

2 אַנטע.

עס איז טרויעריג. קרעכצט--האקט איבער דעם טאַן. נישט געווען
לעאָן !

הי גרויסגליק.

איך ווייס נישט, איז ער דען נישט אין זיין צימער?.. און
אויך ער... אין דער לעצטע צייט.

יט אַנטע.

עס איז קיין וואונדער נישט. אַיונגערמאַן געהט איין און
אויס... געהט צו צו זין טהיר, קלאַפּט אָן, עכענט זי דערנאָך אויף.
זעה, זיינע קערבּ זיינען געפּאַקט, רייזט ערגעץ.וואו אַבּ;
הי גורויסגליק.

איך ווייס נישט.. מיר האָט ער גאַרנישט געזאָגט דערפון.
יטאַנטע. -

דער שװאָגער האָט נישט בּעמערקט, לעאָן איז זעהר אוים.
גערעגט אין די לעצטע ציט.

?הי גרויסגליק.

איך ווייס עס נישט... יאָ, יאָ, איך גלויבּ, ער וויל נאָך פּאַ-
ריז פּאָהרען אויפ'ין ווינטער. ער האָט אייניגע מאָל גערעדט
דעריבּער... די שוװועסטער'ן געזאָגט.. גענויעס ווײיס איך
נישט, װײיסט דו עס פילײכט}

טאַנטע.

יאָ, יאָ, עס איז טרויעריג. קיעכצט. דאָס קאַנטאָר צאָהלט
קיין געלד נישט, דער יונג איז ערװאַקסען, געװאָהנט צו
אַלדעם בּעסטען. אין זיינע יאָהרען צו רעכענען זיך מיט'ן
גראָשען, אַפילו נישט אָנשטענדיג צו זיין אָנגעטהאָן אַזױ
װי עס שטעהט איהם אָן לױט די פאַמיליע. אַודאי איז עס
נישט אַנגענעהס, װאָלט ער כאָטש אַזױי נישט ערצויגען גע-
-װאָרען... יאָ, יאָ. די זעליגע שװעגערין האָט די קינדער

עס קומט אַרײין אומבּעמערקט די טאָכטער אין שװארץ געהילט. א שװאַרצפ
שטרוי-הוט מיס אַ שװאַרץ שלייפעל, אלטע אָבּגעטראָגענע קלײדער, טראָגט זיך
רוהיג,
מען קען, שװאָגער }
ה' גרויסגליק.
װער איז דאָרט!
ט אַנטע.
איך, שװאָגער.
ה' גרויסגליק
אָבּגעשראָקען,
װער דאָך?
טאַנט צי
דאָס בּין איך, דער שװאָגער, האָסט מיך נישט דערקענטזּ
ה' גרויסגליק.
דו בּיסט עס. נו קום דאָך נעהנטער. אַ אונערהערטע זאַך.
שטעל דיר פּאָר, צוויי דרי שטונדען בּין איך אַלײן אין מיין
צימער, קלינג, דאָס קלינגעל קלינגט נישט, דער עלעקטריק
לייכט נישט.. די גאַנצע דינערשאַפּט וייזט זיך נישטי.
צוויי דריי שטונדען, דן.. לאה.. און קיינער בּעװוייוט זיך
נישט.., האָבּען אַלין מיך איבּערגעלאָזט:,
טאַנטע.
די דינער זענען דאָך נאָך אייערנעכטען אַװעקגעגאַנגען, דער
שװאָגער האָט פערגעסען? און די פאַבּריק אַרבּעט דאָך
נישט- -פון װאַנען זאָל דען עלעקטריק זיין } :
ה' גרויסגליק.
אַלײן, אָהן קיינעם...
טאַנטע.
שוין העכער פון זעקס מאָנאַטען האָבּען זי דאָך קײן גע
האַלט נישט בּעקומען, דאָס קאַנטאָר צאָהלט דאָך מעהר

נישט אויס,
הי גרויסגליק
דערמאָנט זיך.

אָך, דאָס קאָנטאָר.,. אָבּער װאָס קען איך דערצו טהאָן =

פון א צווייטען צימער הערט זיך

הי גרויסגליק'ס קולל.
דן.י לאה.: עס רופט ויך קײנער נישט אָן.. נאָך א קלײנעָר פּױוצ
קימט אַרױס א הויכע געשטאַלטע פּערואָן. כאַראַקטעריסטישע, אריסטאָ.
קראטישע צינע, אַ ראַסאָװע גראָכע נאָז, גראָבּע ליפען, רעדט לאַנב=
ווייליג,, בּעקלאָגענדיג זיך. ער איז האַלבּ אין נעגליזש, לאהיי. דןיי
װאָס, קיינער נישט דאָ? קלינגט אָן אין א װאַנד-גלאָק, עס קלימ.
פּערט נישט.. ער געהט צו קלינגען בּײ דעם לאָמפּ. ‏ קליננט---עס
ענטפערט נישט אָבּ. אָך, די קלינגער קלינגען נישט... ער דרעהט
דעם עלעקטרישען קנאָפּ--עס לײיכט זיך נישט. דער עלעקטריק לייכט
זיך נישט... אַלעס שטעהט אין דעם הויו.. גאָט, גאָט.. אַ
װירטשאַפּט.. לאה.. לאה.. געהט אַלײן צו צו דער טהיר פון
קיך, עפענט זי פּאָרױיכטיג אױיף, קוקט אריין. קיינער נישט דאָי.
אַלע איבּערגעלאָזט דאָס הױיז... װאָס איז דען דאָס אייגע:
טליך ? דרעהט ויך איבּער דער שטובּ אַרױף און אַראָבּ. און.. נין,
דאָס איז דאָך נישט געהערט געװאָרען. געהט צו אַ טהיר, קלאַפּט
אַן. טאָכטער, מען קען אַריינגעהען?

זאָצע'ס קול

פון אינעווייניג,
אָך, פּאַפּאַ, ניין, פּאַפּאַ.

הי גרויסגליק

אין אצװײטע טהיר,
מען קען, טאָכטער, אַריינגעהען:

וואַנדע'ס קול.
שטילער, פּאַפּאַ, מיטע שלאָפט...

דער אַלטער דרעהט זיך אום, קומט צו צו דער טיהר מיט דער שװאַרצער קרע

פּע.., דערשרעקט זיך... דערװײטערט זיך, זעצט זיך דאַן פערצװײפעלט בי א

טיש, קלאָפּט מיט די ליפּען
ניין, צזעלכעכ.. איז דאָך גישט ערהערט געװאָרען.

ערשטער אַקט.

א בּרייט גרויס מעבּעל.צימער פון א רייך אַריס=
טאָקראַטיש אָבגעקומען הויז, די װענד כּעשטעלט
מיט אַלטע שױבּען-שענקעלעך, פון װעלכע עס
קוקען אַרױס טײערע זילבּערנע כּלים, טײערע
פּאַרצעלײ. אין א װינקעל שטוב א אַלטער אָרון
בּעהאַנגען מיט אַ טײערען פּרוכת, אַרום דעם
אָרון צוויי גרויסע ספרים-שענק, אַמפּיר, בּעהאַנ-
גען מיט פּאָרהאַנגען, נור דאָס װינקעל איז פאַר=
שטעלט מיט דעם פאָרטעפּיאַן, װאָס מען דער:
קענט דערפון, אַז דאָס װינקעל איז שוין לאַנג אַרױס
פֿון געבּרױך,. די װענד בּעהאננען מיט אַלטע פאַ*
מיליען-פּאָרטרעטען, טהײל רבּנים ‏ מיט לאננע
בּערד און פּיאות, טהייל סוחריט מיט נאָלדענע
בּרילען און גאָלדענע רינגען, רעכטס דריי טהי-
רען, די מיטעלסטע אין קאָרידאָר, איינע אין
פּאַפּא'ס צימער, די צװײטע אין מאַמאַ'ס צימעף,
די לעצטע איז בּעהאַנגען מיט שװאַרצע קרעפּע,
:אין הינטערגרונד א אָפּענע אַרקאדע אויף זיילען
געלענט מיט אַװעקגערוקטע פאָרהאַנגען, װעלכע
פֿיהרט אין די קינדער'ס צימערן. לינקס דריי
גרויסע פענסטער אין גאָס אַרױס, עלעקטרישע
לאָמפּען, די ברענען זיך נישט; פיעל פֿון זײַ
:פעהלען גלעזליך, בּאַניעס, און עס שטאַרען אַרױס
האַלבּע אָבּנעבּרעגטע ליכט, אַלעס אין שטובּ איז
אָבּגעלאָזט, פּערנאַכלעסינט, מען זעהט, אַז עס
- פעהלט א בּעליהבּית'טע אִין הױז,,, עס טונקעלט,

פּערוזאָנען

קה גרויסגליק, פּאפא.

לעאָן

װואַנדע

מיטע } זײנע קינדערי

אָטע |

די טאַנטע, פון דער פאַמיליע גרויסגליק.
ראָזע בּאַרענשטײן, וירטשאפטערין.
;איהר פאָטער, דוד גאָרקיכער,

:איהר מוטער.

-לייבּ

יבער צװײ קוזינען אין דער װירטשאַפט בּאָרענשטײן.
:איינער פון די זגעסט",

-אַ;מענש".

- -אַ דינסט,

:צוויי קו'פלייט,

האַנדלננג --אין אַגרעסערע פּראָװינץ:שטאָדט.

: : ר א א א
יט : 6 וי גי וב ש"י
= : 5 , א ישא עי 4
קר יע א ר אל יי
, +נ
ייר :
ר 7 :

י = +- :
יט : :

איבּערדרוקען, איבּערזעצען און
אויפפיהרען אָהן דער ערלױיבּניס
א פון מחבּר איז פאַרװעהרט.

יב 2508 52016:0 צָס )װפוזעקסס
: : 12

שלום אש

יהרס

אַ קאָמעריע אין דרי אַקטען.

ייירירעעטעענ עקאט ר ערה רע 1 434555:6,ם קונ נעקאפאטטאגאנטצטונמ:ב-י-

פֿארלאג ,קולטור-ליגע' ווארשל

נישט טהון. נור איין זאַך וויל איך דיך פרעגען. האלט ײ
בּיים האנד. פאַר װאָס! פאַר װאָס!
ערייס קאָפּ

מאָטקע מען געהט.
-מ אָטט קע
?:װאַרפט אװעק חנה'לען,

געה, רופט צו די מוטער אין צװײטען צימער. בּלײבּ געזונד

ציך מוז אין דער וועלט אַרײן.

+ ל אַט ק צי

און װאו לאָזט דו מיך דאָ אַלײן

מאָט ק צי

איך װעל קנמען נאָך דיר צוֹגעהן, קישט די מוטער אוּן שפריננש
אַרױס דורכ'ן פענסטער,

תש בעװועגונג פון סטראַזשניקעס הינטער דער טהּיר.

פאָרהאגנג,

ת
ושְׁ

84

חנה'לע
מיט געװײן.
איך בּין נישט שולדיג, דער טאַטע.
מאָ טק עי
דער טאַטע, דער טאַטע.
זלאַטקעי
װאָס איז דאָס מיין קינד? װאָס בּיסט דו אַזױ ערשראָקען!
װאָס איז געשעהן.
מאָ טקע
דערמאָנט זיך, כאַפּט זיך צוריק.
גאָר נישט מאַמע, גאָר נישט. סוחרים קומען צו מיר, איך
מוז אויפין מאַרק געהן. עפענט אויף די טהיר און רופט. מחותּנת'טע,
מטותּנתיטע. נעמט צומײן מוטער, װי עס פּאַסט פאַר
אַמחותּנת'טע.: איהר הערט? הינדעל בּעװײזט זיך אין טהיר ער"
שראָקען. צו די מוטער, געה אַרײן מאַמע, די מחותּנע'טע װאַרט
אויף דיר. איך בּעדאַרף עפּעס איבּערעדען מיט מיין כּלה.
הינדעל
צו זלאַטקען.
קומט אַריין מחותּנת'טע.
מאָט קע
אַקצענטירענדיג?
און בּכּבוד האַלט זי וי עס פּאַסט פאַר אַ מחותּנת'טע, געהערט
הינ דעל
אין שרעק,
געהערט. געהט אָבּ מיט שרעק, מיט זלאַטקעןף
מאָ טקע
צו חנה'לען.
פאַר װאָס? פאַר װאָס!
חנה'לע ציטערט,
מאָטקע ׂ
האָבּ נישט קיין מורא, אַז איך װאָלט געװאָלט װאָלט איף -
דיר אַזױ דעם קאָפּ אַראָבּגעדרעהט. נור איך װעל דיר גאָר

וועגען די מחותּנתיטע, ער האָט דאָך אַזױ געװאָלט זעהן די
מאַמע... :

מאָטק עי
יעצט וועלען מיר זיי האָבּען, בּיידע וועלען מיר זיי האָבּען
מיט אונז װעט זי וואוינען, דאָס בּעסטע, װאָס מיר וועלען
עסען װעט זי עסען, אָבּהיטען זאָלסטו זי מיר, דו װעסט מיר
רופען װי אין דער היים, מאָטקע, גנב צו חנה'לען. מאָטקע
גנב האָט זי דאָך מיך גערופען, אַז איך װעל פוילען אין
די תּפסות, אויף דער תּליה הענגען, האָבּען זי געזאָגט..
זעהסט װאָס פאַר אַ כּלה מאָטקע האָט? מאָטקע װעט אַ היים
פּאָהרען אין שטעדטיל אַרײן מיט זיין כּלה און אַרױסגעהען
שפּאַצירען אין די גאַסען אַרױס, אַזױ געאַרעמט, אין איין
האַנד די מאַמע, אין די צווייטע האַנד די כְּלֵה. נעמט זי און
געהט מיט זײי שפּאצירען, וועט ווערען אַ געקוקי. וועלען זי
פרעגען; װער געהט עס דאָ? װעלען זי זאָגען: ,דאָ געהט
מאָטקע מיט די מאַמע און מיט די כּלה זײנע װעלכער
מאָטקע! מאָטקע גנב! אאָ, יאָ, און װערט צוזעצט, אַז
ס'געפעלט אייך נישט. כאַ:כאַכאַ!

מען הערט אַ פייפען דורך'ן פענסטער, מאָטקע לויפט צו צום פענסטער, "פראלט

עס אויף. :

מערי

שטעקט אַרין דעם קאָפּ,
געז גנק אין גאָט אַנטלױף מאָטקע. מען געהט.

מאָטק עי
האָסט מיך אַרױסגעגעבּען!

מערי

דורכ'ץ פענסטע'ר,
איך נישט. זיי, דיין כּלה.

מ אָ ט ק עי
ליגעֲנד ! לויפט צו, חאַפּט חנה'לען בּײי דער האַנד און קוקט איהר
אין די אויגען אריין. זאָג ס'אין ליגענד. קוק מיר אין די אוי-
גען אַרײַן.

83

מחותּנתיטע זאָלסטו זיין. דו בּיזט מאָטקע'ס מאַמע, איך וויל
אַז דו זאָלסט אויסזעהן וי אַ פּריצטע!

זלאַטקעי
זעהט, דעם נהת, מענשען, װאָס איך דאָבּ דערלעבּט. צו
נה'לען. איך האָבּ דאָך געמײנט, אַז ער װעט אונטערגעהן,
ער איז דאָך אַ גנב געװען קליינערהייד, הרפּות און בּושות
האָבּ איך דאָך געהאַט פון איהם,. זעהט װאָס איז געװאָרען
פון איהם, זעהט...

מאָטק עי
און איך האָבּ דיר בּאַלד געזאָגט, מאַמע, װין נישט אַז
איך װעל נאָך קומען נצָך דיר מיט אַ קאָטש צו פאָהרען, מיט
צוויי פּאָר פערד.. הינט בּין איך געקומען נאָך דיר מיט
אַקאָטש צו פאָהרען. יענער מאָטקע איז געשטאָרבּען, בּע=
גראָבּען, און אַאַנדער מאָטקע אין געבּוירען געװאָרען
נישט וװאַהר, חנה'לע! פרעג איהר, מאַמע, אַלעס האָט זי
געמאַכט, אלעס זי... װײזט אויף חנה'לע'ן,

זלאַטקעי
דאָס בּיזטו מיין קינד, זיין מלאך געווען... די הענטלעך װעל
איך דיר דערפבר קושען װיל קוסען חנה'לע'ן די הענד, זי לאָזט
נישט. דערפאַר װאָס דו האָסט אַ אָרעמאַן דאָס הארץ דער-
פרעהט... פּאַרװאָס, רעדסטו נישט צו מיר, מין קק'נר?
פּאַרװאָס שווייגסטו?

מאָטקע
דו שעמסט זיך מיט מיין מאַמעז

הנה'לע

אין פּערצװײפלונג,
װאָס פאַלט דיר איין?

מאָטק ע.
װאָס ציטערסטון

ח ג ה' ל עי
איך בּין אַזױ דערשראָקען, װאָס איך זעה דיין מאַמע אַװױײ
פּלוצלונג די מחותנת'טע ער האָט דאָך אַזױ פיל גערעדט

6
יי

זאָל ער זעהן אַז מאָטקע לעבּט נאָך! יאָ, אָבּער ואו איז
זי? װאו זענען זײ אַלע? רופט. חנהילע! הנה'לע! מין
מאַמע איז דאָך געקומען צו פאָהרען, לױפט אָבּ און
שלעפּט אַרײן הנה'לען. חנה'לע װישט זיך שנעל אויס די איגען.
זעהסט, מאַמע, דאָס איז מיין כּלה, מיין טייערע איינציגע
כּלה, און דאָס אי מיין אַלטע מאַמע. נעמט בּיידע ארום. מיינע
צוויי מאַמעס...

זלאַט קעי

מיין טאָכטער, װער האָט זיך געקענט ריכטען אַז איך װעל
די זכיה האָבּען מיין זוהן, און נאָך דערצו, זײן כֹּלה.,
גאָטעני, פאַרװאָס קומט דאָס מיר? מיין קינד; דן האָסט
אַגוטען שטערן אין הימעל, גאָט האָט זיך פאַר דיר אָנגע-
נומען. קושט חנה'לען אין קאָפּי

מאָטקע
נעמט אַרױס פון קאָמאָר אַ שייטעל מיט אַ טוך,

זעהסט, מאַמע, דאָס האָט דיר מיין כּלה אַ מתנה געקויפט.

זלאַ טק עי

דיין כּלה'ס מתּנות !

מאָ טק ע.

דו האָסט עס פאַר מײין מאַמע געקויפט, נישט װאַהר}
חנה'?ע ! :

חהנה'ל עי

יאָ, כאַר די מחותּנת'טע,

מאָטק צ.

טהו עס אָן מאַמע.

זלאַטק ע.

ניין, מיין זוהן, נישט יעצט, אין אָװענד צו די תּ:אים,

מ אָט ק עי

איך װיל שוין, די מאַמע זאָל שוין אַנטהון דאָס נייע טוה
װאָס מיין כּלה האָט פאַר דיר געקיפט. טהוט איהר אָן דאָס
טיכעל. און נאַ, דאָס האָבּ איך פאַר דיר געקויפט. נעמט אַרױס
אַפּאָר גאָלדענע. אוירינגלעך מיט אַ קײט און טהוט עס אָן ז אַטקען
אי" װיל, אַז דן זאָלזסט אויסקוקען שעהן, רייך, אַרײכע

81

מאָטקע

פיהרט אַרײן זלאַטקע'ן, אין אַ טערקישען שאַל, אַלט, אײנגעהײקערט,
וואו זענען זײ? חנהילע! זע, מײן מאַמע, לײפט צו צו דעף-
טהיר. נישטאָ, זעץ דיך, מאַמע, לאָמיר דיך אָנקוקען, וי"
זעהסטו אויס?

זלאַטקע.
זעהט, זעהט גאָט'ס ואונדער, װײנט. ווער האָט דיך ער-
צויגן, מאָטקע מיינער, איך האָבּ געמײנט אַז דו בּיזט שוין
געשטאָרבּען, און יעצט איז דאָך מיר, װוי איך װאָלט דיך-
נאָך אַמאָל געבּוירען. איך האָבּ געמיינט, אַז אין אַלע
ימים װעסטו זיך טרינקען, און יעצט זעהט גאָט'ס װואונ-
דער. װער האָט זיך אָנגענומען פאַר דיר! װער האָט דיך
ערהאַלטען מיין קינד? זעהט מײן נחת, זעהט מײן גליק!
גאָכס װאונדער! גאָט'ס װאונדער! פאלט אױף זין קאָפּי
און װײנט,

מאָטקע.
שווייג, מאַמע, שווייג, איך װעל שטאַרבּען... וואו איז דער
טאטע? איך ויל, דער טאטע זאָל קומען, יאָ, ער זאָל
אויך קומען !

זלאַטקע.
ער האָט נישט געװאָלט קומע. װאַז ער האָט נאָר גע
שריבּען נאָך דיר, פאָהר צו" --- האָס ער געזאָגט, קאַז ער'
װיל, אַז איך זאָל זיין אויף זײינע תּנאים, איו ער נישט
קראַנק געװען צו קומען נאָך מיר" האָט ער געזאָגט..
אוי האָט ער נעבּעך געװאָלט פאָהרען... טרעהרען האָט ער'
געהאַט אין די אויגן, ווען איך האָבּ זיך אויף דער פוהר'
אַרויפגעזעצט, נאָר דוֹ האָסט אים נישט געבּעטען, מין
קינד, שלעכט בּעהאַנדעלסטו דעם טאַטען.

מאָטקע

דערמאַנט זיך.
ער הײַט מיך געשלאָגען. לאכט. װעל איך פאָהרען נאָך איהם.-
אַז ער וויל אַז איך זאָל קומען, װעל איך קומען נאָך איהם'
מיט מיין כּלה װעל איך קומען איהם בּעטען צו די חתו

+ -י יצ" ).ריב אט צ

:

7 .63,344 פאט שעקע א י.י יכ ;יי ארי

ל'ך.
מיר מוזען פון זיך דאָס פּעקיל אַראָבּװאַרפען, אַראָבּװאַרפען
פון זיך.
חנה'ל עי
מאַמעלע קרוין, װאָס געהט איהר טהון זּ

איבנד+ 5

מלך!

לך.
חנה'לע װאָס ווילסטו אונז אונגליקליך מאַכען, ער װעט דאָך
אונז מיטשלעפּען, מיר מוזען פון זיך דאָס פּעקיל אַראָבּש
װאַרפען, ווייזען נאַטשאַלסטװאָ אַז מיר האָבּען נישט גע=.
וואוסט. מלך אָבּ,

:חנה'לע

װויינט,
טאַטע, װאָס געהסטו טהון ז

הינדעל.
שווייג, ‏ מיין טאָכטער, שווייג, ‏ דער טאַטע װײס בּעסער
װאָס ער האָט צו טהון,

פון די טרעפּ הערט זיך מאָטקע'ס פרעהליכע שטימט

מאָטקע

:אין דרויסען
מאַמע, מאַמע געטרייע !

הינדצל.
שווייג, ער קומט, ויש דיר אויס די אויגן, ער זאָל גאָר.
נישט אָנזעהן, יעצט נאָך די מהותּנת'טע געבּראַכט, אין
אַגוטע שעה האָט ער זי געבּראַכט,

חנה'לע. וׂ
מאַמע .. איך קען איהר אין די אוֹיגען נישט קוקען. לײפט
אָבּ, הינדעל נאָך איהר.

:מאָטקע קומט,

מאָטקע.

חנה'לע, זעה, זעה נאָר, װער עס איז דאָ, די מאַמע, די

מאַמע!

78

הינדעל; |
מלך, געה אַװעק פון מיר. לאָז מיר מיט'ן קינד אַלײן.
מלך.
ווער געװאָהר, הינדעל, װער געװאָהר וואו מיר האלטען?
איז שוין נאָך אַלעמען, מוזען שווייגען ? װער געװאָהר.
הינדעל.
טאָכטער לעבּען, זאָג מיר, שעהם זיך נישט, איך בּין אַ מאַמע
זאָג מיר:
חנה'ל עי
װאָס זאָל איך ריר זאָגען, מאַמע לעבּעןז
הינד על
האָט ער דיר קיין שלעכטס געטהון ז
ח ג ה,ל ע.
ווער, מאַמע!
הינ דעל
דער יונג,
חנ ה'ל עי
ניין, מאַמע, ער אין מיט מיר אַרומגעגאַנגען װי אַחתן,
אַ פיין לערן:קינד, אַלעס, װאָס איך האָבּ געװאָלט האָט ער
געטהון, וייל ער האָט געװאָלט װערען אַ אָנשטענדיגער
מענש, איז געגאַנגען מיטן טאַטען דאַװנען יעדער שבּת
אין חברה אַרײן,
הינדעלל.
זעהסטו, װאָס האָסטו געפּלאַפּעלט? דער יונג איז זיך בּע-
גאַנגען מיט איהר עדעל װי אַ לערן:קינד,
מֿלך
אויבּ אַזױ, צו דער פּאַליצײ, די מינוט צו דער פּאָליצײן
אויף זיין קאָפּ אויף זיינע הענד און פיס.
חהנה'ל עי
מאַמע!
הינדעל.
בלך!

מאָ טקע.
שוין, הנהילע, האָסט רעכט, אָט געה איך שוין, אָבּער זאָג
מיר נאָר איין װאָרט, װעל איך וויסען, אַז אַלעס איז גוט.

חהנה'לע
װאָס זאָל איך זאָגען!

מאָטקע

מיט בּענקשאַפט,
זאָג מיר חמאָטקע"!

הנה'לע

טראכּט אַ אױגענכליק אין צװײפעל, אין טרעהרען,
מאָטקע! מאָטקע!

מאָטקע
איך װעל שטאַרבּען, װעל איך.. איך װעל שטאַרבּען.
ס'איז אַװוי גוט. אָב,

הינד על

קומט אַרײַן מיט מלך'ן.
מיין אָרעם קינד. חנה'לע פאַלט אויף איהר האַלז און װײנט. װאָס
האָטטו צו װויינען? װיין נישט מיין קי:ד, גאָט זי דאַנק,
װאָס ער האָט זיך דיר פערטרויט, דו ביזט נישט זיינע און
ער איז נאָך נישט דיינער, אַ פרעמדער מענש, מיר מוזען
פון זיך דאָס פּעקיל הק מיר האָבּען דערמיט
גאָרנישט צו טהון.

מלך

שִטיל צו הינדעל.
הינדעל, איך האָבּ מורא, אַז מיר זיינען דרינען.. האָט זי
דער יונג קיין שלעכטס געטהון!

הינד צל
װאָס פאַלט דיר איין ? אויף מיינע שונאים'ס קעפּ, דער יונג
איז צו איהר געווען װי אַ לערן:בּתור, װי אַ רביס אַ קינד איז
ער זיך מיט איהר בּעגאַנגעןױ

פלב
װאָס װײינט די מױך! הינדעל, עס געפעלט מיר נישט
װאָס די מויד וויינט.

17

76

חיהיל9

הינדצל

מורמעלט אונטער'ן טהיר.

וועה, איז מיר, וועה איז מיר,

אלה

ש ש... שווייג, שווייגי..

מאָטקע

נאָך א לאַנגע פּױזע.
שוין, יעצט וייסטו אַלעס, אַלעס, זאָג, װילסטו נאָך זיין
מיין כּלה ? זיין אַ כּלה מיט מאָטקען, נישט מיט קאַנאַריקץ ?
קאנאַריק איז געשטאָרבּען, טױיט, בּעגראָבּען, איך בּן
מאָטקע, איך בּין מאָטקע ! זאָג, ווילסט מיט מאַטקען אַכּלה
זיײן! האָבּ נישט קיין מורא, אַז נישט, בּין איך נישטאָ,
געה איך אַװעק, זעהסטו מיר נישט מעהר. װיל צוגעהן צו
חנה'לען, חנה'לע דערשרעקט זיך. װאָס שרעקסטו זיך?

דערשראָקען.
פאַרװאָס זאָל איך מורא האָבּען! דו בּיזט דען נישט מיין
חתן? און פאַר אַ חתן זאָל מען מורא האָבּען.. איך האָבּ
זיך נאָר דערשראָקען..

מאָטקע

שרייט אויס,
חנה'לע ! חנה'לע ! פאלט אויף ור'ערד, גראָבּט איין זײין פּנים אין
איהר שויס, װײנט,

מלך מיט הינדלעע'ן קוקען ארויס פון דער פאָרהאַנג און װינקען צו חנה'לען

און שאָקלען מיט די קעפּ. מלך װײזט מיט דער האנד אויף זיך, אַז ער װײסט

װאָס ער האָט צו טהון. הינדעל קנײפּט זיך אין די בּאקען און װינקט צוֹ

חנה'לען, אַז זי זאָל מאָטקע'ן אַרױסשיקען.

חנה'לע

זוכט אין די געדאַנקען עפּעס,
װאָס וויינסטו, מאָטקע, װיין נישט, מן-הסתּם איז דאָך שוין
דיין מזל אַזעלכער, און דיין מזל איו דאָך מיין מול.. געה
אַרױס אין דרויסען, זעה, אפשר קומט די מח'תּנתטע און
זי װעט דאָך נישט וויסען דעם וװעג, געה איהר אַנקעגען

מאָטקע.
איך האַבּ נישט געהאַט קיין הײים, איך האָבּ קיינעם נישט
געהאַט. איך האָבּ זיך אַרומגעשלעפּט איבּער דער וועלט,
בּיו איך האָבּ אָננעטראָפען אויף דעם מענשען, װעמעניס
נאָמען איך טראָג, ער האָט מיר שלעכטס געטהון, פיל
שלעכטס געטהון, און איך האָבּ איהם גאָרנישט געקענט
טהון, װײל ער האָט געהאַט אַפּאַס און אַ נאָמען און איך
נישט, האָבּ איך געמאַכט אַװי, אַז איך זאָל האָכּען זיין
נאָמען און זיין פּאַס. אַזױי האָבּ איך געמאַכט..

חנה'לע

דערשראָקען,
ואס האָסטו געטהון ז

מאָט ק עי
חנה'לע, איך האָבּ געמאַכט, אַז ער זאָל פערשווינדען פון
דער װעלט, אַנאָל אַז ער האָט געװאָלט אַװעקנעהמען
אַמענשען, װאָס האָט געהערט צו מיר, האָבּ איך איהם
געפּאַקט... האָבּ איך געמאַכט, אַז ער זאָל שוין נישט קענען
אַנטלויפען... האָבּ נישט קיין מורא, ער װעט שוין נישט
צוריק קומען, ער איז שוין גוט בּעהאַלטען אין אַ טײך,
מיט אַ שטיין אויפ'ן האַלז אָנגעבּונדען... קיינער ווייס נישט
דערפון, נאָר זיין נאָמען װיל איך מעהר נישט טראָגען
בּיז יעצט האָט מיר נישט געאַרט, האָבּ איך עס נישט בּע.
טראַכט, נאָר זינד איך בּין מיט דיר אַ חתן געװאָרען און
דו רופסט מיר מיט זײין נאָמען ‏ שטעכט עס מיר, ווייזט
זיך מיר אויס, אַז נישט מיר רופסטו, איהם פון טייך
רופסטו אַרױס, ער איז מיט דיר אַ חתן געװאָרען, נישט
איך, און איך יל זיין דיין חתן, איך, מאָטקע, איך װעל
פּאָהרען אין מיין שטעדטיל אַרײן, וואו איך בּין געבּוירען
געװאָרען, איך װעל געבּען די סטראַזשניקעס אַ סך געלד,

: אַסך געלד די פּאַליצײ, און איך װעל אַרוסנעהמען אַפּאַס

: אויף מיין אייגענעס נאָמען, איך װעל מיך רופען, וי מיין

מו;מע האָט מיך גערופען, מאָטקע האָט מיר מיין מאַמע גערופען.

חנה'לע זיצט דערשראָקען, קען קין װאָרט נישט ארויסרעדען,

מלך

װאָס זאָגט ער?

היבדטל

מלך

מאַָט
זד

מיין האַרץ זאָגט מיר נישט קיין גוטעס אָן, מלך.

שווייג, לאָז הערען, װאָס ער װעט זאָגען

ק עי

חנה'לע, הער מיך אױס. זעהסט, אַז דו האָסט פריהער גע-
רעדט װעגען מײן מאַמען, האָבּ איך געזעהן, אַז דו און
איך זענען מיר משפּחה און מ'קען דיר אַלעס דערצעהלען,
אַלעס פערטרויען, הער אויס.חנה'לע; איך טראָג אַ פרעמ-
דען נאָמען פון אַ מענשען, װאָס איז שוין נישטאָ, װאָס
לעבּט שוין נישט, און אַז דו רופסט מיר מיט אַ פרעמדע,
נאָמען, דאַכט זיך מיר, אַז דו בּיזט זיין כּלה, נישט מיינע..--
אַז דו רופסט מיך קאַנאַריק, שטעכט דאָס מיך... פון קבר
רופסטו איהם, און איך ויל אַז דו זאָלסט מײן כּלה זיין
מיינע, מיינע, מאַטקעס, נישט קאַנאַריקס.

הנה'ל ע:

מאַט

חנה'

און פאַרװאָס רופסטו זיך מיט אַ פרעמדען נאָמען ? פאַרװאָס
טראָגסטו נישט דיין אייגענעם נאָמעןז

ק צ.

איך חאָבּ קיין נאָמען נישט געהאַט.. וען איך בּין געווען
אַ קליין יונגעל, האָבּען זי מיך אַלע געשלאָגען, איך האָבּ
נישט געהאַט װאָס צו עסען, האָבּ איך געגנ'בעט, האַבּען
זי מיך געשלאָגען, בּין איך אַנטלאָפּען פון דער היים אָהן
אַ פּאַס און אָהן אַ נאָמען, און אַז איך בּין עלטער געװאָרען.-
האָבּ איך געזעהן, אַז אַמענש מוז אַפּאַס האָבּען, אַן נישט
איז ער קײן מענש נישט, איז ער וי אַ בּראָדיאַגע. אַלע
קענֿען איהם שלעכטס טהון און ער קען קיינעם גאָר נישט
טהון, פאַר אַלע מוז ער מורא האָבּען, איך האָבּ אויך גע=
װאָלט זיין װי זיי מיט אַ פּאַס...

ל עי

און פאַרװאָס בּיוטו נישט אַהײמגעגאַנגען צו דייין מאַמען 3

5 1

ימ אָט קע

-שרייט אויס.
חנה'לע?

רה זל 9.
און איך װיל דורכאויס אַז די מחותּנת'טע מיט מײן
מאַמען זאָלען מיך אונטער די הוה פיהרען, אַז נישט
װעל איך האָבּען אַ צושטערטע חתונה.

ימאָטקע

ווערט ערנסט, טראַכט אַ װײלע, לוקט זיך אַרום.
איך הייס נישט קאַנאַריק, איך היס מאָטקע, רוף מיך
מאָטקע, איך בּעט דיף:

נה יל ע.

. מאָטקע? געה שוין געה, דו לאַכסט פון מיר, װאָס פאַר
אַ נאָמען איז מאָטקע, מאָטקע פּאַסט זיך פאַר אַ גנב,

יב אֲ ט ק עֹ '

איך לאַך נישט, חנה'לע. איך טראָג אַ פרעמדען נאָמען.
מ לך
-אונטער'ן טהיר.

װאָס האָט ער געזאָגט! לאָמיך נאָר הערען, הערט זיך אײן,

בה ילפ.
וי חייסט דו טראָגסט אַ פרעמדען נאָמען ? וועלכער מענש
טראָגט דאָס אַ פרעמדען נאָמען! דו מאַכסט חוזק.

גמ אָ ט ק ע.
איך מאַך נישט קיין חוזק. הער אוֹיס חנה'לע, איך האָבּ
דיר שוין פריהער געװאָלט דערצעהלען, דיר חנה'לע
דאַרף איך אַלץ זאָגן, אידער איך געה מיט דיר אַ חתן
ווערען, וויל איך, אַז דו זאָלסט אַלעס ויסן אָון דו מווט
אַלעס וויסען, װעסטו דערנאָך נאָך װעלען מיט מיר אַ כּלה
װערען איז גוט, אַז נישט, זאָג מיר, װעל איך זיך אוים:
הױבּען און אַװעקגעהן און װעסט מיין געבּיין נישט מעהר
מעהן.

אַז זי זאָלען נישט געהען אויף דעם זעלבּען װעג, װאָס זי
זענען געגאַנגען. װאָס טוג מיר שוין אַואַ לעבּען?.. איז
דאָך גלייכער, אַז פון אונזער שידוך ווערט גאָרנישט, איידער
מיר געהען זיך פערבּינדען פאַר גאָט און פאַר לייט.

מּלך

אונטער דער טהיר,

אַ געזונד אויף איהר קאָפּ, דו הערסט, װי זי רעדט מיט איהםז

הּינדעל
נאַר איינער, פערלאָז זיך נאָר אויף איהר איך האָבּ דאָך
דיר געזאָגט אַז אױף אונזער הנה'לען קען מען זיך
פּערלאָזען.

מאָטקע

װצרפֿט זיך איף די קניה,
חנה לע, איך װעל שטאַרבּען פריהער, אַ טוט זיך נעמען,
אין װאַסער זיך װאַרפען, איידער דיר שלעכטס טהון אױף
אַזױי פיל. װײזס אויפ'ן שפּיץ פינגער. ‏ איך וועל דיר זײן
אַ געטרייער, מיין הנה'לע, װעסט זעהן. װײנט,

חנ ה'ל עי :

וויינען זי נישט, איך גלײבּ איהן, ווען איך װאָלט איהן
נישט געגלױבּט, װאָלט איך דאָך פאַר איהן קין כּלה
געװאָרען.

מאָטק ע.
און פאַרװאָס זאָגסטו מיר נאָך חזי 1"

חג ה'ל עי |
נו, זאָל שוין זיין חדו"

מאָ טק צִי
איך האָבּ דיך ליעבּ, װי מיין מאַמע, זאָג מיר, האָסט ליעב
מיין מאַמץ!

חנה'לע.
יאָ, איך האָבּ פאַר דיין מאַמען אָנגעגרײט.., אָט װאָס איך
האָכּ אָנגעגרײט. נעמט ארױס פון קאַמאָר אַ שײטיל מיט א טוך.
אָס די מתנה האָבּ איך אָנגעגרײט. פאָר די מחותּנת'טע
אַ שעהנע מתּנה!

וועסט דאָ װאַרטען אויף איהר, זי קומט דאָך נישט צו קיין
!' פרעמדע. װינקט צו הינדעל. מיין װײבּ, קום אַרױס, יונגע
1 מענשען, אפשר וילען זיי זיך עפּיס זאָגען פאַר די תּנאים,
: װאָס מיר טאָרען נישט הערען, שטיל צו איהר. קום מיין װייבּ,
מיר װעלען זיך שטעלען אונטער די טהיר און מיר וועלען
הערען, װאָס חתןכּלה האָבּען זיך צו זאָגען. מיר מעגען
אויך וויסען:
הינד על.
האָסט רעכט מײן מאַן. אָג מיט מלך, שטעלען זיך אונטער
: דער טהיר,
מאָטק עי
קוקט אויף חנה'לע'ן מיט ליעבּע, פּלוצלונג,
חנה'לע, חנה'לע, יעצט זאָג מיר, װילסט דו װערען פאַר
: מיר אַ כּלה !
חנה'לע
מנסתּמא איז דאָך מיר בּעשערט אַזױ, אַז איך זאָל פאַר
, איהן אַ כּלה וערען, מען זעהט דאָך אַז ס'איז אַ גאָטעס זאַך !
מאָטק ע.
חנהילע !
חנה'ל עי
איך װעל אַלעס טהון, װאָס טאַטעשי און מאַמעשי וועלען
מיך הייסען, זיי ווייסען, בּעסער פאַר מיר, װאָס איז גוט
פאַר מיר,
מאָטק עי
חנה'לע!
חנה'לע.
איך װעל איהן זאָגען דעם ריינעם אמת, איך האָבּ עפּיס
זעהער מורא, מיין האַרץ . שרעקט זיך זעהר.
מאַ ט ק ע.
פּאַר װאָס האָבּען זי מורא ז
הנ ה'ל עי
זי ווייסען שוין פאַר װאָס איך האָבּ מורא... איך האָכּ מורא,

3 :0 י

ו
ע
ײ

11

10

פון װאַנען װײסטו אַז דער יונג װעט נישט צוריק געהן
אויף זיין פריהערדיגען וועג 1 אַזעלכע ציהט עס...
מלך.
נאַרישקײטען... װאָס מיינסטו אָן איהר װאָלט ער געװאָרען
דאָס װאָס ער איז. נישקשה, זי װעט שוין מאַכען פון
איהם אַ לייט, אויף איהר קענסטו זיך פערלאָזען.
מאָטקע לויפט אַרײן מיט אַבּריף אין הצַנד. אַנגעטהון נוֹי א חתן.
מאָטק ע.
מחותּן ר' מלך, די מאַמע מיינע קומט דאָך צופאָהרען צו
די תּנאים, אָט שרייבּט זי מיר... וואו איז הנה'לע? לױכט אַפּ
אין צװײטען צימער.
מלך.
עס געפעלט מיר אין דעם יונג װאָס ער האָט אַזױ ליעב די
מאַמע זיינע, זכּבוד אם/ איז אַ גרויסע זאַך.
הינ ד על.
און װער װײיס אובּ דאָס איז נישט זײן זכוס. אַ יונג אי
געלעגען אַזױ טיף אין דער בּלאָטע און הױיבּט זיך אויף, ער
מוז האָבּען אַ גוטען מלך אין הימעל.
מל ך.
זעהסט מיין װײבּ... שש...
מאַטקע און חנה קומען רעדענדיג צװישען זיך.
מלך.
איז די מחותּנת'טע הײסט עס דאָ, איז זי געקומען צו די
תּנאים,
מאָט ק ע.
יאָ מחותּן, יאָ, יאָ, אַז איך װאָלט געווען געוואוסט ואו זײ
איז יעצט װאָלט איך איהר אַקעגען געלאָפען, װאָלט איַך
איהר... שרײבּט זי נישט װי אַזױ זי װעט קומען, צו מיט
דער בּאֵהן, צו מיט אַ פוהר, װאָלט איך נעוואוסט מיט וועל-
כען וועג, װאָלט איך אַ שטיק פאָראויס געלאָפען, אַקעגען
געפאָהרען מיט מיינע פערד, ווייס איך נישט, מוז איך דאָ
זיצען און װאַרטען אויף איהר,

5
4 ינדעל
צרייטנדיג צוםס טיש,
1 אַזאַ יונג איז דאָס, װאָס ער האָט געװאָלט, דאָס האָט ער
4 אויסגעפיהרט. אַנדערש נישט נאָר מיין חנה'לען האָט זיך
: איהם פערגלוסט, און ער קריגט זי
ימל ך.
4 איך האָבּ געמיינט, אַז איך װעל איהם אָבּנאַרען, צום סוף
. האָט ער מיך אָבּגענאַרט, ער איז טאַקע בּעסער געװאָרען
ז דער יונג, קענסט דיר עפּיס העלפען! מיט גלױבּען און איך
1 זאָג דיר, מיין וויבּ, אַז אַזאַ יונג װערט אַ לײט, איז ער
2: מעהר לייטישער װי אַלע יונגע לייט. סיאיז דאָך איהם נישט
5 צו דערקענען, ער געהט דאָך מיט מיר דאַװנען יעדער
: שבּתּ אין שוהל אַרײן, צוערשט האָבּ איך געמיינט, אַז איך
: װעל זיך פון איהם אָבּטשעפּען. ערשט דער יונג טהוט
2 טאַקע, װאָס איך הייס איהם, ער מיינט עס איף אַ אמת,

|ה יבד צל5

3 און װאָס איז דאָ ‏ געשעהן!ּ אַ קינד אין דער שערץ װעט
{ ער דיר נישט אַהײמבּרענגען... און אַז אַזאַ אײינער, אַז ער
: ווערט אַ מענש--איז ער אַ לײט, און חנה'לע האָט ער ליעבּ
5 װי דאָס לעבּען, די אױגען װאָלט עֶר זיך געלאָזט פאַר

ו 6 איהר אַרויסנעהמען.

און דער עיקר פערגעס נישט, אַפּאָר הונדערט רובּל, און
הנהילען נעהמט ער װי זי שטעהט און געהט, ער ויל דאָך
קיין גראָשען נישט פון איהר, און װער דאַרף דען ויסען
פון װאַנען ער האָט געלד, אין פּאַס שטעהט עס נישט פער=
שריבּען.

וינדעל.

איך האָבּ נאָר מורא איין זאַך געהט צו צו איהם און רעדט שטיל,

60

אי ק:
= לייט יק יע
בא א א

1

דריטער אַקט

א בּעליהבּית'טע שטובּ. מען גרײט זיך צו תּנאים.
מלך אָן אראָק העלפש די טעלער אויפשטעלעף

אוי מאָטקע, סיאיז מיר אַזױ איינזאַם אָהן דיר, אַזױ טרויע.
-‏ ריג... פאַרװאָס }
מּאָטקע
בּער'היגט זי
שווייג, ‏ שווייג, ס'איז שוין אודאי אונזער מזל אַזױ; מיר
מוזען זיך צושיידען, אונזערע װעגען צוגעהען זיך. בּלײבּ
געזונד.
מצרײ
בּלייבּ געזונט מאָטקע מיינער געטרייער, מאָטקע איינציגער.
זינגט אָבּגעהענד.
טויזענד האָבּ איך געליעבּט
טויזענד האָבּ איך פאַרלאָזט
נאָר אָן איין איינציגען
. פערגעסען קען איך נישט,
מאָטקע קוקט איהר נאָך.

פאָרהאנג,

צו די מעדלעך. די מינוט אַהײם, צו די טאַטעס, צו די מאַמעס.
אַ היים!

בּ אַ ש עי
גאָט גערעכטער, גאָט געטרײער, דוֹ קענסט דאָך אַלעס-
שלעכּט איהר שװעסטער. טהו אַ נס, דעם איסשטײער האָבּ איך"
שוין אָנגעגרייס, אָבּ,

רויטע

אָבּגעהענד װײנט, קוקט מיט בּענקשאַפט אויף מאָטקעץן.
דו שעהנער פּאַרשױן מײינער, פאַר װעמען װעל איך יעצטז
העמדער װאַשען ? װעמען די שיך פּוצען אָבּ.

מאָט קע

צו זשאָכלין.
װאָס שטעהסטו? װאָס געהסטו נישט אַהײם?

זשאָכלין

מיט בּיטערקייט,
איך האָבּ נישט קיין טאַטען. איך האָבּ נישט קיין מאַמען.
איך ווייס נישט צו וועמען צו געהן. די גאַס איו מיין היים,.
געה איך אין גאַס אַרײן, לאנגזאם אָבּ.

מערי

קָומט אַרײן, אָנגעטהון, מיט איהרע זאַכען. קוקט זיך אַרום.
קייבנער אין נישטאָ? פאַלט אױף די קניה פאַר מאָטקען. מאָטקע +

מאָטק ע.
שש... רוף מיר נישט מאָטקע, מוועט נאָך דערהערען!

ם ער י :
איך האָבּ אַזוי ליעבּ דיך צו רופען מיטן אַלטען נאָמען= ‏
לאָז מיך!

מֹּגָ ט לקעי
וװועסט מיך אַרױסגעבּען!

ם צרי
איך בּין שטענדיג דיינע, וואו איך זאָל נישט זיין. איך װעל
שטעהען אונטער דין פענסטער און זעהן וי דו װאָהנסט
װי דו לעבּסט.. זי גליקליך מאָ.קע מײנער.. פאַרװאָס3

- יש ל מ ה

צעהט צו צו מאָטקען.

נו, מאַכען מיר דאָס געשעפט? פערקויפסט מיר די כּלות
דיינע ? זאָג װיטיל דו װילסט. הונדערט רובּל, צוויי הונדערט
דריי הונדערט, נעמט אַרױס געלד. נאַ, דאָ האָסטן גיט איהם געלדי
מאָטקע
יקוקט איהם אָן װילד.

געלד נעמען? פאַר זי געלד נעמען? ניין, ניין ! נאַ! װאַרפט
איהט דאָס געלד אין פּנים. דו זאָלסט איבּער זי קײן הערשער
נישט זיין. היי, מוידען! הינדעל! בּאַשע!
ימ ע דל ע ך
-געהען צו ציטערנדע.

װאָס!
מאָטק עי

די מינוט נעמט צונויף די זאַכען און אַװעק פון דאַנען.
מעדלעך
-דערשראָקען.

וואוהין ?

אַ הים געהט, צוֹ די מאַמעס, צוֹ די טאַטעס, צו די בר
דערס, אַרבּײיטען געהט, דאָ זאָל זיך איער געבּיין נישט גע=
פינען. אַרױס פון דאַנען!

-די מעדלעך שטעהען פערװאונדערט, קוקען מיס שרעק און אונצוטרײַ דאָ אױף
מאָטקען, דע אויף שלמהן,
יש ל מ ה.

װאָס טהוס זו 1 מיין פּרנסה, מיין גאַנצע פּרנסה, מין װײבּ
און קינד!
מ אָט ק ע
צו די מעדלעך.

האָט נישט קיין מורא, איך ול נאָר זעהן. װער עס װעט
אייך נישט לאָזען, װער װעט עס װאַגען אייך שטעהן אין

וועג. צו שלמה'ץן. דעם קאָפּ װעל איך שפּאַלטען, פערשטאַנען?

62

מאָ טק עי
איך ווייס אַז איך נִין בּיי דיר אין דער ה;:נד, אַז דו ווילסט
קענסטו מיך איבּערגעבּען צו דער פּאַליצײ אין די הלנד,
אַז איך האָבּ אַ מענשען געהרג'עט, אַז איך טראָג אַ פרעמדען
נאָמען, גיבּ מיר אַרױס, אַז דו װילסט, נאָר דאָס לעבּען
ווייטער פיהרען קען איך נישט, שיק מיר נאָך סיבּיר, אויף
קאַטאַרגע אַז דו ווילסט, נאָר איך קען מעהר דאָ נישט זיין.

מע ר יי
װאָס רעדסטו? איך װעל דיר אַרױסגעבּען! שלאָג מיר,
פערקייף מיר, טהו מיט מיר װאָס דו ווילסט, איך בּין דיי:ע,
איך האָבּ דיך ליעבּ, איך האָבּ דיך ליעבּער וי זי קישט איהם
די הענד.

מאָט קע

גלעט זי איבערץ קאָפּ,
שווייג, מערי, שווייג, מיר מוזען זיך צושיידען,

מערי
פאַר װאָס? פאַרװאָס קענסטו מיר נישט האָבּען מיט חנהילען.
גנב'ע זי אַװעק, מיר וועלען זין אינײנעם. מיר װעלען
דיר געלד געבּען. מיר װעלען דיך ליעב האָבּען, בּיידע
ליעבּ האָבען.

מאָטקע
שווייג, איך שלאָג דיך! הױבּט אױף די האַנד,

מערי?

איך װעל זי אָנרעדען, איך וויס שוין, װי מיט איהר צו
רעדען, זי װעט בּעשטעהן,

מאָט ק עי
שווייג,. װאָרים איך זאַדושע דיך אויפן אָרט, װאָס מיינסטו?
חנה'לע איז װי דו? די מינוט נעם צונויף דיינצ זאַכען אן
אַרױס פון דאַנען, די מינוט.

מערי

מיט געװײן,
איך װעל טהון אַלעס, װאָט דוו הײסט מין, אַלעס, איך
האָבּ דיך ליעבּ, איך האָבּ דיך לי,3. װײגענר אָבּ,

מאָטקע
איבּער איהר זאָלסטוּ קיין רעכט נישט האָבּען
מערי
צו מאָטקע'ן
װאָס געהסטו טהון}
מאָ טק עי
בּעמט זי אין אַ װינקעל.
מערי, מיר מוזען זיך שיידען, איך געה אַװעק פון דאַנען
מערי
וואוהין ?
מאַ טק עי
איך געה חתונה האָבּען.
מערי
פאַרװאָס ?
מאָט ק עי
איך ווייס נישט פאַר װאַס. איך מוז, איך וויל, איך קען נישט
אַנדערש,
מערי
און װאָס װילסטו מיט מיר טהוןזּ
מאָטק ע.
מיט דיר ! געה אַװעק פון דאַנען, איך װעל דיך פיהרען
אין אַ צירק אַרײן. אין אַ װאָדעלװיל, דו װעסט געהן איף
דער דראָט, װועסט אַרבּייטען און פערדינען געלד פאַר דיר,
פאַר דיר אַלײן,
מערי
אין' װויל נישט געהן, איך וויל זיין וואו דו בּיוט, מיט דיר,
מ אַ טק עי
דו קענסט נישט זיין מיט מיר, איך געה חתונה האָבּען מיט
אַ אָנשטענדיג מײידעל... מיר מוזען זיך צושידען. סאיו
שוין אונזער מול אַזױ,
מערי
וויינט,
פאַר װאָס ? איך האָבּ דאָך דיך אַזױ ליעבּ. 61

60

קויפסט אָבּ די מיידען? קױיף זי אָבּ, נעם זי דיר אַלצ
צו. וויפיל גיסטטו? איך בּעדאַרף זיי שוין נישט מעהרי
מלך.
לאָז מיר נאָר נישט זיין דערבּיי, איך ווייס גאָרנישט דער.
פון אָבּ.
די מעדלעך װיינען.
זשאָכלין
אַ בּראָך איז דאָך נאָך מיר. װאָס געהט ער טהון. לאָז מיר
נאָר לייפען נאָך די דראָטען געהערין, לויפט אַרױס,
בּאַש עי
מיר איז אַלץ אינס; דער הונד אָדער אַאַנדערער, אין
טייװעל.
רויטעי
איך האָבּ בּאַלד געוואוסט, אַז עס װעט הײנט נישט גוט
זיין. דער טױז פּיק איז מיר נאָכגעלאָפּען װי אַ שװאַרצער
שאָטען, קאַנאַריק געטרייער, קאַנאַריק גוטער, װאָס געהסטוּ
טהון?
ש ל מ ה.
מיינסט טאַקע ערנסט! וילסט אַװעק פון דער שטאָרט?
מאָ טק ע.
מיין געבּיין װעט זיך דאָ מעהר נישט געפינען. איך װעל
דיר דיין פּרנסה מעהר נישט שטערעף
של מ ה.
און מעהר קיין פּרע:ענסיעס נישט האָבּען, גאָר נישט?!
מאָטק עי
איך האָבּ דיר געזאָגט, אַז איך פערקויף דיר בּיז איינע.
ש ל מ הי
און מערי די דראָטען -- געהערין אויך ז
מאָט קע
כאַפּט זיך אויף.
מערי, די דראָטען:געהערין, ניין, זי נישט.,
מערי קומט אַריין אין שװאַרצען נעקלײדעט, נאָך איהר זשאָכלין.

:
:
:

דיב יי יי

צִ
-
*
=
ָּ

:

0

פלך.
א איז זעהר שעהו, זעהר גוט אַזאַ מאַמען צו האָבּען.

אַכּבוד אַזאַ כּאַמען צו האָבּען, אָ, װאַ!

מאָ טק עי |
איך האָבּ חנה'לע'ן אַזױ ליעבּ װי מײן מאַמע, הערט מיך
אויס יוד, איך װעל זי האַלטען אַזֹי געטריי, אַזױ ריין. איך
װעל מיין מאַמען גוטס טהון פאַר אַלע צרות װאָס איך האָבּ
איהר אָנגעטהון, אַ חתן װערען מיט אַ אָרענטליך יודיש מע=
דעל, מיט אַ ריינע... איך װעל זי דאָ נישט האַלטען, אַהײם
פיהרען זי צו מיין מאַמע, אַז אַלע זאָלען זעהן, אַלע זאָלען
זעהי.

די מעדלעך שטעהען אַרום און װוײינעןי

מ ל ך. :
פאַר װאָס נישט, פאַר װאָס נישט. זאָל ער נאָר װערען
פריהער אַ אָנשטענדיגער מענש אַ אָרענטליכער מענש, װעט
מען דענסמאָל זעהן, װעט מען דענסמאָל רעדען.

מאַָטקע

מיט פרייד,
װאָס האָט איהר געזאָגט, װאָס! חנה'לע, חנה'לע ! װיל אַרײג-
לויפען אין צװײיטען צימער.

מלך.

האלט איהם ציריק.
אֶה, דאָס נישט, חנהלע'ן דאַרפט איהר נישט זעהן, דער.
נאָך, דערנאָך, אַז איהר װעט ווערען אַ אָנשטענדיגער מענש,
אַװעקלעגען זי פּרנסה, װערען אַ פיש:הענדלער, האָבּען
אַפּאָר הונדערט רובּל אייגענס, קומען מיט אַ שדכן, װי
יעדער יוד, דעמאָלט אין עפּיס אַנדערש, איהר װעט די
מוטער בּרענגען, זעהן מיט װעמען איך האָבּ צו טהוֹן..
אָבּער יעצט נישט.

טּאָטקע
יאָ, יאָ, איהר האָט רעכט, יאָ, יאָ. שלאָגט זיך איבּער'ן מױל,
דערנאָך, דערנאָך, יאָ, יאַ. נו שלמהילע, הײ?סט געהערט?

מלך.
געוויס, אַז מען ויל, פאַרװאָס נישט.

מאָטק עי

מיט מעהר לוסט.
איך האָבּ אַ פּאָר הונדערט רובּל אייגען געלד, איך װעל זיךי
נעמען צום האַנדלען, איך װעל מיר קיפן אַ פּאָר פערד אוך
װעל פיהרען פיש פון דער בּאֵהן. איהר װעט זעהן-
איך װעל װערן אַגאַנץ אַנדערער מענש, אַ גאַנץ אַנדערער-
מענש. מיין מאַמע זאַל אַזױ לעבּען

מ ל ך.

מיס פריינדשאַפט
פאַר װאָס נישט? אַ יונגער מאַן מיט אַפּאָר הונדערט רובּ?"
קען אַ סך אויפטהון, אַ סך...

מאַטק עי
און פאַר װאָס װילט איהר נישט, פּאַרװאָס ‏

מ ל ך.
װאָס װיל איך נישט? איך וס נאָך נישט, װאָס איך װיל
נישט,

מאַָטק עי

פאַרװאָס װוילט איהר נישט, אַז איך זאָל מיט חנה לען אַ חתך
ווערען, אַ שידוך טהון.

מ ל ך.
װער זאָגט דאָס, אַז איך װיל נישט! פון װאַנען װוײיסט:
איהר, אַז איך װיל נישט,

מאָט קע

ערשטוינט.
װאָס זאָגט איהר װאָס! איהר וילט? יאָ, איהר װילט? איך
מיט חנה'לע'ן אַ חתן װערען.. האָרכט מיך אױס ר' יוד.
ר' כלך הערט אױס; איך האָבּ אַגוטע מאַמע, אַ געטרײיע.
מאַכע, איך האָבּ איהר שטענדיג צרות אָנגעטהון, נאָך פוך
(לײנערהײד אָן האָבּ איך איהר של/כטס געטהון, און זי
ם ר גוטס.

מיט חנה'לען, ער? שטל. איך האָבּ מורא פאַר דעם יונג,
הינדעל, איך האָבּ מורא, פיהר גלייך אַרױס חנה'לעין פון
: דער שטובּ, בּעהאַלט זי בּיים פעטער. װײזט אויף מאָטקען. איך
ָ װעל איהם שוין איינשטילען, געה פיהר אַװעק חנהלעף
:

=הינדעל געהט צַבּ.
געהט צו צו מאָטקען מיט אַ געמאַכטער פרײנדשאַפט.
װאָס זיצט איהר אַזױ פערטראַכט? אַ יונגער מאַן װי איהר.
2 װאָס? די געשעפטען געהען שלעכט!
: מאָטקע
{ = 2באַפט זיך אויף, דערזעהט מיך'ן, פערבּײגט די הענד.
וּ ר' מלך, האָרכט מיך אויס, איך ויל מיט אייער טאָכטער
אַ חתן ווערען.
די מ לך
-דוהיג,
6 װאָס עפּעס פּונקט מיט מיין טאָכטער, וועניג פעהלען אייך!
{ .מ אַ ט ק עי
איך וויל מעהר נישט זיין מיט זיי. װײזט אויף די מעדלען. איך
וויל אָנהױבּען צו פיהרען אַ נאַנדער לעבּען, איך װעל מיט
חנה'לען אַחתן װערען און פיהרען אַלעבּען, װי יעדער
אַנדערער מענש. אַ פישער װעל איך װערען. עגדערט דעם
טאָן און בּעט זיך מיט געװײן. פאַרװאָס װילט איהר נישט, אַז
איך זאָל אויך אַמאָל אַ מענש ווערען, איך האָבּ דאָך אויך
אַמאַמע, אַ עהרליכע, גוטע מאַמע, פאַר װאָס װילט איהר
נישט, פאַר װאָס?

8

1 -{
',

83 לֹ ר
װאָס יל איך נישט! איך וייס נאָך נישט, װאָס איך װיל
נישט.

ימאָט קע

קקוקט איהם אָן פערװאונדערט.
װאָס זאָגט איהר? ר' יוֹד, הערט מיך או"כ. נעמט איהם צַן
בּיץ לאץ. איך בּין נאָך אַ ינגער יונג, איך קען נאָך גאָר
אַנדערש ווערען.

:
:
1

56

של מ ה.

שטעהסטו שוין, פאַרװאָס זי האָט אַזאַ זוהן, וי די מאַמע,
אַזױ דאָס קינד, דאָס עפּעלע פאַלט נישט װייט פון בּוים.
מאָטקע
כאַפּט א שטוהל און האַלט איבּער שלמה'ס קאָפּ,
װאָס האָסטו געזאָגט? װאָס, זאָג איבּער נֹגָּך אַמאָל,

של מ ה

מיט שרעק,
װאָס האָבּ איך געזאָגט! דו האָסט דאָך אַלײן געזאָגט,
,זלאַטקע",

מאָטק עי

מיין מאַמען זידעלסט דוֹ. כאַפּט אָן דעם יונג בּים האַלז און װײזט
מיטן פינגער אויף דער פּאַדלאָגע. דאָס איז זלאַטקעס שיך, איהרע
נעגעל, פיס, אַראָבּ אויף דער ערד! אויף די קניע פאַר
זלאַטקען! האַלט נ'שטוהל איבּער שלמה'ס קאָפּ. שלמה האָט מורא,
לאָזט זיך אַראָבּ אױיף דער ערד. קוש זלאַטקעס פיס, קוש איהרע
שיך, אָט אַזױ זאָלסטו קושען, זלאַטקעס שיך. ער האַקט איהם
איבּערן קאָפּ בּיז שלמה בּײגט צו דאָס מויל צו דער פאָדלאָגע, מאָטקע
גיט איהם אַ שטויס אַװעק פון זיך. געֹה, ביוט נישט װוערט צו

קושען זלאָטקעס שיך, זעצט זיך צו אַ טישעל, טרויעריג און פערטראַכט..

אַ לאנגע פּאויזע,

ר' מלך קומט ארין צו לויפען אָן אָטעם.

רד סלך
װאָס איז דאָ געשעהן ? אַזעלכע געװאַלדען, געשרייען גע:
הערט, דער כּריסטאַו װעט דאָך אַרײנקומען, מען װעט דאָך
מיך אונגליקליך מאַכען.

הינד עלי

ציהט איהם פאַר'ן אקסעל.
שווייג, שווייג... דער יונג איז משוגע געװאָרען. װײזט שטיל
אויף מאָטקען. שטיל צו מלךץ. ס'האָט זיך איהם דוקא פערגלוסט
מיט חנה'לען אַ חתן צו װערען, נישט אַנדערש.

זלאַטקע איז גוט, אַז זי הייסט נאָר זלאַטקע... יעצט פער=

ש ל מ ה.
גנבישע כּלות צו האַבּען און געלד פון קעשענעס צו גנב'צנען.
מאָטק עי
נאַכט זיך נישט הערעי
איך בּין אַ פישער. איך האַנדעל מיט פיש.
של מ ה.
כאַפּט אווטער
| ניט העכט!
-‏ מ אָט ק עי
: אוֹן שרייבּ װײטער אַזױ, קום צו פּאָהרען נאָך װאַרשע,
מאַמע, איך געה אַ חתן װערצן!
ש ל מ ה.
װאָס חאָט ער געואָגט! אַ חתן װערען? מזל טוב אונז,
לאָמיר הערען, װער עס אין זיין כּלה.
הינדעל.
הינטערן בּופעט,
ׂ' אַבּראָך איז דאָך צוֹ מיר, װײוט צו שלמה'ן אױיף מאָטקען. דער
יונג איז דאָך משוגע געװאָרען!
מאַטקעי
האָסט שוין אָנגעשריבּעןז
רויטע
= מיינט, אַו מאָטקע מיינט זי, לעזט מיט פריינר,
יאָ איך געה אַ חתן װערעןי-
- מאָטק עי
חמיט אַ פיין יודיש מעדעל, אַ אָרנטליכע.
דויטע קוקט א טרויעריגנע אויף איהם מיט שרעק,
שרייבּ, אַ אָרנטליך יודיש מעדעל.
רויטע
זאָגט נאָך טרויעריג.
אַ אָרענטליך יודיש מעדעל

מאָטקע.
כאַפּט דאָס װאָרט און זאָגט נאָך.
יאָ; אַזאַ אָרענטליכע װי דו בּיסט, מאַמע, װי זלאַטקע. 5

שי די יי יב טי אט ר אל אש

34

מאָטק ע.

האָסט שוין אָנגעשריבּען?
רויטעי

יאָ
מאָטק ע.

לעו!
רויטע
לעזט,

חצו מיין ליבּע מאַמע !ײ
מאָטק עי

צו מיין ליעבּע, געטרייע, גוכע בּעסטט

ש ל מ הי

זעהסט, װאָס פאַר אַ טיטול, װי צו אַ גרעפין, אַ קלייניגקיט,. .

זיין מאַמע. זײ לאַכען
מאָטקע

בּאַמערקט עס און מאַכט זיך נישט װיסען.
און יעצט שרייבּ אַזױי; שאיך שיק דיר מיין ליעבּע מאַמע /
פינף און צװאַנציג רובּל, אָט דאָ האָסטן זיי, לעגט געלט אויפץ /
טיש. און קויף דיר אַ שייטיל, אַפּאָר שיך און אַ שבּת=:וך, /
דעם טאַטען זאָלסטו גאָר נישט קויפען, אַלעס איז פאַר!.
דיר, װײל ער האָט מיך געשלאָגען, װען איך בּין אַ קלֵיי

נער יונג געווען.
של מ ה.

אַשאָד, װאָס ער האָט איהם נישט בּעגראָבּען קליינערהײד..

מאָטקע
מאַכט זיך נישט הערעןי

אָסט שוין אָנגעשריבּען?
רויטע.

יאָ.
מאָטק עי

קלערט װאָס פּאַרע מלאכה?.

:
זׁ

און יעצט שרייבּ אַזוי; חאיך בּין אין װאַרשע, אַ בּעל-מלאכה, /
אַ אַרבּײטער, בּין איך, איך האָבּ זיך אויסגעלערנט אַ מלאכּה. .

ערשרעקט זיך.

וער זאָגט דען עפּיס אויף איהנ'ס מאַמע חלילה, געװויס
האָבּען זי אַ מאַמע, וועלכער יוד האָט דאָס נישט קיין מאַמע,
זאָל זי לעבּען בּיז הונדערט און צװאַנציג יאָהר פיר

גל מיינעטוועגען.

-ב אָ טק עי

: איך האָבּ געמיינט.. עס װאָלט נישט געװען גוט, וען זי
: װאָלטען עפּיס גערעדט אויף מיין מאַמען.. עס װאָלט נישט
: גוט געווֹעי.. געהט צו דער טהיר און רופט אין גאָס. היי, מייך.
: עך! קומט נאָר אַרײן די מינוט!

רדויטע

-קומט אַרײַן,
װאָס האָט מיך קאַנאַריק גערופען!

-שלמה מיט נאָך אַ פּאָר יונגען קומען אַרײן צו לויפען,
ו

המ אָט קע

- צן די רויטע.

יש

: דו קענסט שרײבּען אַיודיש בּריװועל!
-;רויט עי

: יאָ, די בּאָבּע האָט מין געלערנט.
ימ אָט ק עי
זעץ דיר אַװעק און שרײבּ מיר אַ בּריװועל, אָט דאָ האָסטו
טינט און כּאַפּיר און שרײבּ מיר. נעמט פון בּופעט טינט און

: פְּאַכִּיר און דערלאַנגט איהר,

הש למת. /

6 זעהסט, צו װאָס ער בּעדאַרף זי;
רויט עי

װאָס זאָל איך שרײיבּען!
מ אָ ט ק צ.
: שרייבּ מיר אַ טיטול צו אַ מאַמען, אַ גוטע מאַמע, אַ גוטע
מאַמע.
שי שרײבּט, 2 3

היננ דעל.

מיט א געמאַכטען שמייכעל.
װער זאָגע דען מורא? װער האָט דען עפּיס מורא פּאַר
איהן? װאָס זענען זי אַגולן? חלילה.. נאָר גלאַט אַװי,
חנה'לע, האָט דריגען אין שטובּ עפּיס צו טהון.

ם אָ ט ק ע.
זי האָבּען נישט װאָס מורא צו האָבּען פאַר מיר, איך װעל
חנה'לען גאָרנישט טהון, איך האָבּ ח:ה'לען ליעבּ, זײער
ליעבּ.

היגדעל.
װאָס האָבּען זי געזאָגט, עה צו מיר ! מיט כּעס. װאָס האָבּעך
זי צו חנה'לען? װאָס קעהרען זי זיך אָן מיט הנה'לען3
װאָס פאַר אַ ליעבּ?

מאָטק ע.
הינדעל, איך האָבּ אַ פּאָר הונדערט רובּל, איך װעל אַלעס
אַװעקװאַרפען, די מעדלעך װעל איך שלמהץ פערקו פען.
כ'וועל אַ פורמאַן װערען אָדער אַ פישער. און װיל מיט
חנהילען אַ חתן ווערען.

ה"נדע =

אַ בּעזער חלום אויף מיינע שונאים'ס קעפּ, מיט װעמעך
ווילען זי אַ חתן ווערען ? מיט מיין חנהילען ? פּפוי זאָל עס
ווערען, מיין קינד איז אַ ריין קינד, און זי האָבּען זיך נישטי
װאָס צו פרעגען אויף מיין קינד, מיינען זי נישט, דערפאַר.
װאָס איך האָבּ אַזאַ פינסטערע פּרנסה, װאָס איך מוז האַל=
טען אַ קאַװיאַרניע פאַר אַזעלכע מענשען, וי זי זענען.
מעג שוין יעדער איינער מיט מיין קינד האָבּען צו טהון--
מיין קינד איז נישט טאַר אַזעלכע לײט וי זי זענען..

מאָט קע

מיט כֹּעסי
װער בּין איך? אַ ממור? איך האָבּ אויך אַ מאַמע. קלע5=
אין טיש,

.
ט
4
(;
גל
א
ע

הק-?ץ יי 7

יי רטע אשת יי אוש

ידי יפ

פּמאָט ק ע.
נאָר פון דענסמאָל אָן האָבּ איך קיין רוה נישט, איך קען
שוין נישט דאָס. װײזט אויפץ קאָפּ. ס'איז מיר פערמיאוסט..
אַז איך גיבּ זיך אַ דערמאָן װי זי זענען געשלאָפען מיט די
פערמאַכטע אויגען, קען איך שוין נישט קוקען אויף די
מעדען... איך בּענק נאָך איהן, נישט וי נאָך די מעדלעך,
ניין,. ניין, גאָר אַנדערש, איך ויל האָבּען אַ װײבּ, מין
אייגען ווײיבּ. און מיין מאַמע, זַיין מיט איהר אין איין שטובּ,
מיט װירטשאַפט נאָך דער חתונה, װי יעדער מענש, איך
זאָל פּאַהרען אויף יאָהר-מערק אַרום און האַנדלען, און זי זאַ-
לען זיצען אין דער היים און קאָכען נאַכט:עסען. אַהיימקומען
פון מאַרק אין א קעלט, אין אַ פראָסט, אַראָפּװאַרפען פון זיך
די בּורקע, בּלײיבּען מיט מיין װיבּ, אין דער שטובּ אַזל
װאַרעם, אַזױ גוט, נישט וי דאָ, נישט מיט די מעדלעך.

חנה'לעי

האַט די גענצע צײט איהם מיט שרעק אויסגעהערט, זאָגט מיט האַרץ:קלאפּען.
פאַר װאָס האָבּען זי מיך דוקא אױסגעקליבּען? זי ווייסען
גאַנץ גוט, אַז איך בּין נישט פאַר איהן, זי ווייסען גאַנץ גוט.

ימ אָ ט ק עי
פאַר װאָס נישט? איך װעל אַװעקװאַרפען דאָס געשעפט,
איך האָבּ שוין געקלערט אַװעקװאַרפען דאָס לעבּען מיט די
מעדלעך, איך װעל װערען אַ אָרנטליכער מענש װי אַלע
מענשען, איך װעל האַנדלען מיט פערד, אָדער מיט פיש,
איך װעל גאָר אַנדערש, גאַנץ אַנדערש װערען, איך האָבּ
איהן ליעבּ...

:הינדעל.

; -איז שוין פון פריהער אַרײנגעקומען אונבּעמערקט און האָטָ צוגעהערט.

װעה איז מיר, הנה'לע, געה נור אין ששובּ אַרײן! האָסט
דאָרט עפיס צו טהון.

-חנה'לע דערזעהט הינדלען, כאפּט זיך און לויפט אָבּ,

ימ אָ ט ק עי
װאָס האָבּען זי אַװי מורא פאַר מיר?! איך װעל ח:ה'ילען
גאָרנישט טהון.

51

50:

מאָטקע
נעמט זי בַּײי דער האַנד.

געהען זי נישט אַװֹעק, איך בּעט איהן, געהען זי נישט /
אַװעק, האָרכען זי מיך אויס, איך װעל איהן גאָרנישט קין .

שלעכטס טהון, זאָל איך די פּאָפּלעקסיע קריגען דאָ אויפ'ן
אָרט, אױבּ איך איהן עפּיס שלעכטס טהון װיל. איך האָבּ
אַמאָל איהן געװאָלט שלעכטס טהון, נור נישט געקענט..

חנה'לע
דערשראָקען.

מיר געװאָלט שלעכטס טהון, פאַרװאָס!
מ אָ ט ק צִי 7

ער יי עי"

ווען איך האָבּ איהן דערזעהן חנה'לע, זענען זי מיר אַזֹ'ײ .
געפעלען אַז איך האָבּ איהן געװאָלט שלעכטס כהון, איך /

האָבּ מיך צו איהן אַרײנגעגנ'בעט בּײנאַכט, װען זי זענען
געשלאָפען אין אַלקעריל..,
חנה'לע
דערשראָקען.
אוי, מאַמעלע קרוין !'..
מ אָ טק עי

נאָר איך האָבּ איהן דאָס נישט געקענט טהון, געזעהן װי זי /

שלאָפען, מיט די אויגען צוגעמאַכט װי אַ היהנדעלע װאָס
פערמאַכט די אױגען אין האָס מורא אַז מען זאָל איהר

קיין שלעכטס נישט טהון און בּעט זיך פּונק: דע:סטאָל װי /

מיין מאַמע װען איך בּין אַ קלײן יונגעל געװען און װען
איך האָבּ איהר צרות אָנגעטהין, געגנביעט, אין זי האָט

מיר די הױיזען פערנעהט, האָט זי איך אַזױ די אויגען /
פערגלאָצט, װי אַ היהנדעלע פּאַר'ן שעכטען, האָט דאָס מיר /
געגעבּען אַזאַ נעהם בּיים האַרצען, אַז איך האָבּ געװאָלט

אַנידער פאַלען פאַר איהן צו דריערד... כ'בּין גאַנץ שטיל, .
שטיל אַרױסגעגאַנגען אַז זי זאָלען נישט הערען, נישט /

געקענט שלעכטס טהון..
חזנה'לע
אוי, מאַמעלע קרוין, אוי!

הנה'לע

דערש-אָקען און פערשעמטי
מיך ?

מאָטקע

שלאָגט זיך איבּער'ן מויל,
ניין... איך מיין, מיין מאַמע האָבּ איך ליעבּ און איהן אויך--
וי מיין מאַמע..

חנה'לע

לאכט דערשראָקען.
איך ווייס נישט, װאָס זי מיינען? לעזט װײטער,

מאָטקע

שטעהט אויף און קוקט זי אָן.
חנה'לע, איך ויל עפּיס מיט איהן רעדעי

הנה'לע

לעגט אַװעק אין אַנגסט דאָס בּיכעל און קוקט איהם אָן מיט שרעק.
װאָס ווילען זי מיט מיר רעדען!

מאָטק עי
חנהילע, זי ווילען ? איך מיין... איך וויל... חנה לע, האָרכען
זי מיך אויס, איך האָב איהן ליעבּ, זעהער ליעבּ, װי מיין
מאַמע!

חנה'לע

נַאָךְ מעהר דערשראָקען, מיט אַ געמאַכטען געלעכטער
געהען זי שוין, װאָס האָבּען זי מיך װאָס ליעבּ צו האָבּעןף
עס פעלט איהן דען װעם ליעבּ צו האָבּען?

מאָטקע
חנה'לע, איך יל מיט איהן אַ חתן װערען, אויף אַ ערנסט,
זאַל איך אַזױ לעבּען, זאָל מיין מאַמע אַזױ לעבּעןי

חנה'לע

ערשראָקען.
עס פעלט איהן דען כּלות? זי האָבּען דאָך שוין אַזױ אויך
גענוג כּלות, װאָס וו'לען זי פון מיר ? װיל געהן, 440

כּון מיר יעַדען גראַשען אַרױס, און חת'נות מאַכט ער זי
מיט די כּלוֹת. אָבּ מיס די מעדלעך אין גאס.

חנה'ל עי
איך דצנק איהן קאַנצַריק זעהר, װאָס זי האָבּען מיר ג2=
פאָלגט.

מאָ טק ע.
איך האָבּ עס נאָר פאַר איהן געטהון, זאָל איך אַזױ לעבּען-
נאָר פאר איהן...

תנה'לע לאַכט פערשעמט, געהט אונטער'ן נופעט, געמט דאָס ביכעל. מאָטקצ-

יי

קלערט א װײילע, דאַן געהס צו צו איהר מיט לײכטע טריט.

מאָטקע.
חנה'לע... חנה'לע, װאָס לעזען זי!

חנה'?עי
אַמעשה..

מאָטקע
אַשעהנע מעשה?

חנה'לע. יע
יאָ, יאָסעלע רופט מען עס.. עס איז אַ מעשה מיט אִיתום
װאָס האָט קיין פּאָטער נישט געהאַט און נישט קיין מאַמע
געהאַט און מענשען זענען זעהר שלעכט געווען צו איהם..-
זי ווילען עס ? ניט איהם דאָס בּוך,

מאָטקע

צערשעמט,
כ'קען נישט לעזען, מיך נישט געלערנט. האָט מען איהם
געשלאָגען? מיר האָט מען אויך געשלאָגען, װען איך בי
אַקלײנער יונג געװען.. די קאָפּ װאָלט איך זי יעצעי

געשפּאָלטען. 2
הנה'ל עי ו
װאָט? זי האָבּען אויך קין מאַמען ניסט געהאַט? פ
מאָטקע ד

איך האָבּ יאָ אַמאַמען געהאַט, האָט זי מיך נישט געלאָושוֹ -
שלאָגען, חאָבּ איך זי דערפאַר ליעבּ, זעהר ליעבּ, און איהר /
האָבּ איך אויך ליעבּ.

אָט ק עי
די קעפּ װעל איך שפּאַלטען, װער עס װעט פון דאַנען
אַװעקגעהן. דאָ זאָלט איהר זיצען מיט מיר בּיים טיש, טהע,
קיכלעך, און װעמען עס געפעלט נישט זאָל צופּלאַצט
ווערען!

ש ל מה

גיס אַ קלאַפּ אין טישי
מיין פּרנסה, מיין בּרויט פאַר מיין װייבּ און קינד, װעסטו
מִיִר צושטערען, נעמסט נישט קיין געלד פון מיר?

ימ אָט קע

הויבּט זיך אויף.
טראָג זיך אַרױס פון דאַנען די מינוט!

ש ל מ ה

-קלאפט זיך אין הארץ.
מיין בּרויט, מיין פלייש, מיין בּלוט, קוקען זיך בּיידע אָן, גריט
אָנצופּאלען אײינער אויף דעם צװײטען

בּאַטע

ישרײט,
אוי, מאַמעלע קרוין, װאָס װעט דאָ װערען? װאָס װעט דאָ
ווערען, חנהילע, אוי וועה!

:ח ג היל ע.

געהט צו צו קאנאריק'ן.
קאַנאַריק, איך בּעט איהן, טהוען זי מיר צוליבּ, דער סטראַזש-
ניק דרעהט זיך פאַר די טהיר, מאַכען זי נישט קיין טקאַנ=
דאַל, לאָזען זי די מעדלעך אַרױסגעהן,

פאָסקע

ױ יקוקט אויף חנה'לען, װערט װײכער.

: פּאַר איהן װעל איך אַלעס טהון, אַז נישט װאָלט ער אָן
אַ קאָפּ אַװעקגעגאַנגען, זאָל איך אַזױ לעבּען, אָן אַ קאָפּ..
נו שלומה'לע בּענקאַרט, נעם דיר די מעדלעך. צו דו מעדלעך.
נו, אַרױיס אויף דער גאַס.

זש ל מ ה.

- אַזוֹי ממזר, די פּרנכה געהט ער מיר אַװעקנעהמען. ציהט

427

46

זשאָכלין

סריומפירענד.
זעהסט? זעהסט שוין, בּיזט נישט מעהר מורנו וי מיר אַלע
װאָס בּיזטו, זיין כּלה, װאָס? בּיזט דאָך אַ כּראָסטע בּייגעל=
בּעקערין וי מיר אַלע... שלמה, שלאָסענהעקער קומט ארײן. דערזע=
הענדיג איהם, אוי, מאַמעלע קרוין; ירה אין דאָ.

די מעדלען װילען זיך אויפהױיבּען.

מאָט קע

מיט אַ בּעפעלענדען טאָן.
זיצען בלײיבּען!

די מעדלעך װײסען נישט װאָס צו טהו.

של מ הי
וואו זענען די מוידען! ס'איז שוין שפּעט אין אַװענד, און
זײ זענען נאָך נישס אויף דער גאַס? קומט צו צו מאָס
קעס טישעל. נאַ, זעה װי ער זיצט זיך מיט די כּלות דער
חתן בּחור. אין דרויסען רײיסט מען די כּרנסה פון די הענד
און ער האַלט זיך דאָ די כּלות? װאָס האַלסטו זיי דאָ?
צי די מעדלעך. אַרױס אויף דער גאַס!

מאָטקע

בַּייזי
זיצען בּלייבּען. טרינקען טהע און עסען קיכלעך!

ש ל מ ה.
װאָס טהוט זיך דאָ פאַר אַ שװאַרץ יאָהר. דו נעמסט נישט
פון מיר קיין װאָכעןגעלד פאַר די כּלות? װאָס האַלטסטו
זײ דאָ? אַרױס אויף דער גאַס!

מאָטקע
זיצען בּלײבּען !

של מ ה.
װאָס איז דאָס? צו די מעדלעך. אַרױס אויף דער גאַס!

מעדלעך

אין שרעק.
קאַנאַריק, לאָז אונז אַרױס.

זשאָכלין
ווייל איך יל נישט. זעה נאָר, זעה נאָר, װי זי פּוצט
זיך... די שטילע װאַסערלעך גראָבּען טיף. געהט צו צום
טישעל, זאָגט צו מאָטקעץ מיט א חנדל. אוי, מאַמעלע קרוין, וי
עס קליידט איהם דער נײער אָנצוג מיט דעם גאָלדענעם
זייגער. ער זעהט דאָך אויס אין איהם װוי אַ מאַגנאַט: אַ פער-
געניגען צו קוקען אויף איהם.

מאָטק עי

קוקט די גאַנצע צײט אויף חנה'לען, רופט.
נאָך אַגלאָן טעע מיט קיכלעך. צו זשאַכלין. זעצט זיך !

רויטעי
דאָס האָבּ איך איהם דעם אָנצוג געמאַכט פינף און צװאַנציג
רובּל האָבּ איך בּאַצאָלט פאַר איהם דעם שניידער.

זשאָ כלין
אַלעס האָט זי געמאַכט, דעם אָנצוג, דאָס העמד. אפשר האַט זי
דיך געבּוירען אויך קאַנאַריק?

רויטעי
יאָ, אַלעס איך. דעם קראַװאַט אויפגענעהט מיט מיינע
אייגענע הענד. איך האָבּ איגם די קאַמאַשען אױיסגעפּוצט אַז
ער זאָל שעהן אויסקוקען. נישט אמת קאַנאַריק,

מאָ טק עי
אמת אמת קוקט איף חנה'לען.

זשאַָכליף
גיבּ נאָר אַ קוק, גיבּ נאָר אַ קוק. אוי װעט איהר מערי די
אויגען אױיסדראַפען.

רויטע א

מיר וועלען היינט שפּאצירען אַרומגעהן, ער װעט מיך אין
טעאַטער פיהרען.

זשאָכלין
נאָר דיר אַלײן? קאַנאַריק װעט אונז אַלעמען מיטנעהמען
נישט, קאַנאַריק?

מ אָ ט ק צי

קוקט די גאנצע צײט אױיף חנה'לען, יאָ, אַלע, אַלע!

45

4

רויטעי
אָה, קאַנאַריק, איך האָבּ שוין װידער אָנגעטראָפען די טױז
פּיק, איך האָבּ מורא, אַז עס זאָל קיין אומגליק געשעהן.

מאָטק ע.
לאָז מיך צורוֹה. קוקט איף חהנח'לען מיט ליעבּע, געהט צו צום
בּופעט. חנה'לע חנה'לע פערטיפט אין לעזען. -

הינד על

פון װינקעל,
חנה'לע, דו הערסט נישט? אוי, װעה די קינדער װעלען
בּאַלד קומען, לאָמיך נאָר אַרײנגעהן, כ'האָבּ נאָך גאָרנישט
צוגעשטעלט. אָב,

הנה'לע לעגט אַװעק דאָס בּיכעל, גיסט אָן צװײ גלעזער טײ, דערלאַנגט מאָטקען

און די רויטע, דאַן זעצט זי זיך װידער לעזען,. מאָסקע קוקט אויף איהר.

רויט ע.
אוי, װי שעהן עס קלידט דיר דאָס שטייפע העמד מיט די
רויטע פראַנצען. וו זעהסט דאָך אױס וי אַ רײיכער מאַן,
וי אַ גראַף. אַ גאַנצען טאָג האָבּ איך געפּרעסט דאָס העמד
אַז ס זאָל אַזױ שטייף זיין װי אַבּרעט, זעהס:, װאָס פאַר
אַהענד איך האָבּ געקריגען פון פּרעסען.

זשאָכ לין

פון דער װײטענס צוֹ באַשע'ן,
גיט נאָר אַ קוק, װי זי פּוצט זיך צו צו איהם. גיבּ נאָר
אַ קוק... אַ שאָד, װאָס ס'איז נישטאָ מערי, זיין כּלה, זי װאָלט
איהר בּאַלד די אויגען אויסגעד-אַפּעט.

בּ אַ ש עי
ביוט זי מקנה, װאָס קאַנאַריק האָט זי ליעבּ!

זשאָכלין ו
איך זי מקנא? װאָס כעלט מיר התנים! אַז איך װאָלט
נאָר געװאָלט זיך צופּוטצען צו איהם, װאָלסטו שוין געזעהן,
װצָס פאַר אַהוט ער װאָלט מיר געקויפט.

בּאַסע.
און פאַר װאָס פּיצט, דו זיך נישט צו צו איהם!

ֲ
1 *
צָ
אצי
שי
:

אין קאַסטען. מלא, אַ קאַפּעלוש קויפען פערשטעה איך, דו
ווילסט געפעלען, זיידענע זאָקען, אָבּער װעש? דאָס איז
גוט פאַר אַ מעדעל, פאַר חנה'לען, פאַר אונזער אײנע! די
נשמה דעם טייװעל אַלץ איינס איבּערגעגעבּען, איין שװאַרץ
יאָהר...

רויטע.
אוי בּאַשע, פערקויף טאַקע חנה'לען די װעש, װעט זין
אַזױי שעהן, װעט זיין אַ חתונה. צו הינדעל. אוי, איך האָבּ
אַזוױ ליעבּ אַחתונה, איך בּין נאָך קינמאָל נישט געװען
אויף קיין התונה, אוי װאָלט איך געװאָלט זיין... פערקויף
בּאַשע די װעש, װעט זיין אַ חתונה.

חינדעלי
זעהסטו, אַלע רעדען דיך צו, פערקויף די װעש, װעט חנה'לע
האָבּען אַ אויסשטעהער. דיר װעט דיך דאָס סיי װי סיי נישט
צוניץ קומען.

בּאַשט עי
אַפילוֹ איך זאָל וויסען, אַז זי זאָל צופוילט װערען אין קאַס.
טען, די מיז זאָלען זיי אויפפרעסען, װעל איך זיי אויך
נישט פערקויפען. בײז. חנה'לע אַלין אין נאָר אַמעדעל,
איך בּין אויך אַ מעדעל, איך װיל מיך אויך זאַכלען אַאױס.
שטייער. אלע לאַכען,

זשאָכלין
זי איז אַ מעדעל... זי וויל זיך אויך זאַמלען אַ אויסשטייערי.,
שװועסטער, פערפאַלען, שלאָג דיר די נאַרישקײטען פון
קאָפּ אַרױס.

בּאַשע.
אויף אייער צוזעצעניש, מיר האָבּען אַגאָט אין הימעל, אַז
ער ויל קען ער נאָך אַלעס מאַכען, די מעדלעך לאכען איהר אויס.

מאָטקע

קומט אַרײן, געעלטערט מיט אַפּאָר יאָהר, טראָגט אַ סאַמעט װעסט מיט אַגאָלי

דענעם זײַגער, װאַרפט אַ בליק אויף חנה'לען.
װאָס פאַר אַגעלעכטער? די לאָמפּען אָנצינדען, סיאיז שוין
פינסטער,

43

רויטי

װעלכע איז די גאַנצע צײט געועסען אִין שװאַרצען זײדען און זיך געלעגט+

קאָרטען,
בּאַשע, זאָרג זיך נישט, עס װעט קומען דער בּעשערטער
װײזט אויף קאָרטען, זעהט, זעהט, ער געהט, יעדעס מאָהל
ווייזט ער זיך, נאָר די טויז פּיק שטעלט זיך איהם אין וועג..
אַבּער די מלכּה בּעשיצט איהם, זי בּעגלייט איהם, װי אַ גו-
לער מלך און בּעשיצט איהם. נאַ, שוין װידער די טױב
פּיק, אוי וועה..

זשאָכלין
װאָס איז דען די טױיז פּיק !

רויטע

ערנסט,
דאָס איז דער טױט, אַז די קאָרט בּעווייזט זיך, װײוט זי
דער טויט.

זש אָכליףן
אוי ועה, פון װאַנען ווייסטו דאָסז

רויט עי
אַ כּישוף-מאַכערין, אַ ציגיינערין, האָט מיך דאָס אויסגעלערנט;
ווען איך בּין אַ קליין ‏ מעדעל געװען. שטענדיג האָט זיך די
טויז פּיק געוויזען פאַר אַ אונגליק, איידער מיין טאַטע איז
געשטאַרבּען און װען דוד קאַמאַשניק האָט מיך פערלאָזען.
האָט זיך אויך די טויז פּיק בּעויזען.

בּאַטש שׂ
ווען דענסמאָל? אוי, דערצעהל, דערצעהל...
היגדפל

געהט, שוין, געהט, מענשען גלױבּען אין כּשוף ס'איו נאַ=
רישקייטען. צו זשאַכלין. זעה ליבּער, זי זאָל מיר פערקויפען
די װעש, צו װאָס בּעדאַרף זי דאָס! זי האָט דערפון קין
נוצן נישט און מיין חנה'לע װאָלט אַ אויסשטעהער געהאַט-
װינקס צו זשאָכלין.

זשאָכלין
און איך װײס טאַקע נישט, צו װאָס דו זאַמעלסט די ווע

.

ירא יי +--ישיר=י-ית, - יה וַרזיאך יי יי יי ארב אב

שי * אט ".*
שי א

1

|
|
'

|

3 אַשׁ עי
גיט נאָר אַ קוק אויף די איבּערציהערס, איך האָבּ זי געקויפט
די בּעטען צו פערדעקען, איך האָבּ ליעבּ, װען עס איז וייס
אין שטובּ... זעהען זי הי נדעל, װי שטאַרק די לײיװוענד אי,
זי זענען דאָך עפּיס אַ מביניטע דערויף.

35 פיל

-פּערזוכט מיט די ציין אײנצורײסען, קען נישט.
רײגע װעבּ... אָבּער צו װאָס קויפען זי זיך דאָס אַלעס איין!
מײנען זי דען התונה צו האָבּען, װאָס זי זאַמלען זיך
אַ אויסשטייער !

3 אַטע
און אַז נישט חתונה האָבּען, טאָר איך מיר נישט אײנקו=
פען װײסװאַרג. איך האָבּ גערן װײסװאַרג... אַ גאַנצען קאַס-
טען האָבּ איך שוין.

נה יבד פלל.
כוילט עס דאָרט בּיי איהר די װעש אין קאַסטען.--צו װאָס?
התונה האָבּען װעט זי דאָך סײ װי סײ נישט, זי װאָלט עס
ליעבּער מיר פערקקייפט די װעש, װאָלט איך געהאַט פאַר
מיין חנה'לען אַ אויסשטייער,

יב אַ ש ע.
גיבּ נאָר אַ קוק, זייער איינע מעג זיך זאַמלען אַ אויסשטייער,
און אונזערס איינע טאָר נישט, פון װאַנען ווייס זי שוין
דאָט, אַז איך װעל נישט חתונה האָבּען! אַז גאָט װיל, קען
נאָך אַלעס געשעהן.

ם שאָכ לין.
זי האָט דען נישט רעכט! זי מײנט אַז גאָר חנה'לע מעג
ניך זאַמלען אַאײיסשלײער, געהט צו צו באַשען. בּאשע, זאָלסט
דאָס גוצען געזונדערהייט מיט דיין בּעשערטען אין פריידען.

7 לאק

2

צווייטער אַקט

א קאפעעיהויו אין װאַרשע אויף דער אַלטער
שטאָרט. פאַרנאַכט. אַכְּאָר מצדלעך זיצען און
רעדען צװישען זיך, הינטער א בּופעט, אויף
װעלכען עמ איז אָנגעשטעלט קעז, קיכלעך, אײער
און אנדערע צובּייסעכץ, זיצט אַ מעדעל, חנהלע,
פון איאָהר 18:19, זעהער אָנשטענדיג אָנגעטהון
און לעזט אַ בּיכעל. הינדעלע, די פּעל-הבּית'יטע
פון קאכעעיהויו שטעהט און רעדט מיט די מעד.
לעך. די זשאַָכלינערין לײגט זיך צונויף ניע
איינגעקויפטע װעש, לייליכער, ציכער און האַנד+
טיכער, זי אין א גצװװנד מעדעל,

אַלײן, זאָלסט טהוֹן מיט מיר װאָס דו ווילסט, מיין טײַערער-
ווייל איך האָבּ דיך ליעבּ..

מאָט ק ע.

דריקט זי צו זײַן הארי
מערי!

מערי
קאַנאַריק, מיין געליבּטער!

מאָטק עי

לעגט איהר די הּאַנד איבער'ן מויל,
ש ש.. שװװוײיג! געהען אַװעק פון ױך. קיקען זיך אָן אײנע ר"
אנדערע, ;

פָרהאַנג.

דו האָסט מיר דאָס געלד אַװעקגעגעבּען, האָסט עס אַלײן
געזאָגט.
ער י

64 א ר 0 5

שי איך האָבּ עקסטרע אַזױ געזאָגט, קאַנאַריק זאָל מיינען, אַז
: איך האָבּ איהם ליעבּ. יל איך יל איהם אָנרעדען, אַז ער
נ זאָל אַנט;ויפען מיט מיר די נאַכט,

ימ אָ טק עי

: װאָס געהט עס מיך אָן, געה אַז דו װילסט. שטופט זי אָב
: פון זיך,

ער

ט מאָטקע, איך האָבּ דיך ליעבּ, איך וויל מיט דיר אַװעק, דו
א דאָסט קיין פּאַס נישט, קאַנאַריק האָט, נעם בּיי איהם דעַם
כּצַס צו מיט דאָס געלד און אַנטלולף מיט מיר,

2 אָ ט ק ע

: קאַנאַריק װעט אונז אַרױסגעבּען.

: ים ע ר '

7 מאַך אַזוֹ אַז קאַנאַריק זאָל אונז נישט אַרױסגעבּען דער
4 פּאָליצײ. אַז קאַנאַריק זאָל פערשווינדען, דו קענסט..,
-מאָ טק ע.

1 װי אַזױ ? װאָס מיינסטו?

ערי

|-נעמט אַרױס א קאַװקאַזאר מעסער און גיט דאָם מאָטקען.

4 ואַרט אונז אָבּ היינט בּיינאַכט אין װאַלד איך װעל קאַנאַ
1 ריק'ן אָנרעדען, ער זאָל מיט מיר אַנטלױפען, אין װאַלד
/ וועלען מיר זיך בּעהאַלטען בּיי'ן שװאַרצען טייך, װאַרט אונז

דאָרט אָבּ און מאַך אַזױ, אַז קאַנאַריק זאָל פערשווינדען,
אַז דו זאָלסט קאַנאַריק הייסען..

אָטק ע.

יסערט, דער מעסער פאלט פון זיין האנד אַרױיס
מצרי!

9 רי

הױיבּט אױף דעם מעסער אֿון גיט איהם,

איך האָבּ דיך ליעבּ, איך װיל מיט דיר זיין, נאָר מיט דיר

251

קאַנאריקץ. איך האָכּ געמיינט אַז דאָס בּיזטו, װען ער אי
אַריינגעקומען דורכ'ן פענסטער האָבּ איך עס איהם אַװעק-
געגעבּען... גיבּ אָבּ דאָס געלד!

קאַנריק 62

טריאומפירענד, |
הערסט דו גנב! צו מערי. האָסט געמײנט אַז דאָס בּין איך /
נעמט זי אֵרוָם. הערסט װאָס זי זאָגט, גנב! גיבּ אָבּ דאָס
געלד, מיר האָט זי דאָס געװאָלט געבּען.

מערי
יאָ, דיר, מיין חתן.

ק אנ אַריק.
הערסט, הערסט?

מ אָ ט ק ע.

צרשטויגט,
האָסט געמיינט, אַז דאָס איז ער ? דיין חתן, האָסט געמיינט
הע? נישט איך נאָר קאַנאַריק מיטן רויטען קאָפּ. הע? האָסט.
מיר דאָס געלד אַװעקגעגעבּען... גוט, גוט, איךיל דיר אַװעק.
געבּען דאָס געלד צו קאנאריקץ. געה אַרױס אין דרויסען
אין שטאַל, אין פערדס כאָמוֹט האָבּ איך דאָס געלד אַרײנ=
געלעגט, נעם עס זיך. איך װיל עס נישט.

קאַנאַריק.
דאָס געלד איז אין כאָמוט, האָסט געמײנט, אַז איך בּין
דאָס, קום אַלטער!

אַלט ער
אַזאַ גנב, אַזאַ.. ער האָט געמיינט, אַז עס װעט איהם אַבּ- /
געהן ריין בּיידץ געהען אַרױם.

מערי
שווייג, מאָטקע! דו װעסט האָבּען דאָס געלד צוריק מאַנקפ.
קיקט זי אָן. איך האָבּ דיך ליבּ, איך װיל מיט דיר צװאַמען
אַװעק.

מאָטק ע.
געה צו קאַנאַריק'ן... האָסט געמיינט, אַז דאָס איז ער, ווען

/
'

פּאָליצײ, װעל איך דערצעהלען, אַז איר פערקויפט די מויד
צו שיכּורים פאַר געלד, אַז זי װיל נישט, שלאָגט איהר זי,
וועלען מיר אַלע זיצען, װעט אונז היימליכער זיין.
אַלטער.
װאָס זאָגט ער? װאָס האָבּ איך דערלעבּט!
יקאַנאַריק.
חאַ:האַ-חאַ! קוקט נאָר אָן דאָס, אָט דעם שֶמדניק, װאָס אלז
געקומען צולויפען צו אונז, אָט דעם יאַט, װאָס דרעהט
היהנער דעם קאָפּ אַראָבּ, אָט דעם האָסטו געלד אָנגעשטעקט,
די דראָטען געהערין, די קונצען מאַכערין. װיל זי שלאָגען.
ימאָטקע
ישפּרינגט צו צו איהם,
ריהר זי נאָר אָן, ריהר זי אָן, לאָמיר זעהן, אַ טויטער װעסטו
בּלייבּען בּיי מיר אויפין אָרט,

יקאַנאַריק.

װאָס! דו װעסט מיר נישט לאָזען! אָט האָסטו דעם ערש.
טען פּאַטש. שלאָגט איהם,
מאָטקע

ישפּרינגס ארויף אויף קאנאריק'ן דושעט איהם בּײם האַלז,

אַ טויטען װעל איך דיר לאָוען
אַלטער.

יקלאַפּט מיט'ן שטעקל איבּער בּײדעניס הענד,

אַאונגליק! עכבּרשים, גנבים! װאָס טהוט איהר! צו מעריץ,
ועלכע קוקט מיט פערגעניגען, װי' מאָטקע דושעט איהם, געדענק אין
גאָט, טאָכטער, צורייס זיי ! װאָס שטעהסטן?
מערי
-ס'איז איהר. פּלוצלונג עפּיס אײנגעפאַלען, לויפט צו און צורײיסט זײי, צו מאָטקע.
= גיבּ אָבּ דאָס געלד, די מינוט גיבּ אָבּ דאָס געלד!
מאָטקע
פּערוואונדערט,
װאָס פאַר אַגעלד?
מ ערי :
דאָס געלד פון גוי, װאָס איך האָבּ דיר אָבּגעשטעקט. צוּ

/ (

:

אַלט ער.

פּ אַ ן.

אַלט
שרייט,

זן הסטו ? װער בּיזטו פּאַן? װאָס טהוסטו דאָ? װאָס בּיוטן
ג;קומען אַהער אין מיטען דער נאַכט און אוֹיף מין
טאָכטער אָנגעפאַלען? פּאָליצײי! געהט ארױים און שריט. פֹּאָ=
ליציי! פּאָליצײ! קימט צוריק. װאָס האָסטוּ דאָ צו זוכן בּײי
מיר? װאָס פאַלסטו אָן אויף מיין קינד? אויף מיין אונ=
שולדיק אָרעם קינד, אַז זי האָט דיר געלד צוגענומען?
אַ טשין פּאָלקאָוניק איו פאַרליבּט אין איהר, שרײבּט צו
איהר ליבּעס:בּריף, און זי װעט דיר געלד צונעהמעף
װאָס בּיזטו אונז בּעפאַלען? פּאָליצײ! די מינוט קום צו
פּאָליצײ... אַ פּאַס האָסטו? איך האָכּ אַ פּאַס, און דו האָסט
אַ פּאַס! פּאָליצײ... איך װעל דיך אין סיבּיר אַװעקשיקן,
אויף קאַטאָרגע שיקען. בּיזט בּעפאַלען מיין טאָכטער אין
מיטען דער נאַכט, געװאָלט איהר שלעכטס טהון! זעהט;
מענשען, זעהט, געװאָלט מין קינד שלעכטס טהון, פּאָ5
ליציי! די מינוט קום צו פּאָליצײ. שרײט. פּאָליצֵײ,

יוד, װאָס רעדסטו 1 װאָס זאָגסטו, װאָס?
ע ר

פּאָליצײ! אַ מענש איז אונז בּעפאַלען אין מיטען דער נאַכט,
איך װעל דיך נישט אָבּלאָזען, צו פּאָליצײ קום די מינוט.
ער פּאן װיל אװעקגעהן. דו װעסט בּיי מיר נישט אַנטלויפען!.
דער פּאַן װיל אנטלויפען. װעסט זיך בּיי מיר נישט אַרױיסדרע=
הען, צו פּאָליצײ מוזטו געהן. דער פּאַן רײסט זיך אַרױס און
אַנטלופט, ער שרײט איהם נאָך. אַ שעהנע כּפּרה פאַר אַלע יודען- -
נו, יעצט צו מאַטקען. הער נאָר ממזרניק, גיבּ אָבּ דאָס געלד,
אַז נישט מאַך איך מיט דיר אַזױ װי מיטץ גי, װי איך
בּין אַיוד, איך גיבּ דיר אַרױס צו די פּאַליצײַ, קיין פּאַס
בּיי מיר האָסטו דאָך נישט, און װער דיין טאַטע איז װייס
איך דאָך אויך נישט.. עס װעט שלעכט זין /

מאָט ק ע.

זאָל שלעכט זיין, האָבּ איך אזאָרג, גיט מיר אַרױס דער

דאָס געלד, סיאיז דאָך נישט שעהן פון דיר, אַז דו זאָלסט
געלד צונעמען. גיבּ אָבּ דאָס געלד.

פ אַן
זי האָט עס איהר לײבּאָװניק אָבּגעשטעקט.
קאַנאַריק. |
װועמען? מיר?
פּאַן
איך װײס נישט, וװער עס איז איר ליבּאָװניק. דאַכט זיך,
עס אי געוען אַנ'אַנדערער דאָ.
קאַנאַריק.
מאָטקע, לייפט אָבּ מיטץ אַלטען און ברענגען אַרײן מאָטקען.

:
+
:

אַלט ער.
מאַטקעלע, מיין קינד, גיב אָבּ דאָס געלר. עס איז דאָך
נישט שעהן פון דיר, אַז דו זאָלסט בּיים פּאַן געלד צו'.
נעהמען.

מאָטטק צי
װאָס פאַר אַ געלד ? איך ווייס נישט פון קיין געלד.

פּאַן
איך געה נאָך פּאָליצײ, שוין נאָך פּאָליצײ!

אָלטער.,
װאָס פּאָליצײ! די פּאָליצײ קען אַזעלכע ליט, װי דו
בּיזט, װאָס קומט צוֹ אֵיין אָנשטענדיג-פריילין און מאַכט
אויף איהר אַ בּלבּול אַז זי האָט איהם געלד צוגענומען..
מיין טאָכטער האָט דיר געלד צוגענומען?.. פּאָלקאָװני=
קעס שרײבּען צו איהר ליעבּעס:בּריעף.. אָט האָסטה
אַ טשין פּאָלקאָװניק, שאָקאָלאַר שיקט ער צו איר, װעט
זי דיר געלד צונעמען? טאָכטער מיינע, דו האָסט פון דעס
פּאַן געלד צוגענומען?

מערי

איך האָבּ נישט קיין געלד צוגענומען. איך װייס נישט,

װאָס ער װיל פון מיר דער פּאַן.
מאָטקע גנב 4,

3

מערי
שווייג. קום אַהער, וועלען מיר ווייטער שפּיעלען, חיר
און פויגעל, נו, בּייג דיך אַראָבּ.
פּאַן. ,
איך װעל מעהר נישט שפּיעלען. װאָס האָס ער געװאָלט5
װאָס האָט ער דאָ אַרינצוקומען? עס איז נישט קין אָרעַנט-
ליך' געשעפט דאָ, מען בּעהאַנדלט דאָ די געסט נישט'
אַנשטענדיג. זוכט אין די קעשענעס. וואו האָבּ איך מין געלד!
װער האָט מיר מיין געלד אַרױסגעשלעפּט?.. אַהאַ, דו האָסט-
מיר די אויגען פערבּונדען און מיר דאָס געלד אַרױסגענו
מען! קאַראַאול! פּאָליצײ ! איך לױף בּאַלד נאָך פּאָליצײ...
מענשען! מענשען! דאָס געלד גיבּ אַהער די מינוט!
מערי
װאָס פאַר אַגעלד. װאָס רעדסטו? װאָס װילסטו פּאַן! דרּ
בּיוט שיכּור, װאָס פאַר אַ געלד!
פ אַן
װאָס דו האָסט דיין ליובּאָוניק אַװעקג עגעבּען. פּאַליצײ!ּ
מענשען! מענשען!
דער אלט ער און קאנ אריק לױפען אַרײן,
אַלטער.
װאָס טהוט זיך דאָ? װאָס איז געשעהן? שװויג! געדענק
אין גאָט, פּאַן, שװײג! מען װעט דצַך מיר דאָס געשעפטי
גומאַכען.

נודען ליכװיאַזשעס, גנבים! וואו האָט איהר מיך פערפיהרט3
זי האָט מיך אונגליקליך געמאַכט, מײן גאַנץ געלד אַרױס=
גענומען. דריי הונדערט רובּל אַרױסגעצױגען און אַװעקגע=
געבּען איהר ליוכבּאָװניק. איך געה שוין נאָך פּאָליצײ! איך
װעל אייך וויזען.

אלט ער.
2 װאָס פּאָליצײ !:? ווען פּאָליצײ ?! שווייג דאָך. פּאַן! צו מערין-

332 בערי לעבּען, מײן קינד, װואו סטו דאָס געלד! גיבּ אָב .

:

6 :עי יע יל

ימ ע ר יי
אַזױ גלױיבּ איך דיר. ציהט אַרױס דעם טײסטער פון זײן טאש און
בּעהאַלט צװישען די ברוסטען. אָבּער דו קוקסט, אַזױ וויל
איך נישט,

אַן
סלאָװאָ האָנאָרו איך זעה נישט.

3 ע ר י :
שוין, נור איין מינוט. זי שטעלט ארויף איר פוס אויף זײן ליסינע
און גלעט איהם. אַנגענעהם?

א
זעהר, מיט װאָס מאַכסטי דאָס ?

ימ ע ר י
דאָס איז אַ שכּיל אַזעלכע חזיר און פויגעל, דער פויגעל
שטעלט זיך אויפין חזיר'ס רוקען זי קריכט ארױף איף איהם.
געפעלט עס דיר!

סאין פענסטער בּעװײזט זיך מאָטקע, מאָטקעת װײוט אַ פּויסט צו איהר, זי װאַרבש

-אירם צו די נאַש מיט געלד,

- -מ ער יי

בּעהאַלט, מיר וועלען היינט אַנטלופען צוזאַמען
פּ אַן.
הע ט רעדען, רײסט אַראָבּ דעם בּאַנד פון די אויגען.
װער איז דאָס!
;מאָט קע
געהט צו צו איהם,
טראָג זיך אָבּ פון דאַנען. די מינוט אַרױס. װיל איהם שלאַגען.
ימ ע ר י-
געדענק אין גאָט, דער כּאַן װעט שרײען, אַנטלױיף. זײ
2טופט איהם אַרוֹיס דורכן פענסטער.

אָט ק ע.
װאַרט, איך װעל דעם גו זיין פּליך רוט מאַכען. אָב
אַן.
- = װאָס טהוט ער דאָ? איך האָבּ דערפאַר געלר בּעצאָלט. 31

= א י:

מערי
זעהר.

5 אַן.
אױיבּ אַזױ װער איך בּאַלד בּלינד. זעה איך נישט. איך פער-
לאָז מ'ך אויף די פּאַניענקע אַז די פּאַניענקע זאָגט מאַכט
צו די אויגען. מערי שטעקט אַרײן איהר האַנד אין זין בּוזעם. ער לאַכט,
דו קיצעלסט מיך.

מע רי
איך װיל נישט, דו האָסט געקוקט.

פּאַן
עוין איך זעה נישט. סלאַװאָ האָנאָרו!

מערי
ניין. איך װעל דיר די אױגען פערבּינדען, אַז דו זאָלסט
נישט זעהן.

פּאַן
פאַר װאָס!

מ ער
איך שעם זיך.

פ אַן.
אַז די פּאַניענקע שעמט זיך איז עפיס אַנדערש. פערבּינד
איך מיר די אויגען

מערי

פאַרבּינדט איהם די אוינען.
זעהסט גישט!

פ אַן
סלאָװואָ האָנאָרו, גאָר נישט. ז שטעקט ארײן די האנד אין זײן
בּוזיסיטאש. אוי עס קיצעלט מיך אַזוֹ..

מערי
דאָס איז נאָך נישט אַלץ. דאָס ריכטיגע װעט ערשט קומען,
אָכּער שווער מיר, צי דו זעהסט נישט.

פאַן.
סלאָװואָ האָנאָרו איך זעה נישט,

מערי

דרעהט זיך אויס פון איהם,
איך האָבּ נאָך צייט... װאָס אַזעלכעס װעט ער מיר ווייזען?

פּּאַן
אַשעהנע זאַך. כאַפּט זי אױף די קניע. אָט אַזױ! קישט זײ

מערי

װישט זיך אָבּ די באַק.
די װאָנסעס פוילען בּיי דיר פַּאַן

פּ אַן.
די פּאַניענקע לאַכט. זי פּאַניענקע בּעהאַנדעלט מיך נישט
גוט. װיל זי װידער אַ קוש טהון,

מצרי

דרעהט זיך אויס פון איהם,
אַז איך זאָג דיר, אַז די װאָנסעס פוילען בּיי דיר, אַנטלויפט
פון איהם.

פּ אן.

לויפט איהר נאָך און קען זי נישט כאַפען
איך װײס, װי מען כאַפּט פײגעלעך. איך װײס שון װי
אַקלײן פיגעלע צו כאַפּען. איך בּין אַ געניטער יעגער.
מ'לעגט שפּין אין נעטצל אַריין,. נעמט אַרױס אַפּאָרטפעל און
נעמט אַרױס פון דאָרט פּאַפּיר-געלד, מערי קוקט זיך צו װי ער לעגט
אװעק דאָס געלד. און דאָס פיײגעלע װעט אַלײן אין נעטצעל
קומען. פײפט זיך צו און זינגט. קום, קום קליין פייגעלע אין
נעט:עלע אַרײן, מערי געהט צו פּצמעליך, װיל כאַפּען דאָס געלד,
ער כ.פּט זי. אָט אַזױ כאַפּט מען אַ פייגעלע, אָט אַזױ. קושט זי,

מ עּ ר אט
און דאָס פייגעלע איז אַזױי מיד. לעהנט זיך אָן אױף איהם,
האָט אזעלכע מידע פיסעלעך. לענט ארויף די פיס אויף איהם.
נו, או יעצט פּאן, בּייג זיך אַראָבּ און פערמאַך די אויגען,
נאָר דו מוזט מיר צוזאָגען, אַז דו װעסט נישט קוקען, װעל
איך דִיר. עפיס װייופן.

פּאַן
עס װעט זיך לױג;ן?

29

28

קאַנאַריק

צו מאָטקען.
טראָג זיך אָכּ, זי דאַרפען זיין אַלין, מאָטקע געהט נישט. ממור,
דו זעסט דאָך זי דאַרפען זיין אַלײן!

מאַטקע.
איך װיל נישט געהן,
קאַנאַריק
צום אַלטען, - 1
דער ממזר וויל דאָך נישט געהן, עס װעט זיין אַ סקאַנדאָל.
אַלטע ר.

דער פּאַן איז אַ אָנשטענדיגער קריסט, דוֹ װעסט מיר איהם
פערטרײבּען, זעהסט דאָך, זי דאַרפען זיין אַלײן, קום.
מּאָטק עי
איך װיל נישט געהן!
אַלט ער
אַ בּראָך איז דאָך צו מיינע יאָהר. ממזר, געהסט, ווילסט מיך
חרוב מאַכען. קום שוין קום.

קאַנאַריק.
צום אַלטען.
נעם איהם! װאָס שטעהסטו?! ער װינקט צום אַלטען, בּיידע
נעמען מאָטקען,
אלטער
בעמענדיג מאָטקע'ן.
נו, קום מאָטקע, קום געלד פערדינען. בּיידע טראַגען איהם אבי
מאָטקל
אין דער צײט וװען זײ טראָגען איהם, שרייט.
איך יל נישט געהן. איך יל נישט געהן, מ'טראָגט איהם אַװעק.

פּ אַן.
אױיבּ אַזױ װעל איך זיין דער פּאַניענקעס ליבּאָװניק, לאָז
זיך נאָר דאָ די פּאַניענקע אַװעקזעצען װײזט איף זײנע קניה.
װעל איך איהר עפיס וייזען

האָבּ איך אויך איהר פון דעם בּעסטען סאָרט געבּראַכט.
שעהנע דראָטען:געהערין. איך האָבּע די עהרע איהנען צו
פּרעזענטירען מיט דעם שאָקאָלאַד אַלס צייכען פון מיין גרויסע
פערעהרונג צו איהן און דיזע פלאַש פּערפיום. דאָס קומט פון
סאַמע פּאַריז... און אָן אייך פּאַנאָויע האָבּ איך אויך נישט
פערגעסען. איך ווייס אַז דו האָסט נישט פיינד, אַלטער דעם
בּיטערן טראָפּען. די פלאַש קאָניאַק איז פאַר דיר--עלצטער
קאַטריניאַזש, דיר האָגּ איך נישט געוואוסט װאָס צו קויפען
נ אָט האָסטו געלד און קויף דיר אַלײן עפּיס. גיט קאנאריקץ
געלד,

.
.--.
2
א
בער ט

אַלטער.
און פאַר מיין צווייטען זוהן האָסטו גאָר נישט מיטגעבּראַכט?
- ער װעט זיין בּרוֹגו..

אַ! פאַר דעם הישפּאַנישען טשעמפּיאָן, געוויס, געוויס האָסט
היינט גוט געאַרבּעט. נו, נאַ דיר, קויף דיר אויך עפיס און
ו: זי נישט אויפערזיכטיג, גיט מאָטקע'ץ געלד.

אַלטער
צו מאָטקען װעלכער האָט דאָס געלד נישט גענומען און זיך אַװעקגעדרעהט.
זעהסט גנב, װאָס דו קענסט אָנװערען. דער פּאַן איז מיינער
אַ פּאָקלאָניק, דו װעסט מיר אים פערטרײבּען, נעם צו דאָס
געלד אַז נישט װעסטו זיך אַ שװאַרץ יאָהר אויסריכטען.

מע רי.
איך װעל נעהמען פאַר איהם. איך װעל איהם שוין געבּעף
געהט צוי מאָטקע שפּעטער.., וװינקט צו איהם,

ו אַלטער.

: נו, חברה, יעצט עפיס אַ שטיקעל פאַרֹץ פּאַן. עקסטראַ=
{ װאַגאַנץ.

: זי קלאַפּען צו' מיט די פּיקלען א רוסיש טאַנץ, מערי טאַנצט, זי זינגען צו,
4

דער פּאַן זיצט און קװעלט,

26

מערי װינקט צו מאָטקען, ער זאָל פאָלגען, טהוט זיך אָן די. רינגען אויף ר*

הענד און אויערן מיט'ן ציגײנערישען ט'ך, מאָטקע שטעהט אבּרוגז'ער. קאַנאַ=

יק געהט אַרױס.
8 ד בי
לויפט צו מאָטקען.

שווייג, קיין װאָרט, היינט בּיינאַכט װעלען מיר אַנטלױפען-

קאַנצַריק כּיהרט אַרײן דעם פּאן.
אַלטער
געהט איהם אַנטקעגעןף
! אָה, ויללאָמען, װילקאָמען פּאַן! מין טאָכטער ויל'

פּאַן

אייך גערן זעהן. אָה, שוין אַזױ לאַנג געװאַרט אויף אייך.
היינט, האָבּען מיר פּאַר אייך גאָר עפּיס נייעס, גאַנץ נייעס,
אַזעלכעס האָט איהר נאָך נישט געזעהן. מיין טאָכטער װעט
הײינט טאַנצען דעם רוסישטן טאַנץ.. נישט װאַהר, מיין
טײבּעלע, מיין... מיין...

פערניגט זיך פאַר מערי.

איך גראַטולירע איהן שעהנעס פריילין, די גאַנצע שטאָדט"
איו משוגע פאַר אייך. אין די קאַסינאָ האָבּען די פּאַנעס
געטרונקען פאַר אײערע שעהנע פיסעלעך.. אה פּאַניע
קאַטריניאַזש! דו האָסט אַ קונצען-מאַכערין איינע אין דער"
וועלט, אין װאַרשאָ איז אַזעלכעס נישט צו זעהף

אַלטע ר.

פּאָלקאָװניקעס, אָפיצירן זענען איהר נאָכגעפאָהרען צו זעהך
איהר אַרבּײיטען, וואו זי קומט, װערט מען משוגע פאַר איהר-.
מיט מיין טאָכטער קען איך זיך פאָר'ן סאַמע קייזער ווייזען.--
אָט שרײיבּט צו איהר אַ פּאָלקאָװגיק אַ בּריף. איך טראָג איהם
בּיי כלר. נעהמט צרויס א בּריף. אַַ ליעבּעס בּריף שרייבּט ער איהר +.
;טי מאָיאַ מילאַיאַ... דראָגאַיאַ גאָלובּטשיק, שרײיבּט ער איהר...
אַזױי שרײבּט אַ אטשין פּאַלקאָװניק" צו מײן טאַכטער,
און װאָס שאָקאָלאַד און בּלומען איהר צוגעשיקט אין יעדער
שטאָדט סיאיז שוין נישטאָ וואו אַהינצוטהון. זי עסט נאָר-
בּלויז שאָקאָלאַד. עכּיס אַנדערש קען זי גאָרנישט פערדייעג

תּ אָטק ע.

' איך װויל נישט אַרוסגעהן די פערד היטען. איך ויל דאָ
זיין. איך ווייס שוין װועמען צו היטען.-.

יקאנאַריק

בבייז.

געה ממזר, געה! דו זעסט?

:מ אַט ק ע.

איך װיל נישט געהן.

| יק אַג אַ ר י ק.
7 װאָס? װאַגסט אַ עלטערן קאַטריניאַזש.*

ס ע רי
מועקט אויף דעם אַלטען.
אַלטער תּרח, אַלטער, זעהט װאָס ווערט...

אל טע ר:

גנבים! עכבּרושים, שלאַנגען, פּרעסערס, פייער שלינגערס;
איהר געהט דאָ אַרױס, איהר.:. װאָס! סקאַנדאַלען װעט
איהר דאָ מאַכען? שטעלט זיך צװישען זײ.

יקאַנאַריק.
דער פּױלישער פּאַן קומט אַרין, אַ װאַזשנע פּובּליקים. עס
װעט פּרנסה זיין, ער לאָזט נישט די קליינע מוין זיך אָנטהון.

אַלטע ר.

װער? דער פּױלישער פּאַן? אָה, ער איז דאָך מיינער
אַאַלטער פּאָקלאָניק. אין יעדער שטאָדט פאָהרט ער מיר
נאָך, זעהט מיך אַרבּייטען. איה-ד װעט זיך דאָ פון מיר
אַ שוואַרץ יאָהר אויסריכטען, גנבים, עכבּרושים, פייער שליג-
גערס! צו מערי. די מינוט טהו דיר אָן די רינגען מיט דעם
ציגיינערישען. קאָסטיום, און דו קליינער היהנער פרעסער,
װאָס שטעהסטו? נעם דעם פּייקיל מיט די פייפלעך, װעסט
איהר צושפּילען, עס איז אַװאַושנער גאַסט, מען קען
אַשעהנעם גראָשען כאַפּען. לאָז מיר נאָר מיינע מעדאַלען
אָנטהון,

24

מערי
לאָז מיר אָבּ, קאַנאַריק איז דאָ,

מאָטק עי
איך װעל דיר נישט אָבּלאָזען.

מערי
ער װעט מיר דערהרגענען.

מאָטק ע.
איך װעל זעהען!

מפצרי
ש ש... מאָטקע שפּעטער, שפּעטער, נאַר נישט יעצט. רײסט
זיך אַרױס פון איהם,

קאַנאַריק

קומט אַרין מיט אַ בּאָטיק אין האַנד,
בּיזט נֹצָך נישט אָנגעטהון? דער פּאַן קומט בּאַלד אַרײן,
ער װעט קאָרטען שפּילען, בּיר טרינקען. פלינקער טהו צֶן
די רינגען, דו װעסט דעם רוסישען טאַנץ טאַנצען

מערי
איך װיל נישט טאַנצען, די פיס טהוען מיר װעה פין די
דראָטען, אויף וועלכע איך בּין געגאַנגען. א ך װיל שלאָפען
געהן.

קאַנאַריק.
װאָס איז דאָס! דו שפּילסט מיר שוין װידער חתונית! רי
רינגען טהו אָן!

מּ ע ר 2

איך האָבּ פיינד דעם פּאַן, מישפּירט פון איהם דעם שנאַפּס.
קאַנאַריק

דער פּאַן האָט געלד, קענסט פון איהם אַ גראָשען ציהען.
מע ר

איך װויל נישט!

קאַנאַריק.
דו טהוסט אָן? הױבּט אױיף דעם בּײיטש אויף איהר, מאָטקע לויפט
צו צו איהר װאָס טהוסטו דאָ? װאָס געהסטו נישט אַרױס
די פערד היטען?

איך װעל מיט דיר אַנטלױפען, איך װעל דיר בּרענגען נאָך
װאַרשאָ, איך װעל דיר קויפען שעהנע קלײדער און װי
אַ ציגיינערין דיך אָנטהון, איך װעל דיר פיהרען אין רייכע
שטובּען, וואו מוזיק שפּילט, איך, איך !

מ ערי
חאַ:חאַ-חאַ! דו? דו וועסט מיך פיהרען, װער בּיזטו? מאָטקע,
אַפּאַס האָסטו? האָסט דאָך אַפילו קיין פּאַס נישט, און
קאַנאַריק ה ט אַפּאַס, קאַנאַריק האָט געלט, און קאַנאַריץ
איז אַ דערװאַקסענער, אַ שטאַרקער,

מאָטקע

ש-ײט אויס.
און איך װעל דיך מיט קאנאַריקץ נישט לאָזען, כ'וועל קאַ-
נאַריקיץ דעם קאָפּ אַראָבּדדעהען און איך װעל דיר מיט
קאַנאַריק'ן נישט לאָזען אַזױ װוי איך בּין אַיוד, כ'װועל דיך
נישט לאָזען. קאַנאַריק'ן דעם פּאַס אַװעקנעהמען און מיט
מיר װעסטו פאַהרען, מיט מיר, אַז נישט װעל איך דיר
שלאָגען אָט מיט דער האַנד מאַכט א פױסט. זאָג װעסט געהן,
צי נישט? זאָג!

מ ער יי

שמייבעלט,
און װעסט מיך ליעבּ האָכּען! שטאַרק ליעבּ האָבּען!

ם אָט ק עי
דיר דיינע פיסעלאַך קושען, װי אַ פייגעלע אַ קליינס מיט
כּעדערען אַװי דיך האַלטען אױף די הענד.

מצרי
און קאַנאַריקין טויטען און זיין פּאַס צונעמען. צר שאָקעלט

מיט'ן קאָפּ אױף יאָ. זי גלעט איהם איבּער'ן קאָפּ. ‏ איך האָבּ דיך

בּאַלד ליעב געהאַט אַזױי װי איך האָבּ דיר נור דערזעהן
און קאַנאַריק'ן האָבּ איך פיינד.

מאָטקע

נעהמט אַרום איהר פיסעל.
יי לטיה ט"ך טייבּעלע. קושען :יך, מען הערט שטימען,

33

מערי

קוקט איהם אָן מיט בּענײסטערונג.
און דו װעסט מיר נישט שלאָגען װי קאַנאַריק!

ם אָ ט ק עי
איך דיר שלאָגען? די נכפּה זאָל מיך נעהמען, ראָ די פֹּצפּ-
לעקסיע אויפ'ן אָרט, אױבּ איך װעל דיר אַזױ פיל שלעכטס
טהון. דיינע שעהנע הענטעלעך און פיסעלל) װעל איך דיר.
א יסקושען, איך װעל דיר זיין אַ געטרייער פריינד, נו, זאָג,
דו װילסט? גיבּ אַהער די האַנד.

מערי
שווייג, שווייג. קאַנאריק האָט זיך אָבּגערעדט מיט מ'ר, אַוּ
ער װעט אַװעק מיט מיר פון דאַנען, ער װעט מיך נאָךף
װאַרשאָ פיהרען, זאָגט ער. ער זאָגט, ער. װעט מיר בּרענ-
גען אין אַזאַ הויז אַרײן, וואו מען טאַ:נצט אַלע אָבענד, און
מען געהט אַזױ שעה; אָנגעטהון, װי די רײכע דאַמען געהט'
מען אָנגעטהון, און עס קומען קאַװאַליערן, אַזעלכע רײכע
קאַװאַליערען קומען און טאַנצען מיט די דאַמען, אין אַואַ.
הויז װיל ער מיך פיהרע.

מאָ טק עי
און דו וילסט געהן מיט איהם?

מערי
יאָ, איך װיל זיין אין אַזאַ הױז װאָס איז אַזױ שעהן, ואר
אַזױ פיל ליכט בּרענט און מוויק שכּילט און שעהנע דאַ:
מען געהען אָנגעטהון אין אַזעלכע שעהנע קלײדער, איך ‏
װעל מיך אָנטהון, װי אַ ציגיינערין, מיט אַ פּאָר גרויסע רינ- ‏
גען אויף די אויערן און אַזאַ קורץ קלײדעל. אוי װעט עס"
זיין שעהן, זיי וועלען צוזעצט װערען, אַזױ װעט דאָס זײן
שעהן. איך װיל נישט מעהר זין בּײ דעם אַלטען תּרה, ‏
אויף מערק זיך אַרומשלעפּען, פאַר שיכּורע גוים זיך װײ= |
זען און מ'קױכּט מיר אַפילו נישט קיין קליידעל. איך װיל |
נאָך װאַרשאָ פאָהרען.

מאָט ק עי

22 און איך װעל דיר נישט לאָזען מיט קאַנאַריקין פאַהוע. -

מצערי
דו ווייסט שוין, וואו ער שיקט מיך. שטופּט איהם אָב
- מאַטק ע.
: שלאָגט ער דיך!
מע ר יי
בּלויע פלעקען האָט ער מיר געמאַכט; דו זעהסט. װײוט איהם

: די הענד. מיט אַ פּאַסעק, און אָפּטמאָל קאַפּיעט ער מיך.

= אָט קע
ֿ דיך שאט ער?! אַז די כאָלערע.. מיין טײבּעלע, מין
פייגעלע מיין קליינס, אויסקושען װעל איך די פלעקען אַז
די נכפּה זאָל איהם אַועקלעגען. מיין קליין, קליין פייגעלע
װי דאָס שפּרינגט מיט די פיסעלעך. אַז איך האָבּ הײינט
דערזעהן, װי דו שפּרינגסט מיט די פיסעלעך איבּערן
דראַט, האָט מיר דאָס האַרץ אַזױי געקלאַפּט, איך האָבּ אַזױ
מורא געהאַט. איך װאָלט געװאָלט אַראָפּפאַלען, איך זאָל
הענד און פיס צובּרעכען, נאָר נישט דו, דיר זאָל גאָרנישט
געשעהן, ואָר נישט זיין. מיין פייגעלע מיין קליינס, אויס.
קושען װעל איך די הענטעלעך. קושט איהרע הענד, די פיס,
די בּאקען. אַזױ ווייך, אַזױ ווי פוך, װי פעדערען, וױ בּײ
: אַ פייגעלע ..
- * ע רי.
שטוכּט איהם אָבּ,
אַנטלױף! אַנטלױף! קאַנאַריק װעט קומען, װעט ער מיר
+ און דיר טויטען.
0 וי
האָבּ נישט קיין מורא, האָבּ איך דיר געזאָגט, קאַנאַריקץ
װעל איך דעם קאָפּ אַראָפּדרדעהען, אַז ער װעט דיר עפּיס
טהון.. מערי, הער אויס, דו װילסט, אַז מיר זאָלען זיין
גוטע פריינד, אַזױ אויף שטענדיג, אויף איבּיג, װאָס עס
זאָל זיך נישט מאַכען צווישען אונז, װעלען מיר שטענדיג,
שטענדיג גוטע פריינד זיין. איך װעל זיך אָנעמען פאַר דיר,
איך װעל דיר נישט לאָזען קיין שלעכץ טהון. זאָג, דו ווילסט,
דו ווילסט?

1

1

205!

מאָטקע

קניהט אַנידער, נעהמט איהר פוס, טהוט אויס די לעטשלעך, גלעט עס רערבּײ,.

רעדט צו זיך מיט פרײד.
וי אַ טײבּעלע, װי אַ פייגעלע אַ קליינס, װאָס איך האָבּ גע*
כאַפּט, ווען איך בּין אַ קליינער יונג געווען-- איז עס אויך
אַזױ לעבּעדיג, אַזױ געצאַפּעלט--װאַרעם, מיט פעדער. דריקטי
איהר פוס צו זיין האַרץ,

מערי
אנטלויף, קאַנאַריק װעט אַרײנקומען, דיר זעהן האַלטען
מיין פיסעל, װעט ער דיך דערהרגינען אויפן אָרט

מאַ טק עי
מיך הרג'ענען ? פאַר קאַנאַריקין האָבּ איך קיין מורא, האָסט
געזעהן, װי איך האָבּ איהם געלעגט הינט בּיים ראַנגלען
זיך אין גאַס, בּיין האַלז געשטיקט אַזוֹי לאַגג בּיו ער האָט
זיך געמוזט אונטערגעבּען.

מערי

| ער האָט זיך נאָר געלאָזט אַזױ, װייל דו בּיזט דעה
יונגערער--און עס איז שעהנער אַז דער יונגער לעגט דעם
עלטערן. :

מאָטק ע.
געלאָזט, זאָל ער זיך נישט לאָזען, איך האָבּ פאַר קיינעם
קיין מורא נישט, איך בּין שטאַרקער פאַר אַלע.

מערי
קאַנאַריק װעט דיך אָנפּאַטשען, אַזױ װי ער פּאַטשט מיך.

מאָטק ע.
ער שלאָגט דיך!

מערי
צי ער שלאָגט מיך! נישט אײנמאָל, אַז איך װיל איהם
נישט פאָלגען, אָדער ער שיקט מיר ערגעץ װואו אַװעקץ
און איך װויל נישט געהן.

מאָט ק ע.
וואוהין שיקט ער דיך?

צער אַלטער ת רח גדירעקטאָר- פון צירק ליגט אויסגעצוינען אויף אַ בּעט.
-מערי, די , קונצענמאכערין אין א װינקעל בּײ א שפּיגעלע קעמט זיך די האָר
דער פּאָפּוגײ איבּער איהר, ט אָ טק ע, א יונג פון אַיאָהר 18 שטעהט און קוקט
אויף מערי.. אײדער דער פאָרהאַנג הױבּט זיך אויף, הערט מען וינגעוֹ
:: -א רוסיש ליד,

טויזענד האָפּ איך געליעבט
טויזענד האָכּ איך פערלאָזט
נאָר אָן אײַן אײנציגען

פערגעסען קען איך נישט,

- + יר ע ק ט אָ ר.

/ הער נאָר דו, הישפּאַנער טשעמפּיאָן, ויז אַ קונץ און ציה
אַראָבּ אַ אַלטען מייסטער די שטיוועל, לאָמיר זעהן װאָס דו
קענסט, מאָסקע ציהט איהם אֵראָבּ די שטיװעל און דער דירעקטאָר
שלעפּט זיך מיט מיט איהם. אַז די נכפּה זאָל דיר פּאַקען, װי
ער ציהט, קאַנאַריק, דערשוויצט זיך דערבּיי וי אַ אַלטער קאָ-
טער, די געלע טשופּערינע שטעלט זיך איהם אויף וי בּיי
אַ האָהן... מערי, איך האָבּ מורא, ער װעט קאַנאַריקן אין
דרערד יאָגען, זאָל איך אַזױ לעבּען אין דרערד יאָגען..
פּערדרײַט זיך אויף דער צװײטער זײט און רעדט נאָך צו זין. מיס איין
מאָל אַ פּאָר שטיוועל פון אַ אַלטען קאַטריניאזש אַראָבּצו=
ציהען בּעדאַרף מען טאַקע זיין אַ טשעמפּיאָן -- אַ טשעמפּיאָן
כראָפּ?ט, אַטהעמט שװצר, בּיז ער שנערכט הויך.

המ אָ ט ק ע
אי די גאַנצע צײט געשטאַנען און געקוקט מיט גלאַנצענייגע אוינען אויף טערין,
' צרעהס זיך אויף אײן פוס און װײזט מיט די פּינגער.
-+ = איך אױיסטהון!
-מערי דערלאַנגט איהם דאָס פּיסץל,

19

ערשטער אַקט

אַ צימער אין אַ האָטעל, אין אַ קלײנער שטאָדט,
אָנגעשטעלט מיט בּעטען. פערשיידענע רטע און
אין געשטרייפטע ציכלעך, װי בּיי ציגײנער, פויגלען
און שטייגען הייננען, א פּאָפּוגײ, אַ רױטער, אין
א שטייג, אַ רייטער פּאַפּירענער לאָמפּ אין מיטען
שְטובּ, צװײ קליינע פענסטערלעך.
טונקעל אין אָװענך

16

ערשטען בּיסען בּרױיט.} נעמט דאָס בּרויט, װאָס געפינט זיך אין-
שטובּ מיט די הויזען און גיט איהם,
מאָטקע
נאַרפט די הױזען איבּער די אַקסעל, דאָס בּרױיט אונטער'ן אָרעם.
בּלייבּ געזונד, מאַמע, וויין נישט מאַמע.. אָבּ..
זלאַטק עי
מיין קינד אָב, מיין אָרעם קינד:

צנדע פון פראַלאָבג.

וועהניג האָבּקן איהם פרעמדע געיאָגט, נאָך דער איגע=
נער טאַטע.

ילייב.
דו נעכסט זיך נאָך אָן פאַר איהם, האָסט ערצויגען אַזאַ
גנב, װי דיין אײגענע משפּחה. הױבּט אױיף א האנד אױיף איהר*

ימ אָ ט ק ע.
האָט דורך אַ שפּאַלט צוגעזעהן די סצענע, לויפט ארויס פון װינקעל מיש
אַ שטעקען.
איך װעל דיר נישט לאָזען שלאָגען די מאַמע, איך װעל
דיר צוריק געבּען! מיך שלאָגען יאָ, דער מאַמען נישט,
נישט לאָזען, נישט לאָזען, האלס דעם שטעקען.

יזלאַטע

שרייט,
מאָטקע װאָס טהוסטו! געגען אַ טאַטען הױבּסטו די האַנד
אולף ?!

לייבּ

צעהמט אַראָבּ דעם פּאַסעק.
דו משומד אײינער! אַרױס פון מיין שטובּ, די מינוט. דעם

/ קאָפּ װעל איך דיר צושפּאַלטען אויף צװויי. װיל איהם שלאָגען,

צלאַטקע

:װעלכע האָט זיך שוין געשטעלט צװישען זײ,
געה מאָטקע, געה, וואו דו וילסט געהן, אין דער גרויסער
וועלט אַרײן, דו האָסט נישט קיין טאַטען, האָסט נישט קיין
מאַמען, אַ יתום בּיזטו געבּוירען געװאָרען אייף דער וועלט.
אפשר װעלען דיר אַנדערע טאַטע מאַמע זין, געה מיין
קינד, װײנט,

אָ ט ק עי
וויין נישט, מאַמע, איך װעל שוין וויסען װאָס צו טהון,
איך װעל דיר שטענדיג געדענקען מאַמע. װיל געהן.

זלאַטקעי
װאַרט מיין קינד, נעם כאָטש דאָס רעקעל מיט, און דעם

15

נ{לאַטקע.
אוי אַ בּראָך איז נאָך מיר, דער טאַטע געהט! בּעהאַלט זיך,
ער װעט דיך טויטען אַז ער װעט דיר טרעפען אין קעלער.
ער האָט מיר אָנגעזאָגט, אַז איך זאָל דיך אויף דער שװועל
נישט אַרױפּלאָזען, נו, קריך אַרונטער ער קריכט אין א װינקעל
אַרײן, זי פערשטעלט איהם און זעצט זיך נעהען די הויזען.

לײבּ, אַ הויכער, שטאַרקער יונג, בּלינד אויף אין אױג, מיט אַ שטריק אונ-

טער'ן אָרעם.

לייב

קומט און שרײט נאָך אין דרויסען.
װאָס האָסטו שוין װוידער דעם ממור אין קעלער אַרײנגע=
לאָזען? קוקט זיך צרום. איך האָבּ דאָך דיר אָנגעזאָגט, אַז דוּ
זאָלסט דעם בּענקאַרט אויף דער שװעל נישט אַרױפּלאָזען,
וואו האָסטו דעם יונג װידער בּעהאַלטען!ּ

זלאַט ק עי
װאָס וילסטו האָבּען, ער האָט נישט געהאַט װאו צו אַנט-
לויפען, זיי האָבּען איהם װי אַ משוגענעם הונד געיאָגט, איז
ער צו די מאַמע אַרײנגעלאָפען. װאָס האָסטו געװאָלט, אַז
איך זאָל איהם אַרױסװאַרפען, אַז זײ זאָלען איהם דער= ‏
הרגיענען! נישט דערלעבּען װעסט דו דאָס.

לייב

אויפגערעגט, שרײַט,
בּענקאַרטעס האָסטו ערצויגען, גנבים, און דו בּעהאַלסט איהם
נאָך. וואו איז דער יונג}

זלאַט קעי
ער איז שוין נישטאָ, ר'איז אַנטלאָפּען.

לייבּ

הײַסט די הויזען.

| װאָס נייסט דו? װאו איז דער יונג? איך װעל דיר מים

איהם אין איינעם דערהרגיענען אויפץ אָרט!

ולאַטקע :
איך װײס נישט ואו דער יונג איז, װאָס װילסטו האַבּען? ‏

זלאַטקעי :
דו בּיזט דאָך הונגעריג, זי האָבּען דאָך דיך געיאָגט װױײ
אַ משוגענעם הונד.

מ אָ ט ק ע.
איך בּין נישט הונגעריג. איך געה אַװעק פון דאַנען, איך
װיל מעהר דאָ נישט זיין. איך װעל געהן, איך ווייס שוין,
וואו איך װעל געהן.

זלאַטקעי
וואו װעסטו געהן ? אין דירערד אַרין. בּיזט דאָך נאָך אַיונג
קינד, װער װעט זיך אויף דיר אַרומקוקען, װער װעט דיף.
אַ מאַמע זיין !

טאָטק עי
איך ווייס שוין װאָס איך װעל טהון, דו זאָרג זיך גישט
מאַמע, איך בּין שוין אַ גרויסער יונג, איך װעל זי שוין
געבּען װײזט מיט'ן פויסט אויפ'ן שטעיטיל, מאַמע, איך װעל אָן
דיר שטענדיג געדענקען, ואו איך װעל נישט זײן, װעל
איך דיך געדענקען, און אַז איך װעל גרויס װערען און
אַסך געלד האָבּען, װעל איך קומען נאָך דיר, אין אַ קאָטש
מיט צוויי פערד װעל איך קומען נאָך דיר, דעם טאַטען
נישט מיטנעהמען, נאָר דיך.

זלאַטקע.
וואו װעסטו מיטנעמען, אין דרערד אַריין, װאָס פּלוידערסטו,
װאָס? טהו בּעסער די הויזען אויס, װעל איך דיר עס פערריכ-
טען זעה אין װאָס פאַר אַהילך דו געהכט. זי ציהט פון איהם די
הויזען אַראַבּ. וואו שפּרינגסטו איבּער אַלע פּלײטען און מויערן
וי אַ ווילדע ציג, װאָס װעט פון דיר דער שװאַרצער סוף זיין }

מאָטקע.
מאַמע, זאָרג זיך נישט, דו װעסט זעהן, װאָס איך װעל נאַך
טהון... איך װעל זיי שוין ווייזען, װער מאָטקע איז, איך
װעל אַװעקגעהן אין דער װעלט אַרײן, איך װעל מיך שוין
סטאַרען, און אַז איך זאָל רייך װערען װעל איך אין
אַקאָטש מיט צוויי פערד קומען נאָך זיר.

מען הערט טויט אין דרויסען.

אפרים.
פּאַניע נאַטשאַלניק, װאָס טהוסטו, ער האָט דאָך מיר גע.
שאָכטען, ער האָט דאָך מיר געקוילעט אין מיטען העלען
טאָג, מיינע שטיװעל, מיין פליש און בּלוט! לױפט נאָך דעם
סטראַזשניק.

בּלינדער פּערל

קרימט איהם נאָך.
מיינע שטיװעל, מיין פלייש און בּלוט. װער הייסט דיך זי
האַלטען אין קאַמער? שטיװעל זענען דאָ, אַז מענשען זאָ-
לען זיי טראָגען, נישט אַז זי זאָלען פוילען אין קאַמער. אָב.

שפּרינ צ עי
ער האָט דען נישט רעכט, דער בּלינדער פּערל, אוי, האָט ער
רעכט. אָבּ.

אלע געהען אָב פּויזעי

זלאַטע

רופט אונטער'ץ בּעס,י
קריך שוין אַרױס, קריך שוין, אין דרערד זאָלסטו קריכען
מאַטקע קריכט אפויער. צוליבּ דיר װעל איך אַזעלכע חרפּות און
בּושות אויסשטעהן, אַז מענשען זאָלען מיר קוֹמען מין
בּלוט צאַכּען, זײ פאלט אַרױיף איף איהם און שלאָגט איהם און
בּויקערט איהם אָן

מאָטקע

שטעהט און לאָזט זיך.
דו שלאָג, דו הרג'ע, אַז דו ווילסט, איך װעל דיר גאָרנישט
זאָגען, איך װעל מיך לאָזען.

ול אַטק עי
אַ בּראָך איז דאָך צו מיינע יאָהר, װאָס שלאָג איך איהם
נאָךן? דער יונג װאַלגערט זיך אין גאַס אַרום װי אַ הונד,
הונגעריג און קאַלט, און איך שלאָג איהם נאָך... זעה, אין
װאָס פאַר אַהילך דו געהסט, װאָס װעט פון דיר דער סוף
זיין? געהט צו צו דער קיך, זוכט עפּעס, גיט איהם עסען.

מאָ טק ע.
אִיךְ נוי?ּ נישט עסען.

בּלינדער פּערל.

איהר װילט נישט דעם יונג אַרױסשלעפּען! נין יודעלעןֿ,

ניין?

א ײניגע.
זי לאָזט נישט, װײזען אױף זלאַטען.

בּלינדער פּערלי
זי לאָזט נישט, איך װעל איהר ווייזען, אַז זי װעט יאָ לאָזען.
געהט צו צו איהר אַװעק פון דאַנען! שטופט זי אַװעק.

זלאַטע.

ראַנגעלט זיך מיט איהם.
איך װעל דיר נישט לאָזען מיין קינד שלעכטס טהון. יודען,
האָט רחמנות, האָט רחמנות. דער בּלינדער פּערל װיל זי שלאָגען
מיט'ן שייד פון שװערד. שלאָגט מיר און אװעקגײן װעל איך
נישט.

א יײג ע ר.
װאָס האָט ער זי צו שלאָגען!

ש פּרינ צ עי
טאַקע אַזױ, װאָס האָט ער אַ יודענע צו שלאָגען. ער נעהמט
דען נישט 10 גילדען אַ װאָך מיט אַ חלה בּיי אונו. אַז מען
האָט געגנבעט, װאָס איז דאָס זיין געשעפט װאָס? װאָס האָט
ער זיך צו מישען װאָס?

בּעריש.
יודען, איך האָב אַעצה, מען דאַרף איהם בּלינד מאַכעף
גיט נאָר עפּיס צושטײער,. נעהמט אַרױס קלײן געלד. גיבּ נאָר
עכּיס צושטייער. די יודען קלײבּען צונויף קלײין געלד, דער סטראַזשניק
קוקט אַהין מיט אין אױג, מ'גיט איהם דאָס געלד. נֹאַ דאָ האָסטו
און װער בּלינד, זעה נישט און הער נישט, װער אַ בּלינדער
פּערל,

בּלינדער פּערלל.

נעמט דאָס געלד און מאַכט צו אײן איג,
שוין, איך בּין שוין בּלינד. דער בּלינדער פּערל. אַז איר ווילט
אַגנב טאָ װאָס איז דאָס מיין עסק? האָט איהם אייך געזונ"
טערהייד, שוין, איך בּין שוֹין 3.ינד. װיל אַװעקגעהן

11

40

אייניקעל האָבּ איך זיין מילך פערקויפט. װײנט. איך האָבּ:
געקאָרמעט אַ פרעמד קינד און מיינס איז געלעגען אין דער
היים אין צרות, די מילך האָט מיר אין די בּרוסטען גע+
שטאָכען און מיין קינד האָט געשריגען נאָך דער מאַמען.

ר מאיר מלמד.

אוי, עס איז אמת, אוי אי עס אמת, איך האָבּ דאמאָלס
ע װיינט מיט זיי אין קעלער. אַז דער יונג האָט אָנגעהײבּען
צו שרייען, האָט זיך דער בּאַלקען געשפּאָלטען פון די קולות,-
האָבּ איך גענומען אַשטיקעל צוקער, אינגעבּונדען אין
אַשמאַטקע און איהם געגעבּען אין מױל אַרײי, ער זאָל
מיינען, אַז עס איז די מאַמעס בּרוסט, ער האָט זיך אָבּעף
נישט געלאָזט אָבּנאַרען, האָט בּשום אויפ'ן נישט געװאָלט
וי שמאַטקע סמאָטשקען, אוי האָט ער געשריגען, אוי, האָט"
ער געשריגעןי. :

זלאַטקע

לייבט,

װאָס האָט ער געקענט טהון, אַז עסען געבּען האָבּ איך
נישט געהאַט. װי אַ פערלאָזטער פייגעל האָט ער געמוזט
אַלײין איבּער זיך זאָרגען, איידער ער האָט נאָך רעדען גע-
קענט, אַז ער איז נאָך אויף אַלע פיר געקראָכען, האָט ער
געמוזט די קרישעלעך װי אַ פייגעלע צוזאַמען פּיקען... װאָס
האָט ער געקענט טהון, געזעהן קינדער עסען, געכאַפּט
און געגעסען, געװען הונגעריג. עס האָט דען ועגען איהם
עמיצער געזאָרגט? איהר האָט איהם עסען געגעבּען, װאָס
איהר געהט איהם שלאָגען?

איינער

איך זאָל מיר געהן דאָס האַרץ אַבּרײיסען פאַר דעט בּלינדען
פּערל, האָבּ איך אַזאָרג, זאָל עֶר געהן אַלײן דעם יונג-
אַרויסשלעפּען, געהט אַװעק.

בּע ר י ש.

אַז מען האָט אפרים'ען בּעגנביעט, אַ שיינע רינע כּפּרה
אויף זיין קאָפּ, די שטיװועל פוילען סיי וי סיי בּיי איהם"
אין קאַמער. קומט יוֹדען געהט אַװעק פון בּעטי

בלינדער פּערל
ש ש... פּאַסמאָטרים, סוועט אַלעס זיין אין אָרדענונג. צוּ
זלאַטען. וואו האָסטו איהם בּעהאַלטען זאָג געשװינד!

מ ל אַט ק צי :
איך האָבּ איהם נישט בּעהאַלטען, איך האָבּ איהם נישט
געזעהן, איך ווייס נישט, װאָס איהר װוילט פון מיין לעבּעןו

לינדער פּערל
דו ווייסט נישט? נו פּאַסמאָטרים: זוכט אַרום אין שטובּ, צום
סוף קומט ער צום בּעט, װיל אַרונטער קוקען, זלאַטקע פערשטעלט איהםי
אַהאַ. קלאפּט מיטץ שװערד. היי מאָשעניק! װיליעזײי ! וויליעזיי!

ל אַ ט ק ע.
טייערע מענשען, האָט'ס רֹחמנוֹת: זי פערשטעלט איהם דעם װעג,
איך װעל דיך נישט לאָזען איהם אָנריהרען, איך װעל דיך
נישט לאָזען. ראַנגעלט זיך מיט'ן סטראזשניק. ער איז נישט שול-
דיג, ער איז דאָך נאָך אַ קינד.

יב לינדער פּערל

: אַ קינד איז ער... שטרענג. געהסט אַװעק די מינוט! דו לאָזט
מיך נישט דאָס געזעץ אויספיהרען?.. יודעלעך, נעמט זי
אַװעק פון דאַנען

א פּאָר יודען, בּעריש, שפּרינצע װילען צוגעהן צו איהר,'

טלאַטקע.
די אויגען װעל איך אױסקראַצען מיט מיינע נעגעל װער
ס'וועט דאָ צוקומען צו מיר. הױבּט אַן שטארק צו װאוינען, בּע*
טענדיג זיך. יודען האָט רחמנית, האָט רהמנות, ער איז דאָך
נעבּעך נישט שולדיג.

:איינ ערי
ער איז נישט שולדיג.. זעה, וי זי בּעט פאַר איהם דעם

גנב!

לאַט ק עי
איך האָבּ איהם דען עסען געגעבּען, אַז ער זאָל נישט
גנבענען !.. פון וויגעלע אָן, האָט ער זיך דאָך געמוזט
דערנעהרען, די מילך זיינע האָבּ איך דאָך נאָך פערקויפט,
איידער ער אִיז געבּוירען געװאָרען, פּאַר די זשאַכלינערס

איינער

צו זלאַטקען,
דעם יונג גיבּ אַרױס, גיבּ אַרױס די מינוט דעם יונג, זאָגט
מען דיר, אַ גזלן װעט ער אױפװאַקסען. װיל זיך װאַרפען
צום בּעט,

זלאַטקע

באַפּט א װאַלגער האָלץ.
אַװעק פון דאַנען! נישט דערלעבּען װעט איהר דאָס, אַז
איך זאָל אייך לאָזען מיין קינד שלעכטס טהון. צו עסען
גיט איהר איהם, װאָס איהר געהט אים שלאָגען! די קעפּ
װעל איך אייך שפּאַלטען, װער עס װעט צוגעהן צו איהם

שפּרינצ עי
זעהט, מענשען, זעהט, די מאַמע אַלײן מאַכט איהם פאַר
אַ גנב, די מאַמע אַלײן.

3ע ריש

מיטץ רימען.
זלאַטקע, דאָס איז דאָך פיר דיין טובֿה װעגען, די הענד
דאַרפסטו מיר קושען, װאָס איך געה איהם שלאָגען

דאָבּט ש עי
דו האָסט דען כּח צו איהם! סיאיז דען דין קינד! װאָס
וועסטו דאָס געזונד אַװעקלעגען. זיי װעלען דען דיר בּע-
צאָהלען פאַר דעם?

עס קימט אַרײן דער בּלינדער פּערל. עס ערשײגט א היכער סטראַזשניק מיט

אַ שװוערד,

איינע רי
יודען, מאַכט אַ װעג, דער בּלינדער פּערל געהט!

א פּ ר י ם.
פּאַניע נאַטשאַלניק! פּאַניע פּאָלקאָװניק, פאָטערל אונזערער,
ער האָט דאָך מיך געשאָכטען, ער האָט דאָך מיך געקוילעט,
אין מיטען העלען טאָג געקוילעט, מיינע שטיוועל, טפינע
שיך, מיין בּלוט און פלייש.

6 צע 20 5 א 28

צ.. טיש עז ממו'!

בי יו ,

1
4

געקענט געהן, אויף אַלע פיר געקראָכען, איז ער שוין גע*
װען אַגנב, מען האָט דאָך קיין קינד נישט געקענט אַרִויס=
לאָזען אויף דער ליכטיגער שיין, געזעהן אַ קינד מיט אַבּ=
געל, מיט אַ זעמיל, אַװעקגעכאַפּט און אויפגעפרעסען. אַ שטל=
קעל בּרױיט, אַטעלערל מיט גרױפּען, אַרױסגעכאַפט פון
דער האַנד און אויפגעפרעסען. װאָס ער האָט געזעהן, האָט
ער געכאַפּט. אַז ער איז נאָך געװען אַזאַ קליינער ממזר,
אַז מ'האָט דאָס געזעהן אַרוסקריכען אױיף אַלע פיר איז
דאָך אַַשרעק אָנגעפאַלען אויף אַלעמען. ס'ואונדער װאָס
ער איז אַ גנב, די מאַמע האָט דאָך איהם געלערנט,
אפרים'שי
געװאַלד, מיינע שטיוועל, מיינע שיך, ער האָט דאָך מיך
געשאָכטען, ער האָט דאָך מיך געקוילעט, אין מיטען הע=
לען טאָג געקוילעט, מענשען, מענשען! װאָס שווייגט איהר 1
איינער.
וואו איז דער יונג? גיבּ אַרױס דעם יונג!
זל אַ ט ע.
איך ווייס נישט, וואו דער יונג איז, אוך װוייס נישט, איך
האָבּ אים נישט געזעהן, איך ווייס נישט.
בּעריש מייסט ער
לויפט אריין װי אַ װילדער, אַ נידריגער יוד, מיט אַפּאָר שטאָרקע בּרעמען, מיט
א געדיכט-האָר-בּעװאַקסענעם פּנים, מיט אַ רימען אין האַנד,
לאָזט מיר נאָר צי, לאָזט מיר נאָר צו. זלאַטקע גיט אַרױס
דעם יונג. ס'איז בּעסער פּאַר איהם, איך װעל איהם געבּען
מיט מיין רימען, איהר װעט מיר דערנאָך דאַנקען, זלאַטקע.
דאָבּטשע
געה, צו װאָס זאָלסטו דיך אָנאַרבּײטען בּיים יונג, זיי װע=
לען דען דיר דאַנקבּאַר זיין ? שילטען דיך נאָך.
אפרים'שי
מענשען, געװאַלד, זעהט, זעהט! ער געפֿינט א שטיװעל אויף דער
ערד. מיין בּלוט, מיין פלייש, זעהט, װי מיין בּלוט װאַלגערט
זיך אַוום, זעהט !

זלאַטע.
װאָס זאָל איך טהון מיט דיר, אונגליקליך קינד. זי וועלען"
דאָך דיר דערהרגיענען. קריך אַרונטער אונטערן בּעט,.
חאָליע דיך שוין אַנידער אַז אויסגערונען האָסטו בּעדאַרפט.
ווערען אין דיין מאַמעס בּויך, אײידער דו בּיזט אויף דער
וועלט געקומען. זי ביקערט איהם אָן, שטופּט אַרונטער אונטערץ
בּעט און פאַרשטעלט איהם מיט זין. אין די תּפיסות וועסטו דאָך".
פוילען, נאָך סיבּיר װעט מען דאָך דיך פערשיקען. -

אפרים'שי

קומט אַרײן, אָן קאפּאָטע מיט אַ צעפּליאַשעטען קאָפּ האָר.
געװאַלד! געװאַלד, ער האָט דאָך מיך געשאַכטען, אין
מיטען העלען טאָג האָט ער דאָך מיך געשאָכטען. שרײט.
מענשען! מענשען !

עס קומען אַרײן מענער און פרויען, מיט שטעקענס און בּעזעמסי

א ליב ציר.
דאָ איז ער אַנטלאָפּען. איך האָבּ איהם אַלײן געזעהן, װי
ער איז אַרײן אין קעלער.

ש פּרינ צע ל עי
אַז ער איז נאָר דעם בּלינדען ליבּיס, איז שוין ריכטיג. אלן.
זיין מאַמענ'ס בּויך איז ער שוין געווען אַגנב,

אפריםישי
ער האָט דאָך מיך געשאָכטען. ער האָט דאָך מיך געקוילעט, װי
אַאָקס געקוילעט אין מיטען העלען טאָג. אוי װעה איז מיר+

איינער

צו זלאַטען.
וואו האָסטו איהם? גיט איהם אַרױס, דעם גנבז

זלאַ טעי

פערשטעלט איהם בּײַם בּעט,
איך האָבּ איהם נישט געזעהן,. איך ווייס נישט וואו ער איז-
װאָס װילט איהר פון מירן :

ש פּרינצ עלע

צו די יודען ארום, 2
אַז ער איז נאָך געווען אַקלײנער שרץ, ער האָט נאָך י'שט

הי

י

= רה 2 28

ז! בּיִנעצ שטעלט פאָר אַ אָרעמען קעלער.

װאַשט װעש. מען הערט איִן דרוֹיסן שרײען אַ גנב! אַ גנב! זי קיקט זיך אים
מיַט שרעק, עס עפענס זִיִך אוֹיף אַ סהיַר איּן עס 09 אַרײן מיט איַמפּעט
מאָטקע, אַיוּנגעל פֿוּן אַ יאָהר 12. ער האַלט אַ פּאָר שט;ידעל מיַט אַ בּרוֹיט
אוּנטצר'ן אָרעם, אָבּגעריסן.

ימאטק9
אַרײנ"ײפֿענד;ג מיִט שרעק.
-מאַמאַ !
לאַטע
וועה אִיַז מיַר. דוּ? אנטלוֹיף, דער טאַטע װעט קוּמען, װעט
: װעט ער דיך דערהרג'ענען אוֹיפ'ן אָרט.
מאָטקע
מען יאָגט מיָך !
זלאַטע
0 ויאָס האָסטוּ שוֹין װיִדער געטהוּן ! װער יאָגט דיַך ?
אָטקע
זעה. װײזט אויַף ד; שטיװעל. בּעהאַלט, װעט האָבּען אוֹיפ'ן
ווינטער, בּיי אפרים'ען געגנב'עט,
זלאַטע
אַרוֹיס פוּן מיין שטובּ. איַך ויָל דיַר נישט האָבּן מיַט דער

גנבה. אַריס !
דרוֹיסען הערען זיִך נצנטער די געשרײען: אַ גנב! אַ גנב !

פּערזאָנען

ימאָטקע גנב.
בּלינדער לייבּ, זיין פאָטער.
זלאַטקע. זײן מוטער, .

אפרים,

בּעריש מייסטער.

דאָבּטשע. זיין װיבּי

ר' מאיר מלמד,

דער בּלינדער פּערל, א סטראזשניק,
שפּרינצע.

איינער.

:אַלטער תּרֹח, קאטאריניאזש דירעקטאָר,
מערי, אַ דראָטען:געהערין,

קאַנאַריק. א קאַטאַריניאַזש,

אַ פּוילישער פּאַן.

ידי מלך, האַלט א קאפעע:הויז אויף דער אלט-שטאָדט אין װאַרסאַ
הינדעל, זיין װײבּ,

:חנה'לע, זײער טאָכטער,

בּאַשע,

זשאַכלינערין, ! מעולעך.

די רויטע.

;שלטָה,

5

איבּערדרוקען, איבּע

3
1
ּ

8
4
ש
3
6
8
=
1
4ם

און .

שלוםם אַש
מאָטקע גנב

אַ פּאָקלם-שטיק אין דרי אַקטען מיט א פּראָלאָג.

דיי ייד ו טרינערט טוט ...יי -י,,

פארלאג ,קולטור.-ליגע" ווארשע

יו

אב

5 אַנדרושצי

| -מיט געלעכטער. | |
װאָס טרײיבּסט דו שפּאַס.

ס טעפ אַן

2 -געהט אַרױס מיט די בּײטש אין האַנדי

: הינד, הינד, פערשאָלטענע הינד !== 4
: פאָר ה אַבג?
0
4

62

ס טעפּאַן
שטעהט ערשראָקען. .
מיין שען װײבּעל, נאָר איין אזיגענבּליק.
יאַדוויגאַ
טאָפּעט מיט ץ פוסי
די מינוט! די נאַכט איו פערבּיי, ‏ עס איז שוין טאָג. אין
פאַבּריק צוריק!
סטעפאַן.
איהר הינט, איהר פאַרשאָלטענע הינט,
די סצענע פערװאנדעלט זיך. זי איז אין העלענקעס צימער, װי אין אָנפאַנג
צװײטען אַקְט. אַנדרזשעי שטעהט איבּער דעם שלאָפענדען סטעפאַן און װעקס
איהם,
אַנדרזשעי.
נו, פלינקער, נעם די בּייטש, אין פאַבריק צוריק, אידער
יאַדװיגע כאַפּט זיך אויף,
ס טע פאַן
רײסט זיך איף פון שלאָף. קיקט אָן אַנדרזשעיען פערװאונדערט, דע-נאַך הע
לענקען, װעלכע זיצט בּים קינד'ס װיעגעלע װי אין אָנפאַנג צװײטען אַקט.
דאָס בּיכט דו? געהט צו צו העלענקען און קוקט זי אָן. דאָס
בּיסט דו? און איך האָבּ דאָך געמײנט. --
אַנדרזשעי
גיט איהם די בײטש אין האַנד אַרײן, :
מאַך עס שנעלער, אײדער די פּריצטע איז אױף. זי װעט
שוין אַניאַנדערש מאָל גאָר נישט אַרײנלאָזעף
ס טע פאִן
נעמט די בּײטש אין האַנד אַרײן, צו העלענקען
דאָס בּיסט דו? און איך האָבּ דאָך געמיינט, אַו דו בּיסט
אַ קעניגין ?
ה עלענקאַ
אין צרות.
װאָס װיל ער פון מיין קאָפּ;

אַנדרזש עי'

קָול פון דערװײטענס.
וואו שלעפּט זיך דאָס װייבּ מיט די קינדער אַרום, הע, הע=
לענקאַ, העלענקאַ. סטעפאַן.

אַלע װאַכען זיך אויף, קוקען זיך מיט ערשטוינונג אַרּום;

עס קימט אָן אַנדרזשעי מיט יאַדװיגען.

אַנדרושעי

צו העלענקען. בּײז.
װאָס טהוסט דו אין גאַס מיט די קינדער ?--פלינק אַהײם!
הויבט אויף די פויסט אויף איהר,

העלענקאַ

מיט מורא.
איך בּין נישט שולריל. װײזט אױף סטעפאנ'ען. ער האָט גע=
טריבּן שכּאַס. נעהמט צוזצמען איהרע קינדער, װיל אַװעק.

אַלע אַרומי גע

לאַכען.
כאַ כא, כאַ! עס איו דאַך גאָר העלענקאַ, דעם שיכּור'ס
ווייבּ, און מיר האָבּען געמיינט... כאַ, כאַ, כאַ.

סטעפאן.
ניין. ניין. דאָס איז דאָך אונזער קעניגין. די קעניגין פון
די הינט. מיר האָבּען דאָך געשלאָסען אַ בּונד. װאָס אַנט=
לויפט איהר?

אַלע

לאַכען.
מיר ווייזען, דער העַר האָט ליעבּ צו טרײבּען שפּאַס. אנט,
לויפען זיך.

ס טעפ אן

שריט זײ נאַך.
איה הינט, איהר הינט, אָ, איהר פּערשאָלטענע הינט!

ידּאדוויגאַ

צו סטעפאַנ'ען. :
נא, נעם די בּייטש, און הײיראַ, אין פאַבּריק צוריק! פלינק,
עס איז שוין טאָג.

81

60

ס ט ע פ אַן.

רופט אין גאַס.
אָט אַזױ. די הינט שליסען אֶבּונד . אַלעס גלהט אין
בּונד אַרײן, מיר מאַכען איבּער זיך אַ קעניגין. ער װײזט אויף
דער פּוּוּי, זי איז ווערטה צו טראָגען די קר ין פון דער גאס.
קום, קעניגין, אויף דיין טראָהן אַרוױף. ער שטעלט אונטער די
פּלײצע. יונגען, אין די טראָמפּײ:ען בּלאָוט, אין די פֹּיקען
קלאַפּט! אויף די קניע! די היט פון די קעפּ! די קעניגין
געהט, די קעניגין געהט! אַזױ געהען מיר אין או:זער לאַנד.

עס איז ליכטיגער געװאָרען, העלענאַ'ס געיכט איז שען געװאָרען און יונג,
און װערט עהנליך צו דעם מאַדאָנע בילד פון דער קירכע.

די פּראָסטיטוט קע

װעלכע האָט שוין פון פריער געקוקט איף דער פרוי מיט מורא און אַנגסט,
דערקענט זי יעצט בּײים גראָהען ליכט, און װי אַזױ זי זיצט אויף דעם גנב'ס
פּלײצעס מיט דעם קינד אויף די הענד, פאַלט זי פאר איהר אױף די קניע און
שרייט אויס מיט אַן אונמענשליכער שטים,

אַ! זעהט! דאָס איז דאָך די הייליגע בּאַשיצערין אונזערע
די בּעשיצערין פון אונזער קייכע! קוקט זי אָן, איהר!
געזיכט, זי אין איהר אייגען לײבּ -- אי פון דער קירכע
אַרױס. אָ, עס איז דאָס הײליגע בּילד, פאַר װע:כען איך
בּעט תּמיד. איך ערקען עס! די בּעשיצערן אונזערע אין
אין איהר אייגען לייבּ. זי שרייט אויף און װארפט זיך אויפ'ן פּנים
פון. איהר. אָ, מוטער, מוטער! איך בּין בּעלאָדען מיט זינד,
מיין נשמה איז פאַרפאַלען, מוטער, מוטע-, נעהמט מיך
אונטער דײן שוץ! זי ציהט זיך אס אָן װערטער פאַ- איהר,

די אַנדערע װערען אָנגעשטעקט פין איהר, קיקען זיך מיט שרעק אין דער פרוי'ס
געזיכט איין, ערקענען אין איהר די הייליגע, לאָזען זיך האַלבּ אייף די קניע
אראָכּ. זער גנב, װעלכער האָט זי שוין פון פּלײצע אַראָ-געלאָזט, ציהט דעםג
הוט, לאָזט זיך אויף די קניע. אַלעס פאַלט איף דער ערד י:

עס הערט זיך אַגלאָק פון דער קירכע,

עס הײבּט אָן צו טאָגעױ

קינד. אַלע זענען מיר הינט פון דער גאַס, אַלע שליסען
מיר זיך אין אַבּונד היינט.
דער שיכּור
בּעמט פון. סטעפאַנ'ען דעם קינדי
דאָס איז אונזער קינד. מיט אונז װעט עס זיין, ‏ ער נעהמט
אָן די פּראָסטיטוטקע בּיים אָרעם. קום, מיר וועלען אין איינעם.
זיין. איך װעל אַרבּײטען פאַר דיר. דו װעסט די היים פיהי
רען. ער װײוט אױף ועם ממזר, מיר װעלען ערציהען איהם
און אָנערקענען פאַר אונזער קינד. ער ציהט אַראָפּ דאָס טוך
פון דער פּראָסטיטוטקע און וויקעלט זיך מיט דער פּראָסטיטוטקע און
מיטן קינד אײן, װאָס, דו הערסט נישט ? האָרך, איך מיין עס
מיט'ן גאַנצען האַרץ.
די פּראָסטיטוטק ע
הערט נישט. זי קוקט די גאַנצע צײט מיט שרעק אויף דער פרוי+
סט עפאִן.
אט אַזױ, אָט אַזױ. מיר שליסען אַלע אַ בּוֹנד היינט. אין
איינעם געהנן מיר. אין איינעם װעלען מיר זיין מיט די
הינט, ער גלעט אַלעס, װאָס געפינט זיך אויף דער גאַס. יונגען, אין
די טראָמפּײטען בּלאָזט, אין די פּױיקען קלאַפּט. מיר מאַכען
זיך אַ קעניג היינט. צום נאר. דאָס גאַנצ חיל װאַרט אױף
דיר, מיט די שפּיזען אין די הענט, מיט די פּיקעס אָנגעגרייט
דּו זעהסט די האַרמאַטען אויפגעשזעלט! אַלע װאַרטען זי
צו דיין בּעַפעהל. ער װײוט איהם איבּער דער גאָס. ‏ דוֹ זעהסט
-דאָס היל אַרום?
רער נאר

פיט פּרײיד.

ס ט ע פ אַן.
גיב דעם בּעפעהל, הערר נאַפּאָלעאָן, דו בּיסט אונזער פעלד-
מאַרשאַל,. ציה דעס שװערד און גיבּ דעם בּעפעהל!
דצצה באה
ציהט דעם שװערד און רופט אין מאַרק, װי ער װאָלט אַ חיל דערזעהן.
דאָס געװועהר ג--ר--יי--ט !

59

גוט און ליעכּסט די מענשען. דאָס האַבּען זיי דיך אַזו פער--
שאָלטען -- דו בּיזט שטענדיג געוען אַ רין קינד. װאַרט+
װאַרט,. ער ציהט װאַסער פֿון פּלומפּ און גיכט אויף איהר, אָט וֹאַשׁ
איך דיר דין קאָפּ און דו בּיסט אַמ;נש, װי מיר אַלע
גלייך. אָט איז שוין די קללה אַראָבּ פון דיר. קוק דיךי
אַרום. דער פריהלינג איז דאָ. עס שמעקט אומעטום. דו בּיסט?
נאָך אַיונג מעדיל, נאָך גאָר אַקינד. דו וייסט פון קייך
שלעכטס. דו ווייסט פון קײן שלעכטס. דו בּיסט בּיי דיין
פאַטער א'ן גאָרטען. דיין מוטער זיצט בּיים פענסטער דאָרט,.
קוקט אויף דיר און דו געהסט מיט דיין יונגען חתן שפּאַ:
ציערען אַרום.

ער נעהמט דעם שיכּור און שטעלט איהם צו דער פּראָסטיטוטקע און פיהרש=

זײ שפּאַציערען,

די פּראָסטיטוט קע

שמייבעלט.
רעד נישט צו מיר אַזעלכע

ס טעפ אַן

שפיעלט ווייטער.
עס איו דײן חתונה אַ צינד. יונגע מײדליך קומען אין-
בּרענגען דיר דיין ווייסעס חופּה-קלײיד, װעלאָן, מירטאַ:קראַנץ
---דו בּיסט נאָך אונשולדיג... מען פיהרט דיך צו דער חופּה..
די מוטער לעגט דיר די הצנד אויפין קאָפּ און בּענשט דיך, לייכ-
טע האַרפען שפּיעלען. דיין החתן פיהרט דיך צום אַלטאַר צה-.

די פּראָסטיטוט קע

בּרעכט ארויס אין טרעהרען,

דער שיכּור

כאַפּט זיך אויף
איך װיל מיט איר אין איינעם זיין. איך װעל מיך אָננעהמען-
פאַר איהר. איך װעל זי נישט בּעליידיגען לאָזען. זי איז מיין.
שוועסטער. איך װעל אַרבּײיטען פאַר איהר.

ס טע פאַן.
אָט אַזױ, אָט אַזױ. די הינד שליסען אַ בּונד היינט. ער נעהמט-
דעם ממזר און קושט איהם אויפ'ן קאָפּ. און דאָס איז אויך אונזער"

שצר שיכּור.
איך װעל דאָס שיכּרות אַװעקװאַרפען. איך גיבּ מיין עהרענ-
װאָרט. װײנט װײַטער.

ס טעפּאַן.

וויין נישט, בּרודער. מיר זענען אַלע הינט פון גאַס. מיר
שליסען אַבּונד היינט. קום מיט אונז, קום. מיר װעלען
אַכטונג געבּען אויף דיר און וועלען אַלע צוזאַמען זיין. נעהם
דִי כּראָסטיטוטקע און קום מיט אונז,

:די פּראָסטיטוט קע

שפּרינגט אויף און קוקט זיך פאַרװאונדערט אַרום,

מיך ל

ס טעפאַן

- נעהמט זי אָן בּיי דער האַנדי
מיר װעלן נישט אַנטלױפן פון דיר. נישט אויסמיידען דעם
וועג. מיר ווייסען, װער דו בּיסט. דו האָסט קיין שולד דערין.
װער האָט דיך אויפגעצויגען ? װער איז דיין מוטער געװען?
װי די ציעג בּיזט דו אויף דער גאַס געבּוירען געװאָרען--
יעדעס לאָך, יעדער שטיין האָט דיך מוטערדיג געגלעט.
אַרױסגעװאָרפען האָט מען דיך אין גאַס בּיי דיין געבּוירען
ווערען און מענשען זיינען אַנטלאָפען פון דיר, וי פון אַ
קרעציגען -- אַ וואונדער, װאָס עס איז געװאָרען פון דיר?
בּיסט דאָך, וי אַן אַרוֹיסגעשמיסענע שמאַטע אין דער גאַס
געלעגען.

ידי פּראָסטיטוט קע

האַלבּ אין געװין.
איך בּין נישט װערט, אַז דער פּאַן זאָל רעדען צו מיר
אַזעלכע רייד,

+ס ט ע פ אַן.
בּיסט וערט, בּיסט מיט אונז אַלעמען גלייך. דיין לייבּ איז
שמוציג געװאָרען, דײן נשמה איז ריין. װאַש דיך נאָר אָבּ
פון דער זינד. װאַרף אַראָבּ די קללה פון דיינע פּלײצעס
און װעסט ווערען אַ מענש, וי מיר אַלע גלייך. בּענקסט דאָך
אויך נאָך מענשען, איך קען דאָך דיך. איך ווייס, דו בּיסט

6

וי אַן אַרױסגעװאָרפענער װאַלגערסט דו דיך אן די גאַ-
סען דורך גאַנצע נעכט אַרום. דיינע קינדער שרעקען זיך
פאַר דיר, בּעהאַלטען זיך אין די ווינקעליך, וען זײ זעהען
דיך שיכּור אויף דער גאַס, און וויינען אויף דיין קאָפּ. און
האָסט דו דען שולד דערין! בּעהעפטען זיך מיט אַ שטיק
פלייש, װאָס דו האָסט פיינד! זיצסט אַ גאַנצען טאָג אייג?
געבּויגען צו דיין שטיוועל און עס פאַלן אױיף דיין קאָפּ
די קללות און די שלעק. און עס קומט די נאַכט, װאַלגערסט
דו דיך אין די רינשטאָקען אַרוֹם, בּיו מען װעט דיך גע-
פינען טויט הינטער אַ פּלױט און בּעפרייען װעסט דו דיינע
קינדער כון זייער שאַנד,
ד ער שיכּור.
װאָס האָס דו צו רעדען צו מיר אַזעלכע רייד?

ס טעפאַן.
און האָסט דו דען שולד דערין? האָסט דוֹ דען איין מינוט
אין דיין לעבּען פרייד געהאַט! װער האָט אויף דיר אַכטונג
געגעבּען! אונטער דין שטיףפַאָטעריס שטעקען בּיסט דוֹ
גרויס געװאָרען. װייז די פלעקען אויף דיין לײבּ. געשלאָ=
גען האָבּען זי דיך פון קלײינערהייט, צוערשט דין שטיף=
פאָטער, דערנאָך דאָס שט ף:װוייבּ. קיי:מאָל האָט קײנער
נישט צו דיר גערעדט, װי צו אַ פריינד. קײינמאָל האָט דיר
קיינער נישט געטרויסט,

דפר שיכוּר

פאַלט צו דער ערד אין װײנט,

ס טע פאַן

צו העלענען.
און ער איז דאָך אַן אָרענטליכער מענש. איך קען דאָך
איהם. מיר זענען דאָך אין אין שוהלע געװען און ער
האָט דאָך אַן אָרענטליכע נוטער געהאַט. געליעבּט איהם
און בּעגאַנגען זיך װי יעדע מוטער מיט איהר קינד. צו
העלענען אין דער שטיל, הינטער דעם פאַטער'ס רוקען איהם
בּרויט געבּראַכט.

קומט דאַך מיט אונז מיט. מיר ציהען אָבּ אין אַן אַנדער
לאַנד. קומט מיט אונזי

דער שיכּור

כאַפּט זיך אויף און קוקט אים אָן
דאָס בּיסט דו דאָך דער גנב סטעפאַן!... דערשראָקען זיך אין די
טונקעלע נאַכט,,,. ער שפּײט אויס. אַ וואוילען שפּאַס געמאַכט,
שטענדיג טרײבּסט דו נאָך דאָס שפּיעל. װער איז עס--דאָס
װײבּ מיט די קינדער? פון װאַנען האָסט דו זיי געפּאַקט?

ס ט עפ אַן.
בּרודער, דאָס איז נישט קיין שפּיעל. ער װײוט אױף די פרױ,
דאָס איז אַ קעניגין. אויף די קינדער. און דאָס זיינען פּרינצען.
יעדעס איינעס אַפּרינץ! אױף די קניע פּאַלט פּאַר איה"
און ציהט די הוט!

דצר שיכּור.

- איך קען דעם פּאַני גאַנץ גוט, האָט ליעבּ צו שפּאַסען.

ס ט ע פ אן

געהט גאַנץ נאָהענט צו צוֹ איהם. ,
עס איז הײנט אַנאַכט, װען הינט װערען בּעפרײט. קוק
אויף איהר. ער װײוט אויף דער פרי. קוק אויף עונז. איינגט"
שלאָסען האָט אונז דער בּעל-הבּית און מיר זיינען אַרױס.
מיר זענען אַלע איין משפּחה---הינט. אויף דער גאַס װאַל?
גערען מיר זיך אַרום, פּערשלאָסען האָבּען פאַר אונז מענ=
שען די הייזער. קומט, הינט! מיר שליסען אַ בּונד היינט--
װאַרף אַראָבּ פון דיר די קייט, װער בּעפרייט און שאָקעל
דיך אָבּ, װי מען טרייסעלט אַראָבּ פון זיך שטױיבּ. דו בּיסט
דאָך אַמענש. איך קען דאָך דיך פון דיין יוגנט אָן, איך
האָבּ דאַך דיין מוטער געקענט.

דער שיכּור

האַלבּ פערוואונדערט. =
איך ווייס נישט, װאָס דו מיינסט.

ס ט עפאַן

רעדט װײטער צו איהם.

און קוק דיך אַרום, װאָס האָבּען זיי געמאַכט פון דיר ? אַזױ

4
:
ט
5

5

א

די פּראָסטיטוטקע. :
זײ זעהען עפּעס בּעסער פאַר אונז.

די הינד װאָיען און קוכפּען זיך אלע צואמען. ג

מען הערט טריט, :

דער שיכּור :

מיט שרעק.
2פּעס װאָס דערנעהענטערט זיך צו אונז.

א מינוט פּױיזע. ערװאַרטען אין שרעקי

עס װײזט זיך דער גנב, סטעפאַן האַלט אויפץ אַקסעל אַן אַרימע פרוי, העלענאש ‏

װעלכע האָט אין איהר האַנד א קלײן קינד. זי איז בּענלײַט פון איהרע אָרימע /

קינדער, װעלכע האַלטען טראָמפּײטען און פּיקליך אין די הענד און שאַלען.

ס ט ע פ אִן

דוגערט מיט זיין שטיםי
אויף דער ערד לאָזט אייך אַראָבּ, אויף די קניע! די היט /
פון די קעפּ! א הר זעהט, װער עס קומט? די קעניגין ‏
געהט, די קעניגין געהט! |

אַלע װערען בּלײך, רוקען זיך אין דער זײט,

ס ט עפאַן

געהט אַרײן אין זײ,
ווער איז דאַ? אך, דער נאַר. נו, װי שטעהט עס מיט דיינע.
חיילות? האַלט זי גרײט! האַלט זי גרײיט! דער שיכּור!.
אַך, דער ריכטיגער מאַן פאַרין שפּיעל. ער פערנײגט זיך. איך /
קוש מיט עהרפורכט די האַנד דער מאַדאַם פּראָסטיטוטקע..
אױכּן ממזר. און דין טראָה-פאָלגער איז אויך דאָ? צו דער
פרוי נעהם זיי מיט, קעניגין. עס אויך הינד, װי מיר, אויף .
דער גאַס אַרױסגעװאָרפען. לאָזען זײ מיט-ציהען מיט אונו-
עס איז דאָ פּלאַץ פּאַר אַסך. :

העלענאַ. '
נעהם זיי, מיין מאַן, מיט. אַלע װעלען מיר אין אײנעם ‏
זיין.

ס טעפּאַן

לאָזט די קעניגין אַראָבּ. צו די קינדער.
שטעהט, יונגען, שטעהט, אונזער געזעלשאַפט /װערט גרויס.-

+ישיטי'.--י יי

די פּראָסטיטוטקע.
עס ציהט זיי אויך צו מענשען אַהער.
- אַ קליינע מינוט פּױזעי
דאָס שטומע יונגעל הױבּט מיט צמאָל אָן צו קלאָנען,
דער שיפור.
װאָס איז איהם? נעהם איהם צי
די פּראָסטיטוטקע.
דאָס וויינט דער טייװועל אין איהפס. ער קיקט ערגעץ ואוו
מיט די אויגען אַהין.
ער טאָג הױבּט אָן צו גרויען. אַ מאָדנע װילד ליכט פאַלט איבער אַלעס. דאָ
4 װערט איינגעהילט, דאַ ענטפּלעקט זיך אנ'אנדער װינקעל פון אַ גאָס. אלעס איז
געהילט אין שאָטענס, װי אין פאַרנאַכט,

-דער שיכּור.
, געלױיבּט איז גאָט, עס גרויעט.
{ די פּראָסטיטוט קע.
: דאָס ליכט איז אַנדערש װי יעדעס מאָל.
= הינד װאָיען.
נבדבער שיכּור.
2 װאָס װאָיען די הינד ? טרייבּ זי פון פייער אַװעק.
- ח * פּראָסטיטוטקע.
זײ קוקען ערג.ץ װאו מיט די אױגען אַהין, און לױישען
{ == אין דער לופט. זי מוזען זעהען עפּעס אַצינד.
פון דערװײטענס דערהערט זיך דאָס קלאפּען אין די בּלעכען פון גנב'ס קינדער.
ט הינד בּילען מיט שרעק.
די פּראָסטיטוטקע.
עפּעס װאָס דערנעהענטערט זיך צו אוני
דער נאַר
לאַכט,

ײ

דער שיכּור.
װאָס לאַכט דער נאַר? װאָס קוקט ער ערגעץ ואו מיט
די אויגען אַהין! טרײיבּ איהם פון פייער אָבּ! ו'

83

52

די פּראָסטיטוט קע

פרובט אים אײנצוהאַלטען.
פּערלאָז אונז נישט. לאָז עס זיך אָנװאַרימען, געהט עס
אַװעק.

דער אָרימאַן.
איז מיר ניט קיין כּבוד מיט אַזעלכע לײט צוזאַמען צו זיין-
אָבּ,

דער שיכּור
װאָס האַלטסט דו איהם אָבּ? זאָל ער לויפען, װען עס
שטעהט איהם נישט מיט אונז אָן

די פּראָסטיטוט קע.
װאָס, מיט דיר צו בּלײיבּען איו אַכּבוד! ער איו דאָך אַךְ
אָרענטליכער מענש,

דער שיכּור.
אַך, אויף דער עלטער װערסט דו פרום.

די פּראָסטיטוט קע.
איך האָבּ שטענדיג געװאָלט אין אַ בּכּבודיער געזעלשאַפט
זיין,
אַז דער אָרימאַן געהט אָבּ, הױבּען זיך אָן אַרױסצושלײכען פֿון דער נאַכש
פערשיעדענע בּרואים, האַלבּ נאַקעטע. דער נאַר קומט אויך אַהער. עס פער
װאַלגערט זיך אויך א הונד.

די פּראָסטיטוט קע

קוקט זיך מיט שרעק אום,
עס נעהמט דאָך איינעס אַן אימה אָן מיט אַזױ פיעל קראַנ=
קע צוזאַמען צו זיין. עס איז דאָך קיינער נישט דאָ, װער

עס זאָל בּיים גלײכען שכל זין, װער עס זאָל אַרוהיגען ‏

געוויסען האָבּען. דער אָרימאַן איז אויך אַװעק.

מיט שרעקי
און די הינד זיינען אויך צום פייער געקומען.

8

' שטיק בּרויט אַרױס, וען קיינער זעהט נישט. אַזױ וואל=
גערט עס זיך וי אַ ווערימעל אין דער גאַס אַרום--מענשענ'ס
: פלייש און בּלוט. :

| צער שיכּור.

: לאָז עס צום פייער צו.-- אַזױ. ער רוקט דאָס ממזר'ל צום פייער+
ְ גיבּ איהם אַ שטיק בּרויט. איך װעל זעהען, װער דאָס װעט
| שלעכטס נהאָ !

דער אָרימאַן

-װעקט זיך.

ניין ! דאָס איז מיר שוין צויפיעל. דעם אַלײן אַהער געב=
ראַכט. דו װײיסט זאָך, אַז דער טײיװעל שטעקט דערין. װיל
עס אַװעקיאָגען.

די פּראָסטיטוט קל
-בּעהאַלט עס אין איהר טוך.
האָבּ רח=נות דערון,

, + ער אַרימאַן.
דו בּיסט דעם טייוועל'ס וייבּ, דעריבּער האַסט דו רחמנות
אויף דעם טײװע?'ס קינד. װיל עס אװעקיאָגען

דער שיכּור

פרײיסט אֵיהם דעם שטעקען אַרױס.

מיר זענען אַלע דעם טײװעל'ס קינדער. דו האָסט ניסט
מעור אױף דיין לײבּ, װי ער.

{ שער אָרימאַן.

הױבּט זיך נישט אָן! איך בּין אַ קריסט און גלויבּ אין גאָט.
און האָבּ איך ני2ט קײן הײם, ע2צַף איך אין דער גאָס.
יעדער הונד געכינט זיין נאָרע, אָבּגר מיט דעם לײװעל צִו
זצַמען זיין װיל איך נישט. און עכנות מיט אַפּראָסטיטוט-
קע שטעהט מיר נישט אָן, און קיין שיכּוד אז מין חבר
נישט. ער נעהמט זיך צוזאמען זײנע זאַכען. וואָס ק?ויפט איהר
מיר נאָך? די גאַ.צע גאַס איז כֹּצַרן טײװעל דאָ, אין גע
הען נאָר דעם מענשען נאָך. װיל אָבּגעהעןף

שיט יי ...4030 5 א +

יב .,

4

50/

זיך נישט ווייזען און װעסט דיך אָנכאַפּען אָן איהר קלייך
און דיין נטמה װעט װערען בּעפרייט.
+ ער אָרימאַן
לאַכט פון שלאָף.
כי-כי כי=כי !---כאַיכאַכאַ }
ד ער שיכּור
ווערט. סרויעריג, זיצס, דצם קאָפ אַראָפּגעבּױגען:
בּײטאָג איז עס גאָרנישט, בִּין איך מיט אַלעמען גלײך,
אַרבּײט איך, װי אַלע מענשען, נור קרם קומט די נאַכט..
דיפּראָסטיטוט קעי
דאָס איז די קללה פון דער גאַס. זאָרג נישט, גאָט װעט
זיך איבּער אונז אַלע מרהם זיין. זין חכד איז ורויס.
פון דערװײטענס הערט זיך א בוומען פון א קינד, װי א הונד װאָלט געװאָיעט.
דער שיכּו.
װאָס איז דאָס!
די פּראָסטיטוטקע.
עס איז מאַנקעיס א נעהרליך קינד, װאָס װאַלגערט זיך אַרום
אין ואַס. עס װיל צום פייער צוגעהן ן
דער שיכּור.
רוף עס אַהער.
די פּראָסטיטוט קעי ' 2
שווייג. ער װעס עס אַװעקטרײבּען. זײ גלױבּען, עס איז /
פון טייװועל גענוירען געװאָרען.
דער שיכּור.
װאָס איז ער פאַר אַ שררה דאָ? מיר זענען אַלע דעם סײ- /
וועל'ס קינדער, ער רופט עס צי, װי מען רופט א הינד. קפּאָדו-טא", /י

0 4 4 .{

ְּ
:
;
וז
:
3
ּ
2
:

:
:
:

עס ציטערט פאַר קעלט,
די פּראָסטיטוט קע
נעהמט עס אײן.

'

די פּראָסטיטוטקע.
שווייג, ער האָט חוקה אויף דעם אָרט.
בלף שיכור.
ֶ װאָס פאַר אַ חוקה! בּיסט דו ערשט אַ נעכטיגע דאָ? װי
לאַנג וואויגסט דו שוין אין דער גאַס?
די פּראָסטיטוט קע.
מיין לעבּען לאַנג. מיין מוטער האָט דאָך מיך אין גאַס
געבּוירען, דאָרט הינטער יענעם פּלױט בּיי דער קירכע.
זי פלעגט מיר שטענדיג ווייזען דאָס אָרט. איך האָבּ קיינ-
מאָל קיין אַנדער היים נישט געהאַט, נור די גאַס. בּייטאָנ
: געהער זי צו אַלעמען, װען די מענשען עפענען זײערע
קראָמען אויף, די פּויערים קומען מיט די װעגען צופאָה=
רען, אין דער האַנדעל פאַנגט אָן, פיהל איך זיך פרעמד
אין איהר, בּעה:לט איך זיך אויפ'ן פעלד, בּיים בּית-עולם,
נאָר אַז עס קומט די נאַכט, די מענשען בּעהאַלטען זיך
אין זײערע לעכער אַרײן, דענסטמאָל איז די גאַס מין.
דעם מאַרק, יעדעס לאָך און יעדען װינקעל קען איך. עס
איז מיין שטובּ,
יצר שיכור.
האָסט גוט געואָגט. האָבּ איך דאָך אין יענעם הויז אַ שטובּ,
אַבּעט מיט אַ װײבּ. בּײיטאָג אַרבּײט איך דאָרט, זיץ איך
בַּיי מיין שטיוועל און קלאַפּ די שטיפטען אין פּאָדעשװע
אַרײן, און איך איבּערטראָג מיט געדולד מיין װײבּס קללות
און געשרייען. נאָר קומט די נאַכט, איך קען נישט מעהר
איהר געשריי אויסשטעהן, די שטובּ װערט מיר ענג און
עס ציהט מיך אין גאַס אַרײן.

טי יו ייטי יל

די פּראָסטיטוטקע.
דאָס איז די קללה פון דער גאַס, װאָס רוהט אױיף דיר,
װי אויף די װאָיע:דע הינד. אַלע זענען מיר פערשאָלטען
און קומען דאָ אָבּ אונזערע זינד. און מיר װעלען נישט
װערען פריהער אויסגעלעוט, בּיז די הייליגע מוטער װעט
(דער בּונד פון די שװצַכע {4.) :

דער נאַר.

שמייכעלט,
מיינע זעלנער האָבּ איך אײינקװאַרטירט און אַלײן האָבּ איִך-
נישט וואו צו נעכטיגען

די פּראָסטיטוטקע.
אַנאַר, און וייסט דאָך, װאָס ער רעדט. גיהט איהם ברוים-
ווילסט עסען?

דער נאַר.
מען בּרענגט מיר מיין מיטאָג פון קייזערליכען טיש אַראָבּ-

דער אָרימאַן

כאַפּט זיך אויף.
נאָך דעם נאַר האָט איהר אַהער געבּראַכט. דעם גאַנצעןך
מאַרק האָט דאָס כּאַר זיין משוגעת און עס קומט אַהער.
וואו מענשען זיינען. נעהמט דעם שטעקען, װאָס ליעגט בּיי איהם, אוגָ
װיל איהם אװעקטרײבּען

די פּראָסטיטוט קע

שטעלט זיך פאַר איהם אײן,
לאָז איהם אָבּ. משוגע כאָטש עס איז, װיל עס דאָך צווישעך
מע:שען זיין. זיינס ציהט צו סזייניגע,

דער אָרימאַן. :

א לאָז עס אויפ'ן גוטען אָרט געהען, צװוישען קברים זייך
משוגעת אויסשרייען, נישט עס קומט מענשען שטערען
פון זײער רוה. די גאַס איז די היים פאַר'ן אָרימאַן, אוך
איך װיל נישט מיט משוגעים אין אײנעם הווען: אַלעס.
װאָס די מענשען װאַרפען פון די שטובּען אַרױס, טרײיבּט
זיך אין דער גאַס אַרום. ער יאָגט דעם נאַר אָבּ און לעגט זין-
צוריק אַװעק.

דער שיכּור

יל זיך װאַרפען אויף איהם.
װאָס איז ער פאַר אַ מורינו דצָ?--די גאַס געהערט צו אַלע--
מען. זאָל ער זיך אין שטאַדט:הויז לעגען, אין-בּורמיסטערימ
בּעט אַרײן, װען ער װיל רוה האָבּען.

שון דער טונקעלער נאַכט אַרױס
דער נאַר
ער איז א הויכער מאַנספּערשױן מיט אַ נאַריש, גוט געזיכט, אָנגעטהאָן אין א הוסּ

פון א זעלנער מיט א קינדערשען, הילצערנעם שוװוערד אַרומגעבּונדען. שמײיבעלפ
נוט,

דער שיכּור.
אַך, גוטען אָװענד, נאַפּאָלעאָן. ער גיט איהם אָבּ .פּאַד קאָזיראק".
פון װאַנען קומט מען!

ד+צרירנאר

:שמייכעלט,

פון דער טערקיי, דעם טערק פערטריבּען.

צער שִיכּור.

און ד;ס מיליטער 1

צצר נאר.

אויף דעד װײכּסעל געלאָזט.

+ ער שיכּור.

און װען טרײבּסט דו דעם רוס פון דאַנען?

רד צר נאַר,

פ איך האָכּ שוֹין דעם בּעפעהל געגעבּען

+ ער שיכּור.

געהט עס לױן

+צצר נאַר.

איך װעל נור ציהען דעם שווערר פון שייד.

דער שיכּור.

דעם שװערד?

רער נאַר.

נאַפּאָלעאָן האָט איהם מיר איבּערגעגעבּען

- די פּראָסטיטוטקע.

לאָז איהם אָבּ. יעדער איינער האָט זיך זיין משוגעת. צום

גאר. עס איז דיר קאַלט, קום צום פייער. עס װאַלגערט זיך
אַ גאַנצע נאַכט אין די לעכער אַרום,

46

די פּראָסטיטוט קע
מען זאָגט, אין ערשטען מאַי-געבּעט געהט די הייליגע מאַ=
דאָנע, די בּאַשיצערין פון אונזער קירכע, אין מאַרק אַרום
און נעהמט אַלע פערבּלאָנדזשעטע נשמות אויף.

דער שיכּור.
און װי קומען די הינט דערצו?

די פּראָסטיטוטקע.
דאָס זענען דאָך מענשען בּעלאָדענע מיט זינד, אָהן היילי=
גע סאַקראַמענט געשטאָרבּען, אויף יענער זײט פּלױט בּעג-
ראַבּען --- װאַלגערן זי זיך בּיינאַכט אין מאַרק אַרום אין
געשטאַלט פון הינט. איבּער די יאַטקע:קלעצער לויפען זײַ
אַרום, דער שטן האַלט זיך דאָרט אויף--בּיז עס קומט דער
ערשטער מאַי- און עס ערהויבּט זיך דאָס געבּעט, געהט דײ
הייליגע מאַדאָנע דורך דעם מאַרק-אַרום. עס בּעהעפטען
זיך צו איהר קלײיד די פערשאָלטענע נשמות און זי נעהמט
זי מיט אין הימעל אַרײן, א מינוט פּױזע,

דער אַרימאַן

דרעהט זיך אום פון שלאָף.
אויף דעם גנב בּרענט דאָס היטעל--שװאַרץ מוז דאָרט בּיי
איהר אויף דער נשמה זיין

דער שיכּור.
אַשרעק אַרײנצוקוקען. װעסט אױך אַמאָל געהערען.-
צווישען זייי..

די פּראָסטיטוטקע.
האָבּ איך גישט קײן מורא דערפאַר. די ערבּאַרמונג פון
גאָט איז גרויס, װעט זי צו מיר אויך דערגריכען. איך
איהר אַלע װעט אױך אַמאָל זײן צװישען די הינט. װער
עס האַלט זיך אין דער גאַס אויף, דער קומט אין דער גאַם
צוריק.

דער אָדרימאַן
די גאַס איז די היים פארץ אָרימאַן. און אַרימקײט איז
קיין זינד. ציהט זיך אויס און שלאָפּטי

פּויזע.

עס קומט פון דער נאַכט אַרױס

דער שיכּור.
גוטען אָװענד, פּאַני פּראָסטיטוטקע. הערט זיך איין. װאָס בֹּל
לען די הינד היינט אַזױ?

די פּראָסטיטוטקע.
זי מוזען װאָס זעהען, ווען זיי הוילען אַזױ.

דער שיכּור.
דיין שװאַרצע נשמה, אָדער אפשר האַלטען זי דיך פאַר'ץ
טייװעל, דעריבּער לויפען זיי אַזױ אויף די יאַטקע-קלעצער
אַרום. עס איז קיין וואונדער, זיי האָבּען זיך פאַרװאָס צו
שרעקעןי וְ

דער אָרימאַן

פון שלאָף.
כי-בי=כבי- - כאַיכאַכאַ!

די פּראָסטיטוטקע.
אַ שיכּור אָדער פּראָסטיטוטקע איז אַלץ איינס. מיר זענען
אַלע נישט ריין פון זינד.

דער אָרימאַן

פון שלאָף.
מיך נעהמט נור נישט אין שותּפות אַרײן. שלאָפּט װײטער,

דער שיכּור,
איהם לאָז צורוה. ער זינגט זיך אַ גאַנצען טאָג די הייליגע
קירכען+קיעדער און --- דורך דֶעם איז ער אויך אַ הייליגער.

דער אָרימאַן
אַרימקײט אין קיין שאַנד,

דער שיכּור.

ּׂ לאָז ג; מאך. צו דער פּראָסטיטוטקע, װאָס זעהען די הינד אַזעל:
כעס בּײינאַכט;

דריטער אַקט

נאַכט. אין מאַרק, בּיים פּלומפּ בּרענט אַ פייעריל,

אויף דער בּאנק נעבּען ליעגט דער אָרימאַן און

שלאָפט. די אַלטע פּראָסטיטוטקע בּיים פייעריל

װאַרימט זיך. פון דערװײטענס א געהיל פון
- = הינד. שאָטענס טראָגען זיך אַרום,

ש טעפאַן
-=ערוהיגט זי, קושט זי אויפ'ן קאָפּ, אויף די בּאַקען.

' מיר געהען אַהײם!

רצי קינדער

: האלבּליך שיכּור פון װיין, שפּרינגען אויף מיט פריד,
קוֹם, מאַמע, קום.

-ס ט עפאַן.

לאַפּט! הוראַ, הוראַ, די קעניגין געהט!
קעניגין

| דאָס קינד מיט די בּלאַכען אין די הענד פאָראױס און געהען אַרױס,
{ | א הערליכער פריהלינגס?פריהמאָרגען שײינט זי אַנטקענען.

פארהאנבג.

שווייג, שווייג, אָרים, אָרים וייבּ,. מיין מאַמע! קוקט ײ און
מיט ליעבּע. מיין מאַמעס פּנים האָסט דו דאָך, און וי מיין
מאַמע רעדסט דו צו מיר. װער האָט מיך דען אין מיין לע=
בּען אַװױי געטרייסט? דריקט אונטער די טרעהרען פון זײנע אױגען
אויף איהר בּרוסט. בּעהאַלט דאָס פּנים אין איהר און שטעהט איז
אַװײלע, דערזעהט דעם טאָג װאָס גרױעט. אָבּער זעה, דער טאָג
גרויעט, עס איז שוין אויף אונז אויך צייט. קום, מיין קע-
גיגען, איך װעל דיך אויף מין טראָהן זעצען און דיך אין
מיין שלאָס פיהרען. צו די קינדער. חברה, מאַכט אייך גוײט,

די טראָמפּײטען נעהמטיס, די טראָמפּײטען. ער הענגט זײ אָן
די טראָמפּײטליך, ניט זײ אין דער האַנד אַרײן, אײנס פאָראויס מיט
בּלאַכען און װאַלגערהאָלץ, ‏ שטעלט זײ אויס צום גאַנג. אַזוי, ‏ מיט
מוזיק, כיהרען מיר די מאַמען אַהײם. צו העלענען. קום, מיין
קעניגין, אויף מיין טראָהן אַרוױף. ער נעמט ארויס דאָס קינד
פון װיעג און גיט'ס איבּער העלענען. אַלײן בּויגט ער זיך אַראָבּ און
זעצט העלענען אף דער פּלײצע פון זײַן אָבּגעהאַקטער האַנד ארויף.
אָט אַזױי, יונגען, אין די טראָמפּײטען בּלאָזט, אין די פּױיקען

שי קינדער הױיבּען אָן צו בּלאָזען אין די טראָמפּײטליך, קלאפּען אין די פּויקעןע

40

אי

ס טע פאַן.

אָט אַזױ! דעם רוקען גלייך אויס. אָך, בּיסט דו שען! כאפּט
אַװעק פון איהר דאָס פלעשיל. ניין, נײן!

ה ע ל עג אַ
שרייט.
נאָך גיבּ אַהער! בּין צו דעם לעצטען טראַפּען!
סטעפּאַן.
נישט מיטאַמאָל, װײבּ. הע, יאַש, גיבּ דער מאַמען צו פער-
בּייסען, ער שנײידט אַרום קאָלבּאַס, קיכעליך, צוסהײלט עס די קינדער*
גיס זײ שנאַפּס. נאַ, טרינקט, לאָזען זײ איך אויף אונזער
חתונה זיין.

הע ל עג אַ
שוין שיכּור, מיט היץ,

נאָך גיבּ, מיין מאַן! יאָ, יאָ, דו בּיסט מיין מאַן. זי הענגט
זיך אָהְן סטעפאַנען אָן, דן בּיסט געקומצן צו מיר צוריק צן=
געהן. האלבּ אין טרעהרען. זיי האָבּען דיר פון מיר געהאַט
אַװעקגענומען, זי האָבּען מיך גפּייניגט, זײי האָבּען מיך
געשלאָגען. דו בּיסט מיין מאַן,. איך בּין נאָך שען. װעסט
זעהן, װי איך װעל טאַנצען פאַר דיר, איך װעל מיך קליי=
דען פאַר דיר. געדענקסט, מיין מאַן, װען דו האָסט מיך גע-
מאָלט? איך בּין געשטאַנען נאַקעט פאַר דיר און איך האָבּ
געטאַנצט פאַר דיר. ז געהט אין מיס'ץ שטוב און טאנצט. אָט,
אַװֹי האָבּ איך געטאַ:נצט פאַר דיר, אָט אַזוי,. לויפס פלוצלונג
צו צו סטעפאַנען, געהמט איהם ארום. אָה, מיין מאַן! זי האָבּען
דיך פאַרשעמט, זײ האָבּען דיך פון שטובּ אַרױסגעיאָגט,
זי האָבּען דיך אין קעלער אַראָבּגעװאָרפען דאָ אַרײן צו
מיר, אין מיין אָרימקײט אַרײן. זי האַלוט איהם, קושט איהם,
גלעט איהם די בּאָרד, דאָס כּנִים. זיי האַבּען דיך געשלאָגען, די
האַנד דיר אָבּגעהאַקט, יאָ, מײן האַנד. זי קושט איהפ דעם
לעדיגען אַרבּעל, אָה, זײ האָבּען דיך!;,., ענדיגט נישט דעם זאץ,
פּאַלט אויף זײן בּרוסט און װײנט בּיטערליך,

לעכער פון דײן פינסטערער נאַכט, פון דיינע צרות. נו,
בּין איך געקומען צו דיר, גיבּ די האַנד.

ה על ענ אַ
באָכגעבּענדיג,
װאָס טהוסט דו מיט מיר? װאָס װילסט דו פון מיר!

ס ט עפאַן.
גיבּ די האַנד--דו בּיסט די הינדין, איך דער הונד, בּײדע
זענען מיר אין הונדען-גרובּ אַרײנגעװאָרפען געװאָרען.
גיבּ די האַנד, די הינט שליסען אַ בּונד היינט, אינאיינעם
געהען מיר. װאַרף אַראָפּ ון דיר די קייט, אָט אַזױ! גלייך
אויס דעם רוקען. שטייף שטעק אויס דיין בּרוסט, אָט אַװױי!
קום, מיר זענען אַכֹּאָר היינט. די האַנד גיבּ, קום, אין הונ=
דען-גרובּ זאָל היינט פרעהליך זיין, הע, חברה, דעם טיש
גרײט! ער רוקט אפיר דעם טיש, נעמט אַרױס פון טאַש דִי איבּער=
געבּליבּענע זאַכען און לעגט זײ אויפ'ן טיש אראָבּ. ענדליך בּין איך
אַהים געקומען. אַרױס די זאַכען פון מיינע קעשענעס!
גענוג זיי אַרומגעטראָגען איבּער אַזױ פיעל יאָהרען -נישט
געהאַט װעמען צו פערטהיילען. ענדליך האָבּ איך מיין װייבּ
און קינד געפונען, װועמען די זאַכען צו פערטהיילען. װאַרפט
ארויס פון די קעשענעס פערשיעדענע שפּילװאַרג, ‏ צעטהײלט עס רי
קינדער, טהוט זײ אָהן די זאַכען, לעגט אויס דאָס עֶסענװאַרג אויפ'ן
טיש, דערונטער אויך אַ פלעשיל קאָניצק. אַזוֹי, פרעהליך זאָל
היינט אין הונדען-גרובּ זין. ער האקט אויף דאָס פענסטער, עס
גרועט זיך דער מאָרגען. אַזױ, לאָז דער פריהלינג אויך אַרײן
אין בעשיינען אונזער גרובּ,. ער גיסט אָן א גלעזיל קאָניאק און
גיט'ס העלענעץן. נאַ, טרינק, עס װעט הײנט אַ הונדען-חתונה

: דאָ זי

וי

1 ה על ע נ אַ

1 האלב-שיכּור, כאַפּט דאָס גלאָז קאָניאק.

: { יאָ, יאָ, לאָזען ניר אויך שפּיעלען מאַן און װײיבּ. ױ װײַוט

אױף דער װצנד. זיי מעגען? גיב אַהער. זי רײסט אַרױס דאָס
1 כּלעשיל קאָניאק און טרינקט.

'

זי זיין. דיך װעל איך ליעב האָבּען. װעסט זעהען, װײ ‏
אונטער מיין האַנד וועלען דיינע בּעקליך װיעדער אָנהײבּען
צו בּליהען, דער שטערען װעט וו ;רען אויסגעגלייכט, דיינע
גליעדער, די בּרוסט װעט זיך הוֹבּען. דו בּיסט דאָך נאָך.
גאָר אַ יונג װײבּעל, אַ שען װײבּצַל. אָה, דאָס ההָבּען זי
דיך אַזו מיאוס געמאַכט,. אַזױ דיך פערשעמט!.,. אָה, איך
װעל דיך האַ טען װי אַ קרוין; דו װעסט זין מין הים.
מיין ווייבּ, מיינע קינדער. איך װעל אַהײם ק'מען פין מיין
אַרבּײט, איך װעל האָבּען מין װינקעל, מײן אָרט--גאָט, ‏
װי גליקליך איך וועל זיין!

ה על ענאַ

בּרעכט אַרױס אין געװין.
יעזוס כּריסט!ס! װאָס רעדסט דו? איך װעל משוגע װערען,
הער אויף, הער אויף!

סטע פּאַן.
ניין, דאָס רעד איך צו דיר, דיין מאַן. עס אין דאָך פריה-
לינג היינט. זעה, איך בּין געקומען אַהײם, איך האָבּ דיר
אַקאַציען:בּוימעליך געבּראַכְט! מיר װעלען זײ אין אונזער
גאָרטען פערפּלאַנצען. דער פ-יהלינג איז הינט. אַךְ, איך .
האָבּ אורלויבּ גענומען פון מיינע העררען, איך בּין אַהים ‏
געקומען, צו מיין שען װײבּעל, צו מיינע קינדער אַהײם
געקומען...

העלענאַ.
גאָט, פאַר װאָס פּייניגסט דו מיך אַזוֹי אַ גאַנצע נאַכט, װאָס.
לאַכסט דו אויס מיר אַזו ..

ס ט ע פאַן.
זאָג, אַז דו בּעשטעהסט. איך װאַרט אויף דעם צעהן יאָהר,
פופצעהן יאָהר, מיין גאַנץ לעבּען, איך זאָל יועמען מתּנות.
בּרענגען, הערען קינדער:פרייד אַרום מיר, מיין װױינקעַל
זאָל ליכטיג זיין, קינדער לאַכען. קום, איך װעל גליקליך
זיין, איך װעל דיך הײילען פון דיינע ואונדען. איך בִּין
דאָך דיין מאַן, דו האָסט דאָך געװאַרט אויף מיר דיין גאַנ
צעס לעבּען, האָסט דאָך אַרױסגעקוקט נאַך מיר דורך דל

הריש

געטראָגען אויף מיין האַרץ און געװאַרט אייף דער מינוט,
אַז איך װעל אַהײם קומען און מין װײבּעל עס אָנטהאָן.
ער טהוט עס איהר אָהן אויפ'ן האַלז. אָט אַװי! װי שעהן דו בּיסט
אין דעם! ער נעמט זי פּלוצלונג אַרום מיט דער אײנע האַנד
און קוקט איהר אין די אויגען אַרין. װאָס האָבּען זײ געמאַכט
אױס דיר! דו בּיסט געוען אַלײן, דורך די גאַנצע צײט
אַלײן, און קײינער האָט נישט געזעהען דין פּיין. בּיסט
הונדערט מאָל אין טאָג פאַרשעמט געײאָרען און קיינער
האָט זיך נישט אָנגענומען פאַר דיין שאַנד. זיי האָכּען דיך
געטרעטען מיט די כיס. אָה, װאָס האָבּען זײ אויס דיר גע.
מאַכּט? אַבּלום בּיסט דו געװען, אַ רױז אַ שענע. דײינע
בּאַקען האָבּען געבּליהט, דיינע האָר. אֶךְ, און װאָס האָבּען
זי אויס דיר געמאַכט? בּיסט מיט די קינדער געווען אַלין,
האָסט זיי געקאָרמעט מיט דײן בּלוט. האָסט געזעהן, וי
מען פאַרשעמט דיך, װי מען פּייניגט דיך, און דו האָסט
רוהיג דיין קרייץ געטראָגען. האָסט פאַר קיינעם קיין װאָרט
נישט געהאַט צו זאָגען. אָה, װאָס האָבּען זי געמאַכט אויס
דיר !
העל ענאַ
וקט אָן װי משוגע.

װאָס רעדסט דו צו מיר אַזעלכע רײר? ברעכט אױס אין טרעה-
וּ רען.
סטע פ אַן

-צויגט איהר קאָפּ צו זיין בּרוסס,

אַזױ, לעג דיין קאָפּ אויף מיין בּרוסט, ויין, וויין, וויין.
איך װעל זיך נישט פערלאָזען, איך װעל מיט דיר זיין.
איך װעל מיך פאַר דיר אָננעהמען. יאָ, יאָ, איך װעל מיך
פאַר דיר אָננעהמען. זאָלען זי קומען, איך שטעה פאַר דיר.
איך האָבּ געבּענקט נאָך אַהײם, נאָך אַ װייבּ, קינדער, פאַר
וועמען איך זאָל אַרבּײטען, די פּױערן אין פאַבּריק טרייבּען.
איך האָבּ, איך האָבּ דיך אוֹן װעל דיך מיטנעהמען מיט
מיר אין פאַבּריק אַרײן. דיך מיט דיינע קינדער. איך װעל
זי האַלטען בּיי מיר, און װעל אַרבּײ טען פאַר זיי, אַ טאַטע

31

26

אַהײם. דערקענסט מיך נישט? לעג דאָך די שטותים אַװעק. ‏
דו נאַרישעס װײבּ! ער רופט צו די קינדער. יונגען! בּרענגט קֶ
דאָך די מאַמען צום טאַטען אַהער. לאָז זי איך נעהמען /
פון זאַק...
די קינדער רינגלען אַרום די מוטער, ציהען די מוטער בּיים שאַרף און שלע-
פּען זי אַהין. א
דל קינדפר. :
קום, מאַמע, אַהין, ציה אויך פון זאַק אַרױס,

ס ט עפאַן. 5
שטאַרקער, יונגען! שלעפּט'ס מיט געװאַלד, אָט אַװי! נ- /
הענטער!

די קינדער שטופּען די מוטער, סטעפאַן עפענט אױיף דעם זאק,

סטעפאַן.

אָט אַזױ ! שטעק אַרײן די האַנד, װעסט זעהען, װאָס איך
האָבּ פאַר דיר אָנגעגרײט.

העלענאַ

האַלבּ אין שפּאָט, האַלבּ אין ערנסט.
אַװעק דאָך פון מיר, דאָס קינד װייבט..

די קינדע ר

מיט געלעכטער,
צום טאַטען קום, צום טאַטען געה, אָט אַזױ,

ס ט ע פ אַן.
נאַריש װײבּ, לאָן דיך נישט אַזױ בּעט;ן. ער שלעפּט אַרױס פון /
טאַש א זײדען טוך און געדעקט איהר קאָפּ. נאַ, און דאָס האָבּ איך
דיר געבּראַכט,. ער שלעפּט איהר האַנד מיט געװאַלד אין טאש אַרײן+
אָט אַזו.

ה על עג אַ

מיט שרעק,
װאָס אין דאָס? װיל עס אַװעקװאַרפען.

סטעפא ן.
דאָס איז פאַר דיר, מיין װײבּעל, אַר דיר האָבּ איך עס
אָנגעגרײט. איך האָבּ אָפּגעשפּאָרט אַ גראָשען צו אַ גראָשען
און פאַר מײן װײבּעל געקױכּט. פינף יאָהר האָבּ איך עס

סטעפאַן.
אָ, נישט! יעדעס צו איינס.
-אַ מעדיל שטעקט אַרײן דאָס הענדטיל.
װאָס האָסט דו געפּאַקט? אָה, אַ טיכעל א רױטס, אָט אַזױז
ער טהוט איהר דאָס טיכעל אויפ'ץ קאָפּ אָן. און דו אַ ליאַלקעלע
אַ קליינס. אַ, דו, אָהאָ! וואורשטליך צוויי..
די קינדער פרעהען זיך מיסט די זאכען, לאַכען, שטופּען אַלע מיט אַמאָל די הענדט=
לעך אין די טאָרבּע, כאַפען אַיױס פערשיעדענע עסענװאַ-ג, פּאָמעראַנצע,
- עפּעל, שפּיעלװאַרג, טהוען זיך אָהן די זאַכען, לױפען מיט פרײך צו דער
-מוטער אַהין,
/ --- אַך, אַך, קוקט די שפּיגעליך אָהן !
--- נאַ, נאַ, פערזוך דאָס לעקעכיל מײנס!
-- - אוי, עס איז אַזױ זיס !
-- גיב מיר אויך צו פערוזוכען!
-- און א ך האָבּ צוויי, איך האָבּ צוויי !
-לויפען צו סטעפאנ'ען אַהין,

' נאָך איינס, פעטעריל, נאָך אַ קליינס! :
סטע פאַן

זצר קוקט אויף העלענע'ן, בּרומט,
נו-הו, יעצט ק'ם דו אַהער, דו אַלטעס װייבּ, שטעק אויך
די האַנד אין מיין טאָרבּע אַרײן. עס איז פאַר די- אויך
עטװאָס אָנגע;רײט. העלענא הערט איהם נישט. סטעפאַן שפּיעלט
די ראָלע פון א מאן, װאָ? לאָוט דוֹ דיך בּעטען אַזױ לאַנג?
אַהאַ, איך ווייס װאָס דו מײנסט! װילסט, אַז איך זאָל נן
דיר קוּמען אַהין צו געהען. נין, נין, דאָס גצַהט נישט,
מיין װײבּ: דער מאַן איז געקומען אהים, דאַרפסט דו איהם
קומען אַקעגען צו געהען. נו, קום אַהער, דו אַלטעס וייבּ,
= עלענ אַ.
װאָס מאַכסט דו דיך צום נאַר? איך האָכּ נאָך קיין בּראנ?
ׂ פען נישט געטרונקען, אַז איך זאָל שיכּור זין.
שטעפ.ן.
װאָס בּיוט דו בּייז, דו אַלטלס װײבּ? לעג אװעק דײן כּעס
זעהסט נישט, איך בּן דאָך דײן מאַן, װאָס איז געקומען

א 4

35

ין

34

הען אֵהן אַנ'עק. געהט אַװעק פֿון פֿײער געהנטער צו די קינדעָר
און רופּט צו זיי. אַהער דאָ, יונגען, זוכט אין מיינע קעשענעס,
איהר װעט דאָרט עפּעס געפינען.

די קינדער קוקען מיט בּלישטשענדע אויגען פון די בּעטליך אַרױס אױיף איהם,

קוקען מיט שרעק און נישט:צוטרויען,

ס טעפ אַן.
קומט אהער, קומט אַהער, איך בּין דער דושאַד, װאָס קומט
און בּרענגט אין כּריסכוס:נאַכט מתּנות פאַר די קינדער. ער
ציהט זיך דעם הוט איבּער די אוערן, צולאָזט זיך די בּאָרד. אָה, שווער
איז מײן זאַק, פול מיט מתּנות אָנגעפּאַקט אָה קומט
אַהכר, לעדיגט די טאַשען אויס, איך האָבּ קיין כּח נישט צו
שלעפּען מעהר,

ש א שּׁ

קיקט אייף איהם מיט שרעק און חשק.
אין װאַלד װעסט דו נישט מיטשלעפּען?

ס טעפאַן.
ניין, ניין, געװויס נישט. איך בּין דאָך דער טאַטע אייערער,
ואס בּין געקומען פון וועג אַהײם צו געהען. דערקענט איהר
מיך דען נישט? קום דאָך נור אַהער, שטעק נור דאָס
הענדטיל אין קעשענע אַרײן .

זער קלײנער יאַש קריכט אַראָב פון בעט, געהט מיט מורא צו, שטעקט אס

דאָס הענדטיל אין סטעפאַנ'ס טאָרבּע אַרײן, װאָס ער בּעהאַלט אונטער דעם ראָק.

דאָס קינד זוכט לאַנג, שלעפּט אַרױס א שניריל בּײיגעליך.

יאַש
מיט פרייד,

זעהסט, װאָס איך האָבּ! אָך, אָך, זעהסט, װאָס איך האָבּ!..
ס טעפּאַן.

א הײיסט דו געפּאַקט! אָהאָ, אַהאָ, דו יונגאַטש איינער! ער
רופט צו די קינדער, קומט אַהער, קומט אַהער, ער װעט אײך
בּ;;לד גאַרנישט איבּערלאָזען,
די קינדער שפּרינגען אַרױס פון די בּעטליך פון פערשיעדענע װינקעליך, רינב-
לען איהם צרום מיט פרייד, יעדעס אײנע װיל צוערשט דאָס הענדטיל אין

טאָרנע אֵיײנשטעקײַן. סטעפאן שפּיעלט זיך מיט זײי, פרעהט זיך און לאַכט,

א .שש

גיבּ, איך וויל אייך אַ פייער מאַכען, מילך איו דאָך אין שטובּ
דאָ.

ה עלענאַ.
קיין פינגערהוט נישט.

ס טעפ אַ|
איז נישט גוט, װעט טהע אויך מוזען גוט זיין. צים קינר, קליי,
נער רעמבּראַנד, װעסט דיך מוזען מיט טהע בּעגנוגען לאָזען.
צינד די לאָמפּען אָן.

ה על ענאַ

געהט די לאָמפּ אָנצינדען.
װאָס האָבּען זיי נאָך דעם אויף מיין קאָפּ אָנגעשיקט?

טטעפּאַן.
הער אויף צו שרייען, װײיבּ. צום קינד. ליכטיגער, יונג, דריק
אויפ'ן קנאָפּ, לאָז ליכטיג זיין, ער געהט צו די קיך, זוכט עפּעס
דאָרט, לעגט אַ פייער אונטער. שווייג, שווייג, קליינער ראַפאַעל,
עס װעט בֿאַלד טהע פאַרטיג זיין,

ה על ענ אַ

צינדט אָן די לאָמפּ,
װאָס האָט ער טאָג געמאַכט! די קינדער װעלען עסען
וועלען.

ס טעפּאַן.
שאַדט נישט. איך האָבּ עפּעס אין מיין קעשענע אָנגע.
גרײיט.,, ווען איך פאָהר צו מיין װײבּעל אַהײם, דאַכט זיך
מיר אַלץ, אַז איך האָבּ קינדער אין דער היים, װאָס װאַר.
טען אויף מין קומען. קיף איך זײ מתּנות מיט, וועם
אַ העמדיל, װעם אַטראָמפּײיטיל, און בּײיגל אַ סך, האָניג.
קיכעליך, מיט ואורשטעליך אויף צוויי איילען לאַנג, טי
כעליך און שיכעליך.. פאַר יעדען געװעלבּיל שטעל איך
זיך אָבּ, אין ואו איך זעה אַ שפּיעל-װאַרג, קויף איך עס

- מיט. איך האָבּ מיר צויי גרויסע טאַשענס געמאַכט. אַז
איך װעל אַהײם קומען, װועלען מיך די קינדער אַרומרינג. ,
לען, די יונגען מיט די מידען און פון מײנע טאַשען צי:

(דער בּונד פון די שוואכע 3.)

ס ט ע פ אַן
לאַכט.
אָט אַװי!
ער נעהמט דאָס מאַשינדעל, עס ווערט ליכטיג. ער וייזט דאַס דעם קינד, דאָס+
קינד נעהמט עס אין האנד און פרעהט זיך.
יאַש
װעקט דעם צווייטען בּרודער אויף, װאָס שלאָפט בּיי איהם,
נאַ, זעה, װאָס איך האָבּ!
דער צו ריט פר
באַפּט זיך פון שלאָף אויף, מיט פרײד,
אוי, אוי!
אַמעדעל
פון א צווייט בּעט,
ווייזט מיר אויך, אויך.
העלענאַ.
שלאָפט דאָך איין, װאָס װעקט ער מיר די קינדער אויף 8
סטעפּאַן.
לאָזען זי װאַך זיין. עס װעט פרעהליכער זיין.
ה ע לענאַ.
זי וועקען מיר דאָס קליינע אוף. אַ לאַ, לאַ..
ס ט עפאַן.
בּוינט זיך איבּער דעם װיעג.
װאָס װויעגסט עס דען איין? גיבּ איהם ליעבּער די בּרוסט"
אין מויל אַריין. דאָס קינד איז הונגעריג. צוס קינד. ס'וואַהר.
עס איז אַזױ,
העל ענאַ.
װאָס װיל ער פון מיין קאָפּ? איך האָבּ קיין טראָפּען מילך-
אין די בּרוסען נישט, אַ הוץ אייטער און בּלוט, װאָס האָט
זיך דאָרט אונטער מיין האַרץ דורך אַ גאַנצען טאָג אָנג=
זאַמעלט--זאָל ער עס אין זיך אַיינזױיגען.
סט עפ אַן.
זײ דאָך נישט אַזױ בּייז, װײבּ, װאו האָסט דו דאָס האָלץ3

אה ע ל עג אַ*
נאָך דעם האָבּען זי אויף מיין קאָפּ אָנגעשיקט, צו אַלדי
שװאַרצע יאָהר; דאָס װײבּ לאָזט דעם מאַן נישט אַרײן,
שלעפּען זי איהם דאָ אַהער.

ס טעפּאַן.

;הױבּט זיך אױף, נעמט אַרױיס פון טאַש אַ עלעקטריק לאמטערענדיל, װעלכעפ

בעלויכט דאָס שטיבעל און געהט דערמיט צו די קינדער צו,
װאָס װויינסט דו, יונג, שוייג, שטיל דיך אין, אָט בּאַלד
קומט דער טאַטע אַרײן--:ררר!

דאָס קינד װערט פאַרשװיגען, בּעהאַלט דעס קאָפּ אונטער דעם קישען--סטעפאַן

--כט,

2 ע לענא.
װס שרעקט ער פיר די קינדער איבּער! געה, לעג דיך
אין דין רוה אַרײן.

צדאָס קינד ואַרכט איין אױג אויף איהם פון אונטער דעם קישען, האָט מורא

צו קוקען, ברעכט מיט אַ שטאַרק געוויין אַרױס,

יס ט { פאַן

צום קינד,
האַבּ נישט קיין מורא. װאָס? בּין איך דען אַזױ שרעקליך?
בּין איך דען דער טאַטע דיינער, דער טײיװעל דע װאָס
דו שר;קסט דיך אַזױ פאַר מיר} נא, װילסט דאָס לעמפּיל?
זעה, מיט אַ עפּוונג-- װערט עס ליכטיג, נאַ, שטיל דיך
איין.

ײאש נעמהט דאָס לעמפּיל אין האַנד אריין,. אין שטובּ ווערט פֿינסטער, דאָס

-קינד וויינט,

ס טעפאַ,
ילאַכט,
דויק בּיים קנאָפּ, דריק בּיים קנאָפּ, עס װעט ווערען ליכטיג.
דאַס קינד
װײנט
איך ווייס נישט װי!

={|

30

סטעפּאַנס שטים.
כאַ, כאַ, כאַן נו, זעהסט שוין, פַּאַני הינדין?!. עס איז
פינסטער אין שטובּ, אַ לצנגע ווײלע איז שטיל, מען הערט א קינד
וויינען, פון דרויסען הערען זיך יעצט די שטימען שטרפער, רײַצעבש
דער, און אַ שטאַרקער האַרץ:געווײן. עס זעהט זיך אויס, די תּכלה איז
געקומען צו איהר לעצטער עקסטאַזע.

שטימען פון דרויסען

בּעסענדיג,
טאַטע אין הימעל, ערבּאַרם זיך איבּער אונז! זוהן, אויס=
קויפער פון דער װעלט, ערבּאַרם זיך איבּער אונז! הילי-
גער גײסט, גאָט, ערבּאַרם זיך איבּער אונז! היליגער
דריי איינציגער, גאָט, ערבּאַרם זיך איבּער אונז!

העלענאַ

װיעגט דאָס קינד אײין מיט דעם זעלבּען טאָן פין די געזאַנגען.
שטיל דיך אין, אַ, לאַ, אַ, לאַ, טאַטע אין הימעל, ער=
בּאַרם דיך איבּער אונז! אַ, לאַ, לאַ. שלאָפּט איין בּיים װיענען
דאָס קינד. אַ לאַנגע װײלע אַ שטילע פּױזע. אַלע שלאָפען, אַ מאַדנע בע=
לויכטונג פון דער לבנה דורכ'ן פענסטערי

יי יט שי נב

װײנט פין בּעט צַרױס,
מאַמע, עס איז מיר קאַלט,

ה עלענאַ.
שטיל זיי, יאַשעק, דער טאַטע װעט בּאַלד קומען מיטן בּאַ=
ט;ק צו געהען. :

דס קיבד װײַנט,
עס אין מיר קאַלט, מאַמע, דעק מיך אײן.

ה על ענאַ.
שווייג, יאַשעק, שווייג, איך האָבּ דיך נישט מיט װאָס צן=
צודעקען, דער טאַטע װעט בּאַלד אַרײנקומען

ס ט עפ אַן.
הע, שווייגט, רעמבּראַנד'ס, שווייגט, װאָס װעקט איהר דעם
טאַטען אויף! דער טאַטע שלאָפט מיט'ן קעפּס:װײבּ,

געשטאָכען. דעם לעצטען טראָפּען בּלוט, װאָס איז מיר אין
מיינע לונגען געבּליבּען, אויף זיין פּנים אױיסגעשפּיגען. אָט,
ווען איך װאָלט אַזאַ מאַן געהאַט. ‏ עס דערהערט זיך דורך דער
יװאַנד אַ לאַכען. סטעפאַן רײסט דאָס קראַנקע װײבּ בּײ דער האַנד און
שלעפּט זי מיט געװאַלד צו דער װאַנד צו, יער זוכט אַשפּאַרע אין
װאַנד, געפינט נישט, קראַצט מיט די נעגעל אין דער װאַנד, הערסט,
װי זיי לאַכען? דאָס לאַכען זי איבּער דיר אַזױ, דאָס פער.
| צעהלט ער איהר, װי ער האָט דיך אָבּגענאַרט, און װאָס
ער האָט אויס דיר געמאַכט,
העלענאַ
רייסט זיך פון איהם,
ניין, דאָס לאַכען זיי אויס דיר אַזױ, דאָס פערצעהלט זי
איהם, װי דו ליעגסט בּיי איהרע פיס, און זי טרעט איף
דיר, װי אויף אַ װאָרעם.
ס טעפאַן.
ניין, דאָס לאַכען זי אויס דיר, ער פערצעהלט איהר, װ
ער װעט דיך מאָרגען יאָגען, אַז דו זאָלסט איהר די הענד
קושען פאַר דאָס בּרויט, װאָס זי גיט דיר, און איהר דאַני
= קעף
ה עלע נ אַ *
היסטעריש,
דאָס לאַכען זי אויס דיר,
סטעפאַן.
ניין, אויס דיר !
העלענא.
אויס ריר !
ס טעפ אַן.
אויס דיר, אויס דיר !
ה עלענאַ.
װאָס װילסט דו פון מיר האָבּען, יעװס אײנער? מען האָט
דיך אַרײנגעװאַרפען, ליעג. גיט זיך אַ ריס פון איהם, 8 בּלאָו,
לעשט אס די לאָמפּ אויפ'ן אױווען. אין שטובּ ווערט פינסטער,

28

דו, און װײיטער נישט מעהר, אויף מיר האָט זי געדאַרפט
אָנקומען...

סטעפּאַן.

אַודאי האָסט דו רעכט, אודאי רעכט, זאָגסט גוט, זאָגסט
גוט. מיטץ בּאַטעק אין דער האַנד, אַ טאָפּע מיטין פוס,
און אַ געשריי, זאָגסט גוט, פיעל מאָל האָבּ איך עס מיר
איבּכרגעטראַכט, איך הבָּבּ עס מיר איבּ;רגעלעגט, בּע-
שטימט, געלערנט, געװועזען גרייט, און נישט אויסגעפיהרט,
עס איז שוין דאָ אַ זאַך דערבּיי. נאָר דו האָסט רעכט, פּאַ.
ני הינדין, זאָגסט גוט, זאָגסט גוט,,. נאָר פאַר װאָס לאָוט
דו אַזױ דיין מאַן דערבּײי אַזאַ ראָלע שפּיעלען? װאָס האָט
ער געטהאָן מיט דיר? זעה, ער האָט דיך אין דעם הז
פון זיין געליעבּטער אַרײנגעבּראַכט, ער האָט דיך גע?
בּרענגט, אַז דוֹ זאָלטט בּעטען לאַכקע, בּרויט שנאָרען בּײי
זײין קעפּס-װײבּ, האַלט דיך מיט דיינע קינדער איף איהר
חסד אויף, ער פערלאָזט דיך אויף גאַנצע נעכט, דו הערסט
דורך דער װאַנד זײער פליסטערן, זײערע קושען, זײער
לאַסקע-רײד, מווט דאָס זעהען מיט דײנע אױגעף
מוזט דאָס הערען אַלײן, גענומען דיך אַיונג מעדעל,
אֲבּלום בּיזט דו דאָך געװעזען. און װאָס האָט ער
געמאַכט פון דיר? אױסגענאָגט דיך װי מען נאָגט אס
אַ פייג און אַװעקגעװאָרפען. קוק דיך אין שפּיעגעל
אַרײן, זעה, װאָס האָט ער געמאַכט פון דיר? יעדעס
לאָהר מיט דיר אַ קינד געהאַט און איבּערגעלאָוט דיך
מיט דיינע װערים אויף דער לאַסקע כון זיין געליעב=
טער. װי אַ הינדין װאַרפט זי יעדען מאַרגען דאָס שטיקעל
בּרויט דיר צו און נעהמט דיר דערפאַר דעם מאַן אַװעק,
אָהאָ, ווען איך װאָלט אַזאַ מאַן געהאַט, אָהאָ! איך װאָלט
פון איהם נקמה גענומען, מיט די לעצטע קרעפטען, װאָס
איז מיר נאָך אין די בּיינער געבּליבּען, װאָלט איך נקמה
גענומען פאַר דער בּוֹשׁה. איך װאָלט מיט מיינע פינגער,
מיט מיינע נעגעל אין זיין האַלז זיך אַרײנגעריסען, איך
װאָלט איהם מיט מיינע צייהן זיינע אָדערן אין האַלז אַדורכ-

מיך געלאָזט איבּער נאַכט אין הוֹנדען-לאָך שלאָפען. אַז
װי דו זעהסט, פּאַני הינדין, האָט מיך מיין שען װײבּעל
פון שטובּ אַרױסגעטריבּען, מיך, דעם קאַנסטאַנטינער אויפ.
זעהער, װאָס איך הײַבּ מיין האַנד אין דער צוקער-פאַבּריק
פארל רען און די ה :ררען האַבּען מיך דערפאר פאַר אַ אויפ=
זעהער געמאַכט. פינף הונדערט פּױערן זענען אונטער מיין
רשות, איך טרייבּ זי מיט דעם בּאַטעק פון עסען אַװעק,
פון זייערע װײבּ און קינדער, וען זי זיצען מיט זי אין
שאָטען, מיט די טעפּליך אין די הענד, טרײבּ איך זי מיט
דעם בּאָטעק אין דער האַנד אין פאַבּריק צוריק, וען די
מאַשין פייפט. מען ציטערט פ;2ר מיר. די קינדער בּעהאַלטען
זיך אונטער די קשאַקעס און טייטען מיט די פינגערליך
מיט פאָרכט נאָך מיר נאָך. דער אויפועהער געהט! האָט
מיך מיין שען װײבּעל אין דעם הונדען-לאָך געשיקט, האָט
נישט פּאַזװאָלעט אין שטובּ איבּערצונעכטיגען, האָט אין
הונדען-לאָך געשיקט דעם אויפועהער פון קאָנסטאַנטין,

-העלענא.

אַזאַ שטאַרקער יונג וי דו בּיסט, אַזאַ מאַנספּערשױן װי
דו,,. אזא ברייטבייניגער װי דו, לאָזט זיך פוּן אַזאַ שנעק,
פון אַזאַ גאָרנישט, פון אַזאַ כיטרע קליינע בּאַבּע... שעמען
מעגסט דו דיך. דעם בּאַטעק נעהמט מען אין דער האַנד
און מען געהט אַרין צו איהר, זי איז דיין װײיבּ. איינמאָל
אין קירכע געווען, דעם רינג גענומען--איז פאַרפאַלען. בּיי
קריסטען איז קײן גט נישט דאָ, זי מוז דיך פאָלגען. אַך,
ווען דאָס װאָלט אויף מיר אָנגעקומען, װאָלט איך אַרײנגע.
גאַנגען צו ניאיהר מיטץ בּצַטעק אין האַנט, נאָר מיטן בּא.
טעק. איך װאָלט געגעבּען אַ טאָפּע מיטץ פוס, איך װאָלט
געגעבּען אַ געשריי אויף איהר, איך װאָלט געגעבּען אַ קוק
זי אָן--פאַר דעם בּלויזען קוק װאָלט זי געדאַרפט ציטערן.
אַך, איך װאָלט מיך נישט געלאָיט פון איהר, בּיי מיר װאָלט
זי אַװי נישט געשפּיעלט. אַ מאַנסכּערשױן בּיסט דו? צו
די פּױערן האָסט דו נאָר אַ כּיסק, אַ לייעמענער גולם בּיסט

27

װײבּעל אַהײם געקומען: עס אין סײין הײם, מין פעלר,.
מיין גאָרטען, מיין װײבּ;
אין דער צײט, װאָס סטעפאַן רעדט אַזױ צו זיך, ווינקט אַנדרזשעי צום ווײבּ,.
זי זאָל איהם אַ קישען געבּען. זי װאַרפֿט א קישען צו, אַנדרזשעי לעגט דאָס;
קישען אונטער סטעפאַנ'ס קאָם, לעגט איהם אַװעק, רעדענדיג צו איהם

אַנדרזש עי
שטיל דיך אֵיין, שלאָף דיך אויס, ניכטער דיך אױיס. מאָר*
גען װעסטו צוריק פאָהרען אין פאַבּריל.
ער פּערלאָזט די טהיר געשוינד, מען הערט, װוי טר שליעסט די טהיער נאָך
זײ אָבּ,

ס ט ע פ אַן

פיהלט זיך פּלוצלונג אַלײן, כאַפּט זיך אויף, לויפט צו צו דער טהיר, האַקש

אין איהר, בּוומט, זוכט בּיי דער ואנד און רעדט אַרײן אין דער צווייטער-

שטובּ,
עפען אויף, עפען אויף, מיין שען װײבּעל, לאָז מיך אַרײף.
איך בּין אַהײם געקומע!, פריהלינג איו הינט. עפען אויף*
דיין מאַן קלאַפּט אין דיין טױעריל אָן, ליכטיג װײבּעל
מיינס, לאָז מיך אַרײן, לאָז מיך אַרײן, דרעהט זיך אום. זעהס
װי העלענע שטעהט, קוקט איהם אָהן, שאָקעלט אויף איהם מיט'ן קאָפּ,
אַזױ, פּאַני הינדין, פון דער שטובּ מיך אַרױסגעטריבּען מיין
שען װײבּעל, און אין הונדען:נאָרע מיך אַרײנגעלאָזט, גע-
פינען מיר זיך אין צװיען דאָ. נו, װאָס הערט זיך אין
דער גרובּ, פּאני הינדין}

ה עלענאַ

לאַכט מיט א הײזעריגער, סוכאָטישנער שטים,
כא, כאַ, כאַ! און דיך האָט מען אויך דאָ אַרײנגעלאָזט,
דעם אויפזעהער פון קאָנסטאַנטינער פאַבּריק! כאַ, כאַ, כאַז
האָסט דו דיך אויך געלאָזט אין דעם הונדען=קאַמער אינ=
שליעסען, כאַ, כאַ, כאַ, דער קאָנסטאַנטינער אויפזעהער.-

ס טעפאַן.
אַװי װי דו זעהסס, פּאַני הינדין, מיין שען װײבּעל האָטוּ

יע

שי סהיר עפענט זיך, אנדרזשעי פיהרט אַרײן דעם שיכּור'ן סטעפאַן, װעלכער
רייסט זיך פון איהם,

אַנדרוזשעי.
בּעדענק, װאָס דו טהוסט, בּעזין דיך, בּעזין דיך, װעסט
מאַכען אַ נאַרישקײט. זי װעט שרייען, שיקען נאָך פּאָליצײ,
עס װעט אַרויסקומען אַ סקאַנדאַל--בּעדענק דיך. :

ס טעפאַן.

ניין, ניין,4 איך וויל נישט דאָ אַרײנגעהן, איך װיל נישט,

דאָ איז פינסטער. דאָ איז אומגליק, דאָ איז טויט. איך וויל

נישט. דאָ איז די גרובּ פאַר די אַרױסגעװאָרפענע הינד.

דאָ האַלטען זיך די הינד אויף, װואָס דער היצעל האָט אין
שטאָדט געכאַפּט. איך װיל נישט דאָ אַרינגעהן

אַנדוושעצי

-מֹי ער װאָלט איהם נישט נעהערט.
רוהיג דיךף איין, זעה, זי װעט שרייען, בּעדענק, זי װעט
שוין זונטאָג אויך נישט לאָזען קומען. טאָ שפּאַן איין דעם
װאָגען און פאָהר צוריק אין פּאַבּריק,

ס טעפ אִן

.וי פאַר זיך.

איך װיל נישט צוריקפאָהרען אין פאַבּריק. עס איז פריהלינג
היינט. דער זומער איז געקומען, איך האָבּ אורלויבּ גענו.
מען. איך וויל צו מיין װײבּ פאָהרען, דעם גאָרטען בּעאַר-
בּייטען, אקאַציען?בּײימער פּלאַנצען, איך װיל נִישְט צוריק
פאָהרען אין פאַבּריק, איך האָבּ אורלויבּ גענומען. איך
װיל נישט דעם שעפער'ס הונד היינט זיין, די פּויערים מיט
דעם בּאַטעק הײנט צו דער אַרבּײט יאָגען. איך האָב .
-אורלויבּ גענומען, פריהלינג איז היינט, איך בּין צו מיין,

צווייטער אַקט

א פינסטערע אָרעמע שטובּ, אַ לעמפּיל בּרענט
אויפ'ן אויװען טונקעל, בּיים שין זעהט אַלעס
אוים װי פּעקליך ליעגען. בעטען, צובּראָכענע
וויעגען. קינדער װײינען. איבּער דער שטובּ דרעהט
זיך װי אַ שאָטען העלענא מיט א פערבּונדען
פּנִים, טרעט צו פון קישעל צו די װײנענדע
קינדער. פון דרויסען הערט זיך דאָס מאַיאָװע
געבּעט:געזאַנג בּיים קרײץ. עס איז אַהאַרץ?רײ.
סענדעס קאַטאָלישע קירכעןיגעזאַנג, װעלכעס איז
מעהר עהנליך צו אָפּגעריסענע געשריען, װאָס
קומט אַהער פון אַ װײטעם עכאָ און װאָם בּע'
שטעהט נור פון די װערטער : ,טאַטע אין הימעל,
ערבּארם זיך איבּער אונז! ,זוהן, אויסקויפער
פון דער װעלט, גאָט, ערבּארם זיך איבּער אונז!*
! הייליגער גײסט, גאָט, ערבּאַרם זיך איבער אונוו"
,הייליגער דריאיינציגער גאָט, ערבּאָרם זיך
איבּער אונז!" אַמאָל איז דאָס געזאַנג העכער,
אַמאָל נידריגער,

פאַר, בּעטען פאַר איהר, צינדען פאַר איהר ליכט אָן, פע
געסט דו, אַז דו האָסט דאָס געמאַלט און װאַרפסט דיך פאַן
איהר און גיסט פאַר איהר דאָס האַרץ אויס. 1
ססעפאַן בּרענגט אַהער צו פיהרען העלענען, זי איז אײנגעװיקעלס אין דעם װײ=
פען לײלעך, װאָס ער האָט פון טיש אַראָבּגעצױגען, איהר טרויעריג, אויסנעו
פאַטערט געזיכט, װאָס קוקט אַרױס פון װײיסען לײלעך, מאַכט דעם אינדר
מֹי אַ געזיכט פון אַ הײליג-געפּײניג טע. זי געָהט פּאַמעליך, שהאך, װי זי װאָלט
פון קרייץ געגאַנגען, און איהרע שװאַרצע אויגען שטראַהלען, װי ליכטער אַרױ!
פון איהר אָבּגעשטאָרבּען בּלייך פּניס,
ס ט עפ אִן וי
פיהרט זי 3
קומט דאָך מיט אונז. איהר װעט זיך אויך דאָס האַרץ דער-
כאַפּען. ער רופט צו אנדרזשעיען, הע, ראַפאַעל, װאָס נעהמסט
דו נישט דיין מאַדאָנע אויף?

די סטודענטען 4
הױבּען זיך אויף פון די פּלעצער, קוקען פון דערװײטען צו איהרי 3

דאָס איז דאָס מאָדעל, :
אַנדרזשעִי ְ
צו די סטודענטען, :

דאָס בּילד אין קירכע איז אַנדערש, קאָלעגען, ער הױבּט =
אָן צו מאָלען דאָס בילד בּיז סטעפאַן מיט העלענען קומען אָן דער
שטערן איז הויך, גלאַטיג, קיין איין פאַלר נישט אין איהם,
און די בּעקעליך זיי: ען רונדיגע, רויטליכע, פולע, און א י-
גען, קאָלעגען, לעבּעדיגע, פרישע, און ליפּען, און אַ בּרוסט
דאָ הויך, אַ געהױבּענע, און צעפּ צוויי לאַנגע. יאָ, דאָס בּילר
איז גאַנץ אַנדערש, קאַלעגען. :
די פאָרהאַנג פאַלט אין דער פּױזע, װען אנדרזשעי מאָלט דאָס בּילד און סטעפאך-
פיהרט צו העלענען,

:

יס טעפ אַן

{ שטעהט די גאַנצע צייט, װאָס אנדרזשעי רעדט און שמיכעלט איהם אין פּנים
ארי ציהט דאן אַראָבּ דאָס װײיסע טישטוך פון טיש, אין געהט אָבּ, זאָגענדיבֿ
! אין אנדרזשעי'ס טאָן,

: נאָך פלאָרענץ, נאָך פּאַריז, אַ ראַפּאַעל, אַ לעאָנאַרדאָ:דאַ=
/ ווינטשי---אָה, קאָלעגען.

(אַנדרז שעי.

ריט אים נאָך.

ו דו לאַך, דו לאַך און איך זאָג דיר, אַז אַ קינסטלער מון
: צו ערשט מיטן קאָפּ אין דער ערר ליעגען, און פון אונטען
: אַרױף זיין קונסט אויפצוהויבען. נישט װאַהר, קאָלעגען?
באיינער פון די סטודענטען.

ֶּ פאַר װאָס האָט דער קאָלעגע די אַקאַדעמיע פערלאָזט! צוּ
: די חברים מיט איראָניעי אַטאַלאַנט געװען.

אַנדרזשעי.

פיעל צו פערצעהלען. אַהער געקומען מיט'ן פּראָפּעסאָר אויף
לאַנדשאַפט, אַ מעדעל דערזעהן, פערליעבּט זיך און געבּלײ
: בּען בּיז היינטיגען טאָג, |
ידי סטודענטען.

ְ אָיוואַ, דאָך נישט אין די מאַדאָנעז

ר אַנדרזש צי

שמייכלענדיג שאָקעלט מיט'ן קאָפּ,

אָבּער יאָ. איין קינד געהאַט, נאָך איינס, דריי, פיער, אַלץ
געזאָלט זיך אַרױסרײסען, אין אַקאַדעמיע צוריק, געבּליבּען ז-
צען. זיצען, נּיז אין די אויערען. צום איד געגאַנגען שטובּען
מאָלען, אָט אַזױ זיצט מען דאָ טיעף אין דער אַדמה בּיז
1 איבּער די אויערען.

יאיינער פון די סטודענטען.

אין דער קירכע די מאַדאָנע, װאָס?

יאַנדרושעי

-צאָכ דענקענדיג,

און װאָס מיינט איהר, טײלמאָל געהסט דו אַרײן אין דײ

קירכע און דו זעהסט, װי מענשען פאַלען אויף די קניען דער"

21

20

אַנדרושעי

בּעשײידען. /

אָה, אַ מאַדאָנע, אַ ראַפאַעל, װאָס ער זאָגט דאָרט. געמאָלט.
אַ הייליג בּילד פאַר די קירכע, דאָס, װאָס הענגט דאָ פאַר'ן
נייעם אַלטאַר, האָבּען עס די העררן געזעהן ? אַ מאָדעל גע=
האַט אַ שענעם,

סטעפּאַן. |
פאַרװאָס רופסט זי דען נישט אַרײן, לאָו זי זיך אויך דאָס
האַרץ דערכאַפּען--זאָלען די העררן דאָס מאָדעל זעהען.

די סטודענטעןן. .

|==יאָ, יאָ. צו אנדרזשעיען. לאָז זי דער קאַלעגע אַרײינרופען..
מיר ווילען דאָס מאָדעל זעהען.

אַנדרזשעי.
אָה. צו סטעפאנען. שװוייג, זי האָט זיך ניט אין װאָס אַרומ-
צוהילען, פאַר מענשען זיך צו וויין.ן. צו די סטודענסען. יאָ,
יאָ, אַזױ איז דאָס געווען אַמאָל, קאָלעגען. אין אהײטערען טאַן, .
מיר מיט סטאַכאָװיטשען לאַנדשאַפטען געפאָהרען מאָלען,
מאַדאָנעס פאַר דער קירכע געמאָלט, יאָ, אַ פרײיער קינ:
סטלער געהײסען, לאַנגע האָר געטראָגען, אין די
קאַפעען געועסען, מענשען האָבּען דרך-ארץ געהאַט. היינט
זעהט איהר זיץ איך דאָ אין דעם האַק, אַרבּעט בּיים איר, ‏
אַ ש:ובּען-מאָלער געװאָרען. נור עס מאַכט נישט אױס,
קאָלעגען, איך זאָג, אַ קינסטלער איז שטענדיג אַ קינס:לער!
מעג ער זיין געפאַלען, הי ער אייז. עס ציט איהם צו
דאָס זייניגע, װי אַ ציגיינער, און אַז איך דערזעה אייך, װי
איהר קומט מיטץ פריהלינג דאָ אַהער אויפ'ן לאַנדשאַפּט,.
װעקט זיך אין מיר דאָ עפּעס אויף.. װערדט מיר בּאַנג,
קאָלעגען. אָה. נישט פערפאַלען, אַלעס נאָך איבּערלאָזען,
קאָלעגען--אַז עס װעט זיך אין מיר ערוועקען, אַלעס איבּערלאָ-
זען, נאָך פּאַריז פאָהרען, נאָך פלאָרענץ. דעָרט, ואי די
גרויסע מיסטער, זעהען אַראַפּאַעל, אַ לגאָנאַרדאָ:דאַ-
ווינטשי. אֶה איך קאָן זײי, קאָלעגען, איך האָבּ פון זי גע*
הערט,

וא

טם

פאַני יאַדוויגאַ
מיט אַ שמייכעל.

אַז איה װוילט עס. אויף איער װאָהל, העררן.

אַ לע.

בּראַװאָ, בּראַװאָ!

+ יד ר סצי,

הינט איז די רייהע בּיי אונף

שש ט עפאַן.

נוֹד נישט רעדען צו ערשט, צוֹ ערשט טרינקען.

-בנלדרושצי
ניסט װיעדער אָן די גלעזליך,

בּיי װעט שטודירען די העררן, בּיי אַלכאָװיטשען? אָ, דאָס
איז א שטאַרקער קינסטלער. איך האָבּ זיײנע בּילרער אין

יקונסט-אויסשטעלונג געזעהען. מיט אַ פערלעגען שמײכעלע. איך

בּין דאָך אויך אַמאָל אַ קינסטלער געוען, אין אַקאַדעמיע
געווען, מיט'ן פּראָפּעסאָר דאָ אויפְן לאַנדשאַפט געקומען.
יאָ, יאָ, העררן, מיט סטאַכאָװיטשען, בּיי דעם גרויסען סטאַ=
כאָוויטשען געלערענט, נאָר דאָס איו שוין לאַנג, זעהר לאַנג
-- שוין אַלעס פערגעסען. אַז דו זיצסט דאָ אין דעם העק,
אין דעם קליינעם שטעדטיל.

ס טודענט ען
וישען זיך מיט איראָניע+

בּיי סטאַכאָויטשען ! אָיואַ, קאָלעגע, איהר הערט, בי
סטאַכאָויטשען אַלין!

טעפאן

אָפּט אנדרזשעיען אין דער פּלײצע.

נאָך װי הייסט, העררן, אַ גאַנצער ראַפּאעל געוועזען, אַ מאַי
דאָנע פאַר דער קירכע געמאָלט. מיט רחמנות. יעצט איז ער
נעבּעך געפאַלען, אין ארימקייט דאָ, אַ שטובען-מאָלער געי

װאָרען.

19

18-

פּאַניע. כילעכּען, עס איז אַ רחמנות, אַואַ שענער טאָג אין
דרויסען, כריהלינג, א ער איז דאָך אַ גוטער יונג. ער קלאַפּט
איהם אױיף דער פּלײצע. נו, זעץ דיך אַװעק. אַזױי. און צו
טרינקען האָסט דו 5 געבּראַכט? סטעכאַן װײזסט איף דער
כּוהר. אַװֹי איז רעכט. נאַ געדענק, איך האָבּ גוט געזאָגט.
אַהאַ, איך זעה שוין די קאָלעגען. צו יצַדװיגען. די פּאַני װעט
דאָך גאָרנישט האַבּען געגען, דיר אויף אַ גלעזעלע צו פער-
בּעטען. עס זענען וואוילע יונגען, אָנפּאַנגער ערשט, קינדער
נאַך, אַבּער בּעגאַכּטע בּעסטיעס, רנַפּאַעליס סאַמע, רעמ-
בּראַנד'ס סאַמע. ער רופט זײ פון דער װעראַנדע אַראָבּ, לויפט אין
הויף, אין דער פאָרטקע װיזען זיך צװיי-דרײ יונגע לײט שילער פון
מאַלער-אַקאַדעמיע. בּילע, לאָוען די העררן ערלױבּען, בּיטע.
זײ קומען אַרײן, אנדרזשעי שטעלט פאָר. די מאַדאַם כון הויז, פּאַנ
בּאַרכקאַװיטש, פּאַן בּאַרטקאָװיטש,

יאַדוויגאַ.

בּיטע, לאָזען די העררן, די הערן שטעלן זיך פאָר. נ'וועל איך
אין קיך געהען, זעהען װאָס הערט זיך מיט טהע.

סטעפּאַן.

אַנד

װאָס טהע, דאָס איז אַ װייבּערשע זאַך, איך ווייס װאָס רײ
העררן האָבּן ליעבּ. נעהמט אַרױס פון קעשענע צװײ פלעשליך קאָניצקי
מיט דעם זיך ערװאַרימען, װאָס?
רזש עי.
דאָס איז אַ כיטרע בּעסטיע. אױף סטעפאנען. דער וייסט צו
טרעפען אין סאַמע מיטן, ער גיסט אין די גלעזליך. לאָזען די
העררן ערלויגּען. איך װוייס, װאָס הייסט אַזױ שטעהן אויפץ
פעלד און מאָלען די לאַנקעס, די הענד װערען שטײף, מען
דערװאַרימט זיך אַ בּיסעל, פליהען די אידעען אַלײן אין
קיָּפּ אַרײן צו דער פּאַני יאַדװיגט,. ביטע, לאָז די פּאַני מיט
אונזֹ ערלױיבּען. צו די סטודענטען אויף יאדװיגען. אַַ גרויסע ליעב=
האָבּערין פון אונזער ק נסט, אי, שוין ניט איינעם פון
אונזערע בּרידער פון נויט אַרױסגעהאָלפען. מיטץ גלעזיל צוּ
איהר. קאָלעגען, קיין לעק נישט פריהער. רינגלען ארום די מאַ"
דֹאֵם מיט די גלעזליך. אויף דייַן װאָ ל, פּאַניע.

0

דאַדוויגאַ

לאַכט,
נו, שוין אַזױ פלינק צוריק געקומען ? ווייטער אָנגעהױיבּען
אַ לאַנדשאַפט ?

אַנדרזשעי.
ניין. איך האָכּ געטראָפען די קאָלעגען, איך האָבּ זי פער.
בּעטען אַהער, איך בּין פאָראױיס געלאָפען אָנזאָגען. דערזעהט
סטעפאנען. אָה, און דו בּיו אויך דאָ! אָה, װי גוט האָסט
דו געטהאָן, װאָס דו בּיוט געקומען. עס דערמאָנט אָן זונ*
טאָג. צו טרינקען האָסט דו עפּעס געבּראַכט !

סטעפּאַן.
שווייג. ער װײש אױף יאדװיגען. די פּאַני איז בּייז, זי טרײבּט
פון שטובּ.

אַנדרזש עי.

15 אנ אש אט 04 1 .1

עס איז אַזאַ שיינער טאָג אין דרויסען, עס איז איהם אַ שאָד
אין דער פאַבּריק צו יאָגען, כ'לעבּען.

סטעפּאַן

װוינקט צו איהם,
בּעט דו, גראַף, בּעט, דו בּיזט הײגט אין לאַסקע.

יאַדוויגאַ.
יאָ, ער װעט זיך בּאַלד אָנשיכּור'ן און סקאַנדאַלען מאַכען,
איבּערנאַכט וועלען דאָ איבּערבּלײבּען.

אַנדרזשעִי

צו סטעפאַנען.

װעסט נישט בּרויען ?; ועסט זיין אַרטיג, יאָ ? און אַזױ וי
די זון װעט זיך זעצען אויף דער פוהר, און הײדאַ צוריק
אין פאַבּריק אַלֵיין-יא?

סטעפאַן שאָקעלט מיט'ן קאָפּ,

װבדצרושצי.י /+

נו, זעהסט דו, איך זאָג גוט פאַר איהם. ער װעט זיין אַר.

טיג, ער װעט גאָרנישט אָנבּרויען, לאָז איהם דאָ איבּער,

(דער בּונד פון די שװאַכע 2.)

פאַרװאָס ? צו יאדװיגען. אָה, לאָז איהם די פּאַני דאָ לאָזען*

47

1

װײיבּער אַחוץ מיר איף דער װעלט, װאָס דו האָסט זיך-
אָנגעטשעפּעט אָן מיר !

ס ט ע פ אַן

שמייבעלט.
ניין, טייערינקע, איך האָבּ נישט צו װעמען צו פאָהרען.
און װיל נישט קיינעם בּוימליך פערפלאַנצען, אין אַז דער
פריהלינג האָט זיך אין דרויסען בּעוויזען, האָט זיך מיר צו'
קיינעם נישט פערבּענקט, נאָר נאָך מיין יונג װײבּעלע, נאָך
מיין שען װײבּעלע, אונזער גאָרטען, פאַר אונזער הויז. ער
ענדיגט נישט דעם זאַץ, שטעהט אין קוקט אויף די פּאַני יאַדװיגא מיפ.
אַ שמייכעלע, פערקרימט זײנע ליפּען און װײזט זײנע גרויסע צײבער.

פּאַני יאַדוויגאַ

קוקט איהם אָן מ ט פעראַכטונג,
אָה, איך האָבּ דיך פיינט ! װאָלסט געוואוסט, װי איך קאָן
דיך נישט לידען, װאָלסט דו גישט געקומען צו מיר.

טט עפ אַן

מיט דעם זעלבען שמײכעל,
און איך האָבּ דיך דוקא ליעבּ, און אז דער פריהלינג האָט
זיך בּעװיזען, און די כּויערים האָנען געבּעטען אַהײם צו
די װײבּער, האָט זיך מיר צו קיינעם נישט געװאָלט, נאָך
גאָר נישט געבּענקט, נור נאָך מין שען װײ-עלע, נאָך
מיין קליין װײבּעלע, זי דאָ ער װײוט אױף דער פּלײצע פון
אָכּגעהאַקטער האַנד. אויף מיין טראָהן צו זע.ען און זי איבּער
דעד שטאָדט צו כיהרען. ער שמײיכצלט אין װײזט איהר די פּלײצל.
קום, מיין װײבּעלע, אויף מיין טראָון.

יאַדוויגאַ

ק'קט אויף איהם מיט דער זעלבּער פּעראַכטענדער מינע, אָבשאָקלענדיג זיך פרף

איהם,
אָה, וי אָבּשױליך!

ס טעפאַן.
און דו בּיזט הײנט דוקא אַזױ שען אַזֹ... מיין טײ;ר
װײבּעלע, מיין קליין װייבּעיע.

זי וװוענדעט זיך אָפּ פון איהם. עס קומט צי לױיכּען צנדרזשעי מ ט'ן הוט אין פּאַליטרט.

.ר ישש ר גע סע טיש 2 דאש וי יש 0

פריהל נג. איך װעל זיך מיט מיין שען װײבּעל פרעהטן,
מתּנות שענקען, די אַקאַציען פערפּלאַנצען דאָ פאַר דעם

! הויז, פאַר די פענסטער, זי בּליהען אַװי שען איז נישט
גוט, דאָס װײיבּעל טרײבּט פון הויזי

ד"אַדוויגאַ.
אָ, איך קאָן דיינע שטיקלעך! איך בּין דיר נישט קיין װײַבּ,
אַז דו זאָלסט צו מיר אַהײם קומען. האָסט דיך געבּעטען,
אַז דו װילסט בּיי אַ היימישען טיש פערבּרענגען, עס איז
דיר בּאַנג, זאָגסט דו, איך האָבּ דיר ערלױבּט. הױבּסט דוּ
שוין אָן אין דער װאָכען צו קריכען, אין מיט'ן העלען טאָג
אַראַבּצופאַלען, נאָך איבּער נאַכט דאָ וועלען איבּערבּלײבּען.
אָ, איך קאָן דיינע שטיק! נײן, עס װעט דיר גאָר נישט
געלינגען.

שטעפּאַן.

װער יל דען עפּעס פון דיר! איך קוק דיר נישט נאָך,

איך מיש מיך נישט אַרײן, טהו דיר װאָס דו װילסט, מיט

ווע?ען דו װילסט. אַלע פּוערים זענען אַהײם צו די ווײ=

בּער געגאַנגען, די פעלדער בּעאַרבּייטען, בּין איך אויך

אַהײם געקומען. עס איז בּאַנג אַלײן אין פאַבּויק צו זיצען,

ווען דער פריהלינג קומט,

דיאַדוויגאַ

ירײיסט איהם איבּער,

מיט װאָס פאַר רעכט מיר נאָך צו קוקען? איך בִּין דאָך

נישט דיין װייבּ, אַן דו זאָלסט מיר נאָכקוקען.

ס טע פ אַן

שמייכעלט, |
אַודאי נישט, אַ. נישט, דו האָסט רעכט.

פּאַני יאַדוויגאַ.
און מיַט וועם איך װעל װעלען איז נישט דין עסק, און
צו לאַכען האָסט דו נישט װאָס, און דיינע בּוימעליך קאָנסט
דו דיר צו װעמען דו ווילסט פיהרען. דאָס פעלד בּעאַרבּײט
מען שוין אָהן דיר. געפינען זיך דען נישט קײן אַנדערע

14

ס טע פּאַן בּאַרטקאָוויט ש.
גוט מאָר ען, מיין שען װײבּעלע, גוט מאָרגען. :

פּאַני יאַדוויגאַ.
װאָס בּיסט דו געקומען, עס איז דאָך נישט זו טאָג הײנט!

ס טעפּאַן.
העי, מיין שען װײבּעל איז בּייז, און איך האָבּ געמײנט, און
איך האָבּ געמיינט--זעה, דער פריהלינג איז געק מען, ז מער
געװאָרען אויפין לאַנד, ער װײזס איהר די בּוימ:ליך. זעהסט,
װאָס איך האָכּ דיר געבּראַכט!

8 אבל יא דעו והינא .
װאָס פאַלסט דו אָן אויף מיר פין דער הוילער הױיט? װאָס
לאָזט דו מיך נישט צו רוה? מיר זענען דאָך צושײדט.

ס טעפּאַן

קרצצט זיך אין קאָפ,
העי, העי, מיין שען װײבּעלע אין בּייז, און איך האָבּ איר=
לױבּ גענומען, פון דער פאַכּריק, אַהים געקו:ען. איך
האָבּ געװאָלט אַקאַציען:בּוימ יך פערפלאַנבען דאָ, אין דעם
גאָרטנן דאָ. עס איו פריהלינג, זומ.ר, די פיגעליך
פּישטשען.

פּאַני יאַדוויגאַ.
איך דאַרף עס נישט, איך וויל עס ני?ט, פיהר דיר וואוהין
דו ווילסט אַקאַציען-פטרפלאַנצען. װאָס הצָכט דו צו מיר?
מיר זענען צושײדט, די קירכע האָט אונו סעפּאַר רט, דער
בּיסקאָפּ אַלײן, װאָס קריכסט דו צו מיר? איך דאַרף פן
דיר גאָרנישט, עס אז מײן ה , מײן הײם, א ך װיל עס
גישט לידען.

סטע פאַן. :
איז נישט גוט, קראצט זיך אין קאָפּ. איז נישט גוט. דאָס ויי-
בּעל טרײבּט פון הויז, און איך האָבּ פון די העררן אורלויבּ
גענומען, און איך האָבּ מיר גערעכענט, איך װעל מיר אַהײים
קומען צו מײן שען װײבּעל, בּיים טיש זיך זעצען, דעם
ראָק אַראָבּװאַרפען, דעם שפּאָריל נעמען, מײַן גאָרטען בּע-
אַרבּעטען, װי אַלע כּױערים טהוען, װען עס קומט דער

אַנדרוזש עי
אַרבּײיטענדיג די רעם.
װעט אייך גאָרנישט דעלפען, אָה, קאַנט איהר אָבּער נישט
קיין אַרטיסט. ער האָט געענדיגט די רעם און געהט פלינק ארײן אין
* שטוב,

דער איד

צו יאַדװיגען.
עס איז דאָך נישט צו פערצעהלען, דאָס װייבּ מיט די קינ*
דער שטאַרבּען פון הונגער. שיקען יעדן טאָג צו מיר נאָך
געלד. נװואָס קאָן איך טהאָן. פון וואנען האָבּ איך? מען
דאַרף דאָך זיין אַגזלן, אַ ראַזבּאַיניק אויף זיין אייגען ווייבּ
און קינד,

אנדרזשעי.

קומט אַרױס, אויפ'ן קאָפּ אַ גרויסען רעמכבּראַנדישען קאַפּעליוש אויף דער שפּיץ

גרזשיווע, אַ גרויסען שירם אונטער דעם אָרעם, די פּאַליטרע מיט די פּענזלען אויף

די פּלײצעס פערװאָרפען מיט אַ אַרטיסטישע מינע.

: אַאַרטיסט װעט דיר איף גאָר נישט קוקען, װעט דיר
אַלעס לאָזען שטעהן, װען עס נעמט איהם אִן דער חשק
צו דער קונסט. ער געהט אָבּ מיט א גרױסאַרטיגער אַרטיסטישער
מינע.

דער איד
לויפט איהם נאָך.
אָבּע- גװאַלד, װאָס טהוט זיך דאָ אין מיטין בּרען פון סעזײַן!
איהר האָט דאָך אַ װײבּ מיט קינדער, װו ס הונג,רען, געהעו
| דאָך אויס פאַר אַ שטיקעל בּרױט, גװאַלד װי ק | מ | דאָ.וּ
אַנדרזשעי הערט איהם נישט, געהט אָבּ מיט דער פריהערדיקער אַרטיסטישעף
מינע, דער איד נאָך איהם, יאַדװיגא קוקט זײ נאָך און לאַכט בּיו זי פערשװינ"
דען אונטערן טױער,
דאָס טויער עפענט זיך, עס פאָהרט אַרײן אויף זײַן צװײרעדער סטעפאַן בּאַיט*
קאָװיטש. עס איז אַ בּרײטבּײיניגער מאַנספּערשױן, שטאַרק מיט אַ בּעװאַקסענער
בּאָרד, הויכע בּרעמען, שפּרינגט אַראָבּ פון פוהר, האַלטענדיג אין דער האַנד
דרי בּוימליך, דער ארבּעל אין טאש אַרײנגעלעגט.

13

שטענדיג נײעס. ער װײוט אױפן קאָפּ. פיעל אידעען זענען
דאָ. עס קומט אין הױיף אַרײן א איד אין א אײנגעװײסטען כאַלאַט.
צום איד. כ'ווייס, איצקא, אַ שטובּ אױיסצומאָלען אויף. פּסת?
ניין, ניין, היינט נישט. היינט בּין איך נישט קיין שטובּען=
מאַלער. ער װײזט איהם דעם לײװענד, װאָס ער קלאפּט צוּ. זעהט,
װאָס איך בּין הײינט!

ד1צהאיר,
אָגּער געדענק אין גאָט, אַ האַלבּע שטאָדט װאַרט מיט
אַרבּײט אויף אונז. אַרױסגעשטעלט די זאַכען פון די שטן=
בּען. בּיים סוחר גאָלדבּערג און בּיי זילבּערשטײנען װאַרטען
אַלע מיטן מאָלען, און איהר זענט נישט געקומען צו דער
אַרבּײיט,

אַנדרזושעצי

ארבּעטענדיג בּיי דער רעם,
היינט װעט איהר גאָרנישט מיט מיר מאַכען, היינט װעל
איך נישט געהען צו דיר אַרבּײיטען. די קאָלעגען פון דער
אַקאדעמיע זענען געקומען אויפ'ן לאַנדשאַפט, דער פּראָפע=
סאָר איז דאָ.

דער איד

װענדעט זיך צו דער פּאַני יאַדװױיגאַ.
און זאָגען זי, אַ גאַנץ יאָהר אויף דעם געװאַרט און געלר
אויסגענומען, שטענדיג געלד, אין היינט, װען עס בּרענט
אונטער די הענד, לאָזט ער מיך אין מיטען. איך װעל דאָך
אומגליקליך װערען. די פאַרבּ שטעהט, די שטוּבּען אויס=
גערוימט. מען רייסט דאָך מיר די טירען אָבּ. װאָס טהוט
זיך ? װילסט געלד, נאַ דיר געלד, איך ויל זיך נישט רע=
כענען, אָבּער קום צו דער אַרבּײט,

פּאַני יאַדוויגאַ
צו אַנדרזשעיען.
כילעבּען, װאָלסט בּעסער געטהאָן, װאָלסט צו דער אַרבּייט
געגאַנגען: לעג אַװעק, װעסט סײ וי סיי גאָר נישט מאַ=
12 כען.

ארי 2

דאַרף מען דוקא צו אַ לאַנדשאַפט אַ סך. ערד, לאָנקעס,
בּוימער, דאָס װוערט אַלעס מיט גרויע פ:רבּ געמאָלט. נור
גרויע פאַרבּ איז בּיליג, זעהער בּיליג, װוייל זי װערט פון
ערד געמאַכט. ווייסע פאַרבּ קאָסט אַ סך. נאָר ווייסע פאַרבּ
היַבּ איך נאָך, װעט סטיען

יאַדוויגאַ

צו וועלכער ער האָט געקוקט די גאַנצע צײט, ווען ער האַט נערעדט וועגען

די פֿאַרבען, נעהמט אַרױס קליינגעלד און גיס איהם איבער מיט א ליבּליעכען

טאָן, ערנסט,
נו, פערטרינק עס נישט, ליעבּער,

אַנדרוזש עי

| בּעליידיגט,
קִגַּנסט דו נישט קיין אַרטיסטישע נשמה. אַ אַרטיסט װעט
דיר אַלעס פאַרטרינקען, זיין װײיבּ מיט זיינע קינדער, נור
ניט זיין פּאַליטרע מיט די פאַרבּען, נור נישט זיין לייווענט
אַזױ װי אַ גנב װעט דיר קיין מאָל נישט זיין קאָלעגע אַרױס;
געבּען. װאָס מיינסט דו? סי'איז אַ שטובּ אױיסצומאָלען פאַר
דעם איד, װאָס מען פערקויפט די פאַרבּען און מען פער=
טרי:קט דאָס געלרל דאָס א'ז. ווייזענדיג אויף דער פּאָליטרעץ, די
קונסט, און די קונסט איז בּיי אַ אַרטיסט ער רופט אין דער
צווייטער שטובּ אַרין העלענאַ, העלענאַ, שיק אַרױס דעם
שירם, דעם גרויסען שירם, לאָז מיך נור זעזן עפּעס אַ אָר.
דענטליכע רעם. לױיפט פלינק אין שטוכּ אַרײן, בּרענגט אַרױס
לײװענט מיט אַ רעם, נעמט זיך זײ צוצוקלאפען אוױיף די טרעפּעליך
פאַר די וװועראַנדע.

יאַדוויגאַ.
װאָס, אַ נייעס בּילד! װאָלט אפשר אַ יושר געוען, זאָלסט
דאָט ענדיגען, װאָס האָסט אָנגעהױיבּען פאַר אַ יאָהרען פרית?
לינג!

אַגנדרזשעי.
קאָנסט דו נישט קיין אַרטיסט, פּאַני, אַ אַרטיסט װעט דיר
קײנמאָל גנישט ענדיגען דאָס, װאָס ער האָט אָנגעהױבּען
אײינמאָל אַוועקגעלעגט--איז אויס, פון קאָפּ אַרויסגעפלויגען,

11

א

אַנדרזשעצי

גיט איבּער דאָס געלד העלענקען, וועלכע געהט אָבּ מיט שװײגען צו יאדװינען*-

דאָ איז אַ אַרטיסט, מאַדאַם. אַ אַרטיסט, אַז עס נעהמט איהם
אָן דער השק, אַז עס קוֹמט אויף איהם די בּעגייסטערונג.
מעג אַפילו זאָס װײיבּ מיט די קינדער הונגערען, װעט ער
אויף גאָרנישט קוקען. ער קוקט ויך אײן אין הימעל אַרײן, אָה,
װאָס פאַר אַ װאָלקען... װאָס פאַר אַ װאָלקען, װי עס ציהט.
זיך... און דעם קאָליער זעה, זעה, װאָס פאַרע פאַרבּען..
אָה, װאָלט איך געװאָלט אָט אַוֹי, אָט אַזױי.. איך.
װאָלט זײ געװיען, װער עס װאָלט בּעסער אויפגע=
כאַפּט דעם װאָלקעןף כאָטש איך האָבּ שוין אַװי לאַנג דעם"
פּענזעל אין האַנד נישט געהאַלטען. לאָז מיך גאָר זעהען
װאָס זיי מאַכען. געהט אַרײן אין שטור, בּרעננט אַרױס אױף דער
װעראנדע פּענזלען מיט פאַרבען, אין אַ בעלעכטעריל, ‏ מען איז דאָך
אויך אַמאָל אין אַקאָדעמיע געוולן, איך האָבּ דאָך איך
עפּעס אַ מאַדאָנע אין דער קירכע.

פאַדוויגאַ.

װאָס, דו געהסט שוין װיעדער לאַנדשאַפּטען מאָלען! אַהאַ,.
די שוהלע, יעדען פריהלינג, װען די שוהלע קומט, נעהמסט
דו דיך לאַנדשאַפּטען מאָלען און קיינמאָל ענדיגסט זיי נישט..
וויפיעל האָסט זיי שוין דאָרט! יעדען פריהלינג אַ לאַנד:
שאַפט. '

אנדרזשצי

בּעקוקענדיג די פארבען מיט דעם פּענזעל.

דו, פּאַניע, לאַך נישט אויס אַ אַרטיסט. אַ אַרטיסט, באָטש
ער איז געפאַלען, כאָטש ער האָט אַ װײבּ מיט זעקס קינ
דערליך, וי איך האָבּ, װעלכער בּעדאַרף אױיף זיי אַרבײ2
טען דאָך אַז עס נעהמט איהם אָן די בּעגייסטערונג, דער
חשק, אָה, קען ער גרויסעס אױיפּטהאָן. און דאן װערט ער'
װויעדער אַזוֹי בּעריהמט, וי ער איז געוועזען, ווען ער האָט
די מאַדאָנע געמאָלט. דו געדענקסט נישט, וען איך האָבּ.
די מאַדאָנע. ער בעקיקט די פאַרבען. וייסע פאַרבּ איז דאַ-
װעט סטייען, גרויע פאַרבּ איז נישטא, און גרויע פאַרבּ.

פאַדוויגאַ.
דאָס װײבּ זוכט דיך.

אַנדרושצי

צערזעהט העלענקען, װעלכע װאַנט נישט אַהינצוגעהן,
װאָס איז!

העלענאַ

-מדט מורא.
בּיזוט נישט געגאַנגען צו דער אַרבּײיט, דער איד ויל קײ
געלד נישט געבּעןף

אַנדרזשצי
און צו דעם האָסט דו מיך געבּראַכט, אַז איך זאָל אַ שטובּען..
מאַלער װערען. דענסטמאָל, װען דער פּראָפּעסאָר קומט צוּ
פאָהרען און איך זעה די קאָלעגען קומען אויפ'ן לאַנדשאַפט,
זאָל איך צום איד געהען שטובּען מאָלען. זעה, צו װאָס דוּ
װאָסט מיר געבּראַכט,

מה על עג אַ

פיט אונטערטעניגקײט און מורא,
די קינדער ווילען עסען.

אנדרזשעי.

אִיך ווייס, אַז דו װאָלסט געװאָלט, אַז איך זאָל נעהמען דעם
פענזעל און געהן דורך דער שטאָדט, אַז די קאָלעגען זאָלען
זעהען, צו איך בּין א שטובּען-מאַלער; איך וייס, אַז דו
װאָלסט עס געװאָלט, אַז דענסטמאָל, װען עס ברענט אין
מיר, ווען עס האָט מיך געגעבּען אַ נעהם אָן דער חשק, איך װועַר
בּעגײסטערט, װאָלסט דו געװאָלט, אַז איך זאָל צום איד
שטובּען מאָלען געהען. ער געהט צו צו יאדװינען. זעהען זי דעם
גורל פון אַ קינסטלער, וויל ער זיך שוין אַמאָל נעהמען צו דער
קונסט, קומט דאָס ווייבּ, בּרויט פאַר די קינדער. אין האמלע,
טישען טאָן, אָדער בּרויט, אָדער די קונסט, דאָס איז די פַראַ-
גע? ניין, אַ קינס טלער טאָר נישט חתונה האָבּען, טאָר נישט
קיין קינדער האָבּען, דאַן אין ער אַ פערפאַלענער מענש.
-שַאני יאַדװיגא נעהמט אַרױיס קלײנגעלט פֿון טאש און גיט איהם.

דאָס בּליהעכץ איז שוין, עט שפּאַלטען זיך שוין קנאָספּען
זעה, די בּלעטליך ווייזען זיך שוי.

יאַדוויגאַ.
פאָרזיכטיג, משוגעינער, װעסט די צווייג אָבּרעכען.

צינדיר.ד טפיל

פּיעשטשעט די צװײג װי מען פּיעטטשעט א קלין קינד,
האָבּ נישט קיין מורא, איך װעל דעם קין שלעכטס נישט
טהאָן. אַז איך דערזעה דאָס װי עס עפענט דאָס מײלעכעל
און די גרינע קעפּליך הױבּען זיך אָן אַרױסצובּרעכען, װערט
אין מיר עפּעס -- אָ, איך װיל צוריקכאַפּען דאָס, װאָס איך
האָבּ פּערלאָרען, עס װערט אַזױ בּאַנג.. אַזוֹי בּאַנג... פלוצים.
דאָבּ נישט קיין מורא, איך װעל נאָך אַלעס לאָזען שטעהען
און איך װעל אַװעקפאָהרען נאָך פּאַרין נאָך, דאָרט, ער רוכּט
צום פּױער האלבּ אין שפּאָט. נו, װי זאָגסט דו, פעטערעל, בִּין איך
אַ פאַרפאַלענער מענש, אָדער האָבּ איך נאָך האָפענונג}

-אדוויגא

קוקט איהם אָן.
אַװעקפאַהרען? דו? לעג דאַך אַװעק דיינע שטיק. אַ קראַנק
ווייבּ מיט אַ האַלבּ טוץ קינדערליך, װאָלסט ליעבּער אַרבּייטען
געגאַנגען, בּרויט דעם ווייבּ געבּראַכט. צום פּױער. הער נישט
אויף איהם, ער מאַכט זיך צ'ם נאַר.

דער פּויער

מיט אַ געלעכטעריל.
איך קאָן דעם פּאַן זעהר גוט, האָט ליעבּ געלעכטער'ס.

אַנדרזשעי.
דאָס איז אַלעס דער פריהלינג שולדיג. כ'לעבּען אַז איך
דערזעה די קנאָספּען און פיהל דעם לופט דאָ, און אָט די
בלימליך װאָס דער פריהלינג ציהט פון יעדען קשאַק זיין
בּליהעכץ אַרױס, דאַכט זיך מ ר, אַז איך בּין אייך אַ פֿער-
װאָרפענער קשאַק אונטער אַ צוים ערגעץ און דער פריהלינג
האָט צו מיר אויך דערגרײכט, כּון דערװײײטענס װײזט זיך
העלענקא, זי איז אָרימליך געקלײדעט מיט אֹפּנים פון אַ הייליגער
געפּייניגטע.

אין הויף ווייזט זיך אַנדרזשעי, עס איז אַ הויכער מאַנספּערשײן, אַ אָבּגעלעבטער,
מיט דאַרע, לאַנגע צעשױבּערטע האָר, שטאַרק געקנייטשט געזיכט, אָרימליך
אָנגעטהאָן, מיט א שניט פון אַ פּראָװינציעלען כּליזמר. די הענד אין די הויזען-
קעשענעס און פײפט אַ ליעד. די קינדער לױיפען איהם נאָך און שריען.
אַנדרזשעי :
צו יאדװיגען,
װײסט, װער עס איו געקומען? די שוהלע איז דאָ, דער
פּראָפּעסאָר איז מיט דער שוהלע אױפן לאַנדשאַפּט געק"
מען. אָ, אַ חברה, זאָג איך דיר, די קאָלעגען.
אַדוויגאַ.
דו דרעה זיך אַרום, דרעה זיך אַרום, און דער איד װעט
בּאַלד קומען נאָך דיר, ער איז שוין דאָ געװען דיך זוכען
אייניגע מאָל,
אַנדרזשעי.
קאָן ער זיך אויפן קאָפּ שטעלען. הײנט געה איך נישט
שטובען נאָלען, עה, די קאָלעגען וועלען זיך אַודאי בּאַלד
אויפין בּאַרג ווייזען, דאָס לאַנדשאַפט מאָלען. דאָס װעטער
הײנט פּונקט צִוֹם לאַנדשאַפט מאָלען.. די לופט אַזאַ
קלאָרע. ער קוקט זיך אין הימעל אריין. און די װאָלקען אָװאַי
א=וואַ.
יאַדוויגאַ.
דו האָכט אַפּנים פערגעסען; דו מיינסט, אַז דו בּיסט נאָך
אין די יונגע יאָהרען. זי װײזט אויף דער צװײַטער טיר,. זיי
האָבען קיין בּרויט נישט דערינען. די קינדער דרעהען זיך
פאַר'ן טיר אַרום וי די הונגעריגע פויגעליך.
אַנדרזשעי.
קאָן זיך טאָהן װאָס עס איז, היינט גײי. איך נישט שטובּען
מאָלען, היינט בּין איך נישט קיין שטובּעןמאָלער. ער כאפּט
א צווייג פון די בּ ימער און ציהט איהם צו זיך, נאַ זעה, װי גרויס

ערשטער אַקט

-די סצענע שטעלט פאָר אַ גרויסען פויערשען
הויף אין אַ קליין שטעדטיל אונטער דער שטאָדט,
פון אַלע זייטען קומען זיך אָן פעלדער צו געש
הען, טיל שׁוין בּעאַרבּײטע, טײל נישט, דער
הויף איז אַרומגערינגעלט מיט אַ צוים, דער צוים
-איז בּאַזעצט מיט אַלטע טאָפּאָלען, צװישען זײ
אַניאַלטער צלם, װײט אין הינטערגרונד בּערג,
די װײַכּסעל גיסט זיך הינטער זײ. אין היף
אַ פויערשע שטובּ מיט צװײי פענסטער, א גרויסע
װעראַגדע, אַפּױער שטעהט אויף דעם פעלד בּײ
דעם פענסטער און בּעאַרבּײט די ערד. עס איז
פריהלינג. די בּוימער פאַר דעם פענסטער און
פאַר דער װעראַנדע בּליהען שוֹין קירשען-בּלי.
-העכץ. עס איז אַ הערליכער זונען"נאָך-מיטאָג
אַלעס איז בענאָסען מיט ליכט.

פּערואָנען:

יסטעפאַן בּאַרטקאָװיטש. אַנױ אין די פיערציגער; אויפזעהער פון
דטר צוקער-פֿאַבּריק ,קאָנסטאַנטין", ‏ עס פפהלט איהם אין
האַנד, אין דריטען אַקט ערשיינט ער אַלס ,גנב".

אַדװיגאַ בּאַרטקאַװיטש. זיין סעפּארירטע פרוי, אין זײנע יאַהרען;

אַנדרזשעי. א געװעזענער קונסטימאַלער, הינט אַ שטובּען-מאַלער.

העלענאַ. זײן פרוי, אין דריטען אַקט ערשײנט זי אלס די ,מאַדאָנע".

ויאַש

מיכאַל זיינע קינדער פון 6 ביז 9 יאָהר,

-טאַלשאַ

אַ איד,. ‏ 8 שטובױ-מאַלער,

שילער פן א מאלעריאַקאַדעמיע,

-פאַנטאַסטישע פיגורן: די פּראָסטיטיטקע, דער שיכּור, דער בּעטלערּ;
דער ממזר, דער נאַר, דפר גנב, די פרוֹי מיט די קינדער,

ישי
יט י

7 איבּערדר:קען,, איבעיזעצען אוף
אויפפיהרען אָהן דער ערלױבּניש
פ'ן מחבֵּר איז פאַרװועהרט,

7 צם וה2וקס אי 6 יל
0 װס6וסט9 - '
122 =

שלום אט

רבצר בונה
| פון די שוואכע

אַ דראַמע אין דרי אַקטען.

ייירירייי טנער 1 ווע ר יו אטוי מנוו.........,,...-.-----,

פֿארלאג ,קולטור-ליגע' ווארשע

הייליגער תּורה ,., איך האָבּ אַ כּשר'ע, יודישע טאָכטער. (געהט אֵייבֵּ
אין רבקה'לעס צימער און שלעפט אַװױים מיט געװאַלר ורבקה'לען בּיי דער האַנר, :=
איז נאָך האַלבּ אױסגעטאָן, די האָר צופּלאָשעט. װייוט אויף רבקה'לען) א כּשר'ץ.
יודישע בּתולה װעט חתונה האָבּען פאַר אייער זוהן ... האָבּען כּשר'ע .
יודישע קינדער ... װי יעדע יודישע טאָכֿטער ... (צו שוהץ) װאָס, ניין3
(לאַכֿש װילר צום פרעמרען יור). יאָ , יאָ, מחותּן, אַ כּשר יודיש וייבּעל'
זיין ... מיין װייבּ װועט זי אונטער דער הפּה פיהרען.. אין ,הייזעל*
אַראָבּ ! אונטען ! (װייוט אויפ'ן קעלער) אין ,הייועל' ! (שלעפט רבקה'לען בּיי
די האָר צו דער טהיר) אין , הייזעל" אַראָבּ
שר ה
(לויפט צו וילר),
געװאַלד, מענשען, ער איז משוגע געװאָרען! (זי װיל אַרױפרייסען רבקה'לען)--
(רער , פעטער* שטופט זי אָבּ , שלעפט אַרױם רבקה'לען פאַר די האָר) , '

דער ,פעט ער"
אין , הייזעל" אַראָבּ... (אָבּ מיט רבקה'לען, הינטער דֹעַר פצענע הערמצ:
טען רבקה'לעס געװויין). :
דער פרעמדער יוד.
(ערשטוינט און דערשראָקען).
װאָס איז דאָס!
(ר' אלי װינקט צו איהם, שלעפּט איהם בּיים אַוכּעל און װייזט איהם אויף
דער טהיר, דער פרעמדעו יוד שטעהט נאָך ערשטױינט, ר' אלי ציהט איהם
צו דער טהיר, געהען אָבּ, פּױוע 6
דער ,פעטער"
בּרענגט צוריק צושלעפען בּיי דער האַנר ר' אלי'ן, וועלכען עו האָט אױף
רי טרעפ געפּאַקט .)
דאָס ספר-תּורה נעהמט אייך מיט , איך דאַרף עס שוין נישט מעהר +=

(פארהאנש,.

:צום ,פעטער".
| (די יודען גיבּען איהם אָבּ שלום.עליכֿם, זעצען זיך יו
ר' אלי
(בּעװועגט מיט די הענד).
לאָז מען זיך בּאַלד נעהמען צום ענין. (צום פרעמדען יוד, װייזענריג
:אויפ'ן ,פעטער") דער יוד ויל זיך מיט אייך משדך זיין, ער האָט אַ
כּשר'ע, יודישע בתולה, ויל ער איהר געבּען אַ מאַן אַ תּלמיד-חכם,
יקעסט כֹּל ימיו.
דער פרפמדצר יוד.
מהיכי תֵּיתא !
דער ,פעטער'*
(שטעלט זיך אויף פון טיש.)
יאָ, ר' יוד, אַ כּטר'ע יודישע בּתולה... אַ כּשר'ע יי
ר' אלי
(צום פרעמדען יוד).
פינף הונדערט רובּל בּמזומנים װיל ער בּאַלד מסלק זיין צו די
תנאים... קעסט כֹּל ימיו... האַלטען איהם וי אַ אייגען קינד.
דער פרעמדער יוד.
מילא מיין סחורה האָבּ איך נישט אויסצוריהמען, ער זיצט א
צוויי יאָהר און לערנט -- האָט ער די הוראה אין קעשענע.
רי אלי.
: דאָס װייסס מען טאַקע -- דער יוד װעט איהם האַלטען װי 8
{ - אויג אין קאָפּ, פון כּל טוב װעט ער דאָ האָבּען, ער װעט קע ;ן זי-
- צען און לערנען יום ולילה.
דער ,פעטער".
(ווייזט אויף רבקה'לעס צימער.)
יאָ, דאָרט, דערינען װעט ער זיצען און לערנען אין דער

95

ש ר ה
(בּרענגט אַריין דעם פעטערם ואָק, טהוט איהם אָן אַ הוט, דער ,פעטער*
לאָוט זיך אָנטהון.)
אַזאַ אונגליק... אַזאַ אונגליק.... געה רעכֿט דיך אויף עפּעס...
(אָנגעטהון רעם ,פעשער", מאַכֿט זי אויף זיך גלייך די מלבושים, שטעלט אַלץ אין אָרר-
גונג , לויפט אַרײן אין רבקה'לעס צימער.?ַמען הערט װי זי בּעהאַלט עפּעס דעיינען.
לויפט בּאַלר צוריק אַרוֹכ.) שוין שפּעטער מיט דיך זיך אָבּרעכענען. (קוֹקט
אַרום די שטובּ , אובּ עם איו אַלץ אין אָררנונג , נלײיכֿט נאָך עפּעס אויס.) היינטיגע
צייטען... חאָװע אויף קינדער, אי, או .,,
(אויף די טועפּ הערט מען אויפגעהענדע טויט),

ש רה
(לויפט צו צום , פעטער", ציהט איהם בּיים אַרבּעל).
זיי געהען , געדענק אָן גאָט ... יעקל ... אַלס קען נאָך גוט ווערען ...
: (עס קומען אַרײן ר' אלי און אַ פרעמדער יור),
ש ר ה

(שטופּט אַרוּנטער די האָר אונטער'ן שייטעל, שטעלט זיך אין די

ן טהיר, גריים

אויפצונעהמען די געסטו,

ר' אלב.

גוט מאָרגען.

שרה.
גוט מאָרגען -- גוט יאָהר . בּרוך הבּא, (אַבּיסעל צומישט. שטעלם זי
אנירער אַ שטוהל, בּעט זיצע)+
ר יי
(פרעהליך) .
וואו איז דער מחותּן? (װוכֿט מיט די אויגען דעם ,פעטער"),
ש רה

(מיט אַ שמייבעלע צום , פעטער"),
יעקל, פאַרװאָס ווייזט דו דיך נישט! (י רוקט געהנטעו דעם שמוהף

4

רבקה'לע.
(ניט זיך אַ ריס ארויס פון פעטער'ם הענד),
און די מאַמע האָט געמעגט?. און דער טאַטע האָט געמעגט!,
איך ווייס שוין פון אַלץ... (פּערשטעלט זיך דאָס פּנים מיט די הענד) שלאָגטס
מיך, שלאָגטס מיך!

(שר ה לויפט צו מיט אויסגעשטרעקטע הענד, װיל רבקה'לען שלאָגען , רעד
פעטער שטופּט זי אָבּ מיט איין קלאַפּ, זעצט זיך אַװעק בּלייך אױף זיין
שטוהל, אָטעמט שווער אֶכּ . רבקה'לע זעצט זיך אויף דער עור , וויינט הויך,
אַ שטילע לאַנגע פױוע . רה דרעהט זיך אין שטוכּ אַרום, מען זעהט, אַו
זי װייסט נישט, פון װאָס צו אָנפּאַנגען. נאָך אַ לאַנגע פּױוע נעהמט זי דעס
בּעועם און קעהרט אויס די שטובּ שווייגענריג, וי זי װאָלט עפּעם געננב'עט,
נאַכֿהער געהט זי צו צו רבקה'לען , הױיבּט זי אויף בּיי דער האַנד און פיהיט

.‏ ( אַזיין אין צימעל. דאָס אַלץ טהוט זי שווייגענדיג י דער ,9 עט ער" גלייך
: אויף זיין אָרט . רבקה'לע אֶָבּ),

שרה

(קומט אַרײן פון ובקה'לעם צימער, לויפט צו צום ,פעטער", האַפּט איהם אָן
פאַר דער האַנד, בּעטענדיג זיך). :
יעקל, בּעדענק דיך, געדענק אין גײָט, װער דאַרף דען פון עפּעס
צו וויסען ? ... (פויוע) שטיל דיך איין... (פויוע) רבקה'לע װעט חתונה
האָבּען, מיר וועלען נאָך נחת פון איהר דערלעבּען..

דער ,פעטעצר"
(שווייגט)
שרה

טהו נָּן אַ קאַפּאָטע, זיי װעלען דאָך בּאַלד אָנקומען. (קוקט אויף
רֶעם ,פעטער", אָבּהאַקענדיג) װער דאַרף דען פון עפעס צו וויסען!

דער ,פ עט ער"

(שווייגט , גלאָצט מיט די אויגען אויף איין אָרט),

93

דער {פע טע ר"

(האַלט רבקה'לען פעסט בּיי דער האַנר, פּרובט איהר קוקען אין פּנים אַרײן),
דו זאָג מיר דעם אמת, איך װעל דיר גלױבּען... אין פּנים
אַרײין קוק מיר... גלייך אין פּנים אַרײן... בּיזט נאָך אַ כֹּשר יודיש
קינד! אין פּנים אַרײין קוק מיר, גלייך א'ן פּנים אַרײן! (בּעמיהט זיך
צו קוקען איהר אין כּנים אַריײין, רבקה'לע בּעהאַלט דאָס פּנים אין טוך),

שרה.

פאַר װאָס נעהמסט דו נישט די טוך פון קאָפּ אַראָבּ! אין שטובּ
אין אַ טוך { (רייסט איהר די טוך פון קאָפּ אַואָבּ, רבקה'לע לאָזט זיך נישט, בּע-
האַלש דאָס פנים אין קאַפּטען) ,

דער ,פ עט ער"

(שריים),
דו זאָג מיר יעצט... שעם דיך נישט... איך װעל דיר גאָר
נישט טהון. (האַלט זי פעפט בּיי די הענד, נעהמט זי צוֹ צו זיך און קיקט איתר
אי; די אױיגען), בּיסט דו נאָך אַ כּשר יודיש קינד ‏ -- זאַג מיר, דאָ
אויפ'ן אָרט,

רבקה'לץ.
(פּרובט פערשטעקען דאָס פּנים אין קאַפטען
איד ווייס נישט...
דער ,פ עט ער"

(שרייט) ,
דו וייסט נישט.., דו ווייסט נישט, נאָר װער דען
ווײיסט!,. װי הייסט: דו װײסט נישט;. דעם אמת אָגען... זאָג,
בּיסטו נאַך ..

92

געלערענט זיך דאָס, איבּער איין נאַכט זיך אויסגעלערנט!

רבקה'לע
(ניט פערשטעגריג).

יאָ, איך ווייס שוין...

דער ;פצטער..

לאָז זי אָבּ! (האַסטיג) איך ול זי נאָר איין זאַך פרעגען... נאָר
איין זאַך, דעם אמת זאָג מיר ... איך ווֹעל דיך נישט שלאָגען, איך
װעל דיר נישט אָנריהרען, נישט דו בּיזט שולדיג... (קען דאָס װאָרט
נישט אַרױסרײרען) אָפען זאָג מיר, דאָס... דאָס... דעם גאַנצען אמת
זאָג מיר... דעם -אמת...

שרה.
װאָס פּאַר אַ אמת זאַל זי דיר זאַגען! װאָס װילסט דו פון איהר
האָבּען ? | |
דער ,פעטער".

נישט דיך פרעג איך. (שטעלט זיך אויף, פֿאַפּט אָן רבקה'לען בּיי רער
האַנד) דו שעם דיך נישט פאַר מיר... איך בּין אַ טאַטע בּין איך..
פאַר מיר קענסט דו אַלץ זאָגען.. זאָג אָפען.. בּיזט נאָך... בּיזט
נאָך אַזױ ריין, װי דו בּיזט אַרױסגעגאַנגען פון דאַנען! בּיזט דו נאָך
אַ כּטּר יודיש קינד?

שרה

(רייסט אַרױם רבקה'לען פון פעטערם האַנר).
װאָס ווילסט דו פון איהר האָבּען ; ידאָס קינד ווייסט נישט פון,
קיין שלעכטס, לאַז זי אַבּ.

1

דער ,פעט ער"

(זעצט אַנירער רבקה'לען געבּען זיך),

איך װעל דיך נישט שלאָגען ... (נעהמט אָן מיט זיינע פינגער איהר-
דינעַם האַלז) ווען איך װאָלט דיר דעם האַלז אָבּגעדרעהט אָט אַזױי, איי-
דער דו בּיזט אױפגעװאַקסען, װאָלט פאַר דיר גלײכֿער געװען און
פאַר מיר גלייכער געווען.. נאָר האָב נישט קיין מורא, איך װעל דיר
גאָרנישט טהון... נישט איבּער דיינע זינד האָט אונז גאָט געשטראָפט,
איבּער אוי-ץרע. איך האָבּ דיך אָבּגעהיט װי מיין אויג אין קאָפּ, אַ
ספר-תּורה האָבּ איך געלאָזט שרײיבּען, פאַר דיינעט וועגען.. איך
האָבּ עס צו דיר אין שטיבּעל אַריינגעשטעלט און דערצו געבּעטען
גאַנצע טעג, גאַנצע נעכֿט: היט אָבּ מיין קינד פון שלעכֿטס.. מיך
שטראָף, דיין מאַמע שטראָף, נאָר מיין קינד היט אֶבּ... װעסט אויפ-
װואַקסען, װעל איך מיט דיר אַ שדוך טהון... איך װעל דיר נעהמען :4
אַרענטליכען יונגען-מאַן פאַר אַ חתן... איך װעל אייך בּיידען קעסט
געבּען... איהר װעט אייך בּיידע לעבּען..

י רבקה'לע
(פון אונטער דער טוך).

איך האָבּ נאָך צייט חתונה צו הצָבּען... איך בִּין נאָך נישט-

אזוי אַלט.

שרה.
דאָס רעדט נאָך אַקעגען:.
רבקה'לע.

נאָר מיר וילען זי מאַכֿען פאַר אַ רבּי'צין, פאַר װאָס האָט די
מאַמע נישט אַזױ פריה חתונה געהאַט?

שּ שרה.

האַלט דעם פּיסק, װאַרום איך פּאַטש עס דיר אױס! אויס-

דער ,פעטער'".

מעץ דיך, ער זעצש זי אנידער) האָבּ נישט קיין מורא

רבקה'לע

(פון אונטער דער טוך).
װאָס האָבּ איך מו"א צו האָבּען!

דער ,פצטער"

(שטאַמעלט)
רבקה'לע, זאָג מיר, רבקהלע... דו ביוט מיין טאָכֿטער, אין
זּין דיין טאַטע, (װייוט אױיף שוהץ) דאָס איז דיין מאַמע.. זאָג מיר,
שאָכטער, זעה, דעם גאַנצען אמת זאָג מיר... דו האָבּ נישט קיין
שורא פאַר מיר... דו שעם דיך נִישט פאַר מיר... איך וייס, נישט
איבּער דיינע זינד, נישט איבּער דיינע זינד.., איבּער מיינע, איבּער
מיינע, איבּעֶר דיין מאַמעס זינד... אונזערע זינד.,, זאָג מיר, טאָכֿטער .

שרה.

גיבּ נאָר אַ קוק, װי ער האָט זיך אַנידערגעזעצט מיט איהר
:אויסטענה'ן... װאָס װיל ער פון איהר האָבּען; קױם דערלעבּט! לאָז
זי אַריינגעהן אָנטהון זיך, אַ מענש דאַרף דאָך בּאַלד אַנקומען. (געהט
=צו ,‏ וויל אַװעקנעהמען רבקה'לען פון ,פֿעטער").
דער ,פעטער".
לאָז זי אָבּ זאָג איך דיר,
(שטופּט אָבֿ שוה'; פון רבקה'ילען).
שרה.

- כשוגע איז ער געװאָרען היינט, װאָס טהוט זיך דאַס מיט איהם}
ענעהסט זיך ווייטער צו צורוימען) .

89

דער ;יט שצעצר"

(ררעהט זיך װי פריהער איבּער די שטובּ),
נאָר דעם אמת זאָל זי מיר זאָגען... דע: ריינעם א:ת,
(אַ לענגערע פּױזע)

שרה

(אין דעו טהיר) .
קום אַרײן, קום, דער טאַטע װעט דיך נישט שלאָגען... (פיוע)
געה אַריין זאָג איך דיר, (שטופּט אַריין רבקה'לען. רבקה'לע איו אין אַ טוך
אַרומגעהילט איבּען קאָּ, שטעהט בּיי דער טהיר, קוקש אונפערשעמט מיט די
אויגען , פערבּיסען די ליפּען, + שווייגט , = שטעהענדיג אויף איין אָדט),

שרה.

און װאָס שטעהסט דו, שאָכטער לעבּען! נחת אונז אָנגעטהון...
פאַר אונזער פּראַצע... פאַר אונזער מיה.. שין שפּעטער זיך מיט
דיר אָבּרעכֿענען (האַקט אָבּ) געה אַרײן... קעם דיך צו, טהו אָן אַ
קלייד, אַ מענש דאַרף צו קומען... (צום ,פעטער") איך האָבּ געטראָפען
ר' אלי'ן, ער איז געגאַנגען נאָכ'ן מחותּן... (קוֹקט זיך אין שטובּ אום)
אַ חורבּן נאָך מיר -- װי דו זעהסט איס!

א (נעהטט זיך האַסטיג די זאַכען גלייך צו שטעלען),

דער ,פצעט ער"

(דערועהט רבקה'לען , קוקט זי אָן, דערגעהנט זיך צו איהר, נעהמט ני װייך אָן
בַּיי דעו האַנר, פיהוט זי אַהין צום טיש),
האָבּ נישט קיין מורא, איך װעל דיך נישט שלאָגען... (ער זעצט
זיך) זעץ דאָ זיך אַנידער נעבּען מיר, (רוקט איֹהר אַ שטוהל אַהער) זעץ דיך-

רבקה'לע

(בּרוגזייג , בּעהאַלט דאָס פּנים אין אַ טוך,,

איך קען שטעהן איך.

א יע יי יי א עב יע יי ר ר עי

הערסט מיך ניעט! איך רעד דאָך צו דיר}

דערןן-;5 שצפועה

וי צו זיך)?,
: איין זאַך וויל איך זי נאָר פרעגען, נאָר איין זאַך, נאָר דעם
אמת זאָל זי מיר זאָגען... דעם גאַנצען אמת: יאָ, אָדער ניין.

ר" אלי.

דו זינדיג נישט, דאַנק גאָט, װאָס ער האָט דיך אױף אַזױ
פיעל געהאָלפען .

דער -;פץ טעיר?

(ווי פריהער) י
איך וועל איהר גאָר נישט טהון... נאָר דעם אמת. יאָ, אָדער
ביין .

א לט

דעם אמת... דעם אמת.. גאָט װעט העלפען.. אַלץ װעט אַ
דורכגעהן בּשלום ... איך געה שון נאָכ'ן מחותּן, ער איז אין בּית-
המדרש און װאַרט אױף מיר אודאי, (קוקש זיך אום) זאָג דיין פּלונית,
אַז זי זאָל דאָ דערוייל צורוימען... און דו מאַך אַ קנין-יד, טאַקע
בּאַלד אויפ'ן אָרט... אַז ער זאָל קיין צייט נישט האָבּען פון עפּעס
געװאָהר צו װערען און חרטה צו האָבּען... שמועס אָבּ די ותונה
און שיק אַװעק די כּלה צום חתנ'ס משפּחה.. נאָר נישט בּעלעמוט-

- שעט... שאַ שטיל, קינער זאָל נישט געװאָהר װערען... (מאַפּט זיך

צום אַרויסנעהן) און דו שלאָג דיר די נאַרישקײטען פון קאָפּ אַרױס, נעהם
דיר גאָט צו הילף, און זיי אויפגערוימט... אַז דער מחותן זאָל חלילה
גאָר נישט בּעמערקען ... (אַרױפגעהענדיג) זאָג דיין פּלונית, אַז זי זאָל דאָ
אַרענטליך מצַכֿען (געהט אָבּ).

817

שלמה

נאין דער טהיר)
! קום, ‏ שרה .

ש רה

(אַרויפלויפענדיג נאַך שלטה'ן),
איך געה, שלמה.
(שרה, שלמה, הינדײי אָבּ) ,

האל"

(קומט אַרין מיט'ן.-, פעטער") .

גלױבּט צו גאָט! גלױבּט צו גאָט! (צום ,פעטער", װעלכֿעה דרעהם:
זיך אַרױף און אַראָבּ איבּער דער שטובּ , ר' אלי געהט איהם נאָך) און זעהסט, אָט
האָט דיר השם יתבּרך געהאָלפען... ער שטראָפט טאַקע, אָבּער ער
שיקט די רפואה פאַר די מכֹּה... כֿאָטש דו האָסט געזינדיגט, כאָטש
דו האָסט גערעדט עזות'קייטען. (אָגט איהם אָן) פון איצט אָן מוזט דו
נעהמען אויף דיר, אַז דו זאָלסט אַזעלכע װערטער נישט רעדען..
זאָלסט דרך-ארץ האָבּען... גרויס דרך-ארץ... זאָלסט וויסען, װאָס אַ ספר
תורה איז, און װאָס אַ יוד אַ למדן איז.,, מוזט געהן אין בּית-המדרש
אַריין, מוזט דו געהן... מט אַ גרויסע נדבה אויף תּומכי-תּורה גע-
בּען... און פאַסטען אַ תּענית, װעט גאָט דיר מוחל זיין... (פיוע.
(קוקט אויפ'ן ,פעטער", װעלכּפֿף דרעהט זיך אַרױף און אַראָבּ פּערטראַכֿט אין אַנדערע
ענינים) װאָס, דו הערסט מיך נישט! מיט השם יתבּרך ס הילף װעט
אַלץ דורכֿגעהן בּשלום , איך װעל טאַקע בּאַלד אַריבּערגעהן נאָכֿן
חתנ'ס פאָטער... און מיר וװעלען די זאַך אַ דורכשמועסען בּפרוטרוט,,,.
נאָר זאָלסט דיך נישט דינגען, אַ הונדערטער אַרױף, אַהונדערטער
אַראָבּ. זאָלסט װיסען, װער ער איז און ער דו בּיזט... און זאָלסט'
טאַקע בּאַלד מסלק זיין דעם נדן און נישט בּעלעמוטשען מיט די
התונה... אַז עס זאָל, חלילה, נאָך אַמאָל צו קיין מכשול נישט קומען...
אַזעלכע זאַכען לייגט מען נישט אָבּ... (קוקט אויפץ ,פעטעו") װאָס , דוּ

86

פון הונדלען .) אַזאַ "ונגער יונג וי דו בּיסט, האָסט אַ אָרנטליכֿע יודי-
שע מאַמע, אַ פרומען טאַטען געהאַט... װאָס װיל זי פון דיר האָבּעוז
װאָס האָט זי זיך צו דיר צוגעטשעפּעט}

שלמה

(רופט),

קום, שרה, נעהם אַרױף רבקה'לען.

הינדעל

(פערשטעלט איהם מיט דעי האַנר דעָם מויל) ,

דו װעסט נישט זאָגען... דון ווייסט נישט פון איהר, (ןַ לויפט צוּ
- -צו דער אױפגאַנגס-טהיר , און מאַכט זי צו, אַװעקשטעלנדיג זיך בּיי איהו), איך
- װועל דיך נישט אַרױסלאָזען . (װאַרפט זיך צו שלמה'ן, כאַפּט איָהם אָן בּײַ דער
- האַנד) געדענק, שלמה... זיי מעגען, מיר טאָרען נישט!! קום, שלמה...
| -מיר וװועלען אַװעקפאָהרען ... אַזאַ פּרנסה.,, אַזאַ פּרנסה..,

שלמה,
מיר האָבּען שוין געהערט... שוין געהערט... (שטופט זי אָבּ פון זיך}
שפּעטער וועלען מיר ריידען, איצט האָבּ איך קיין צייט נישט. (געהמ
=אַרױים מיט שרה'ן) .

שרה
{לויפט צוריק אַרײן , גיט אַ פּראַל אויף די טהיו פון ובקה'לעם צימער, רופט),
רבקה'לע איז דאָ!
הינדעל
(אין קאָריראָר),

איך װעל דִיךְ נישט לאָזען... דו װעסט נישט זאָגען...

85

האַנר, גיט איהם אַ פיהו אָבּ אין אַ זים,) מיט מיר רייד.,. װאָס דאַרפסס /
דו זי! איך װעל דיר געבּען אַ מײידעל.. דו װעסט זעהען. עױנקש /
צו איהם.) :

הינדעל.

(הינדעל בּרעפֿט אויף דרי טהיר, לויפט אַריין מיט אימפּעט),
װאָס האָבּען זיי זיך אין איהם אָנגעכאַפּט! א בּייזע נאַכט אויף -
זייער קאָפּ, בּיי זיי לויפט אַװעק אַ טאָכטער... (כּאַפּט אָן שלסהץ בי

-

דער האַנד) דו װייסט נישט, וואו זי איז. װאָס וילען זי פון דיר; :

שרה ,

(זעצט זיך אַװעק אויף אַ שטוהל, קוקט אָן שלמהץ שעלמיש, װייום אויף

הינדלען) ,
דאָס איז זי, די חיה'טע! כאַ--כֹאַ--ראַ...

הינד על
(קוקט זיך. אום),

װי אַ בּייז געלעכטער עס איז אױף איהר.. (צו שלמהץ) דו /
ווייסט נישט פון אֵיהר, (פיהרט איהם אין אַ זייט. אין דער שטיל) מיר װוע--
לען אַװעקפֿאַהרען קיין לאָד ... דאָרט אַ חופּה שטעלען.. אַ דירה דינ- /
גען... אַזעלכע צװיי נקבות... בּעדענק, װאָס דו טהוסט? (הױך) װאָס /
האָבּען די יך אָן דיר אָנגעטשעפּעט} דו װוייסט נישט פון איהר... /
{(ציהט איהם בּיי דער האנד) קום , שלמה ... (שלמה וייגערט זיך).

שרה כ

(הויך מיט אַ חנפ'ריג שמײפֿעלע), :

נו, פאַרװאָס געהסטו נישט מיט איהר, שלמה! זי איז דאָך ‏
געקומען נאָך דיר... אַװעקפאָהרען נאָך לאָדז... אַ חופּה שטעלען.. ‏
אַ דירה דינגען... הים, הים, (הײַבּט זיִך אויף צו שלמהץ, ציָהט איָהם אַװעפ.

84

אַלץ זאָגען, כֿאָטש איך בּין איהר מאַמע.., דו װייסט: איך שרעק מיך
| נישט איבּער מיט אַזעלכע זאַכען... זאָג, האָסט דו ערגעץ זי אַוֹעַק-
-געפיהרט... צו אַ...

שלמה.

זי איז זעהר נאָהענט כון דאַנען... אַז איך זאָג דיר, אַז איך
בּרענג זי דיר -- בּרענג איך זי... הערסט, אַזאַ יאָהר שוין איף מיר,
װאָס פאַר אַנקבה דאָס קען זיין... איהר בּליק... איהר שיק... גע-
ממזר'ט זאג איך דיר, אויף איין איג..

שרה.

הע, שרה קען נאָך.. זאָג מיר, שלמה, וואו האָסט דו זי
פּאַר מיר קענסט דו אַלץ זאָגען... (נעהמט איהם אַום מיט איין האנד, קלא.
פענדיג אוהם מיט דער צװייטער אויף דער פליצע און קוקט איחם שעלמיש אי
די אויגען 6 יאָ יי, זאָג, גוטער-בּרודער !
שלמה,
נישט ווייט פון דאַנען... נישט ווייט .

(עם הערט זיך אַ קלאפען טיט פויסטען אין דער טהיר פון דרויסען),ּ

הינדצל

(הינטער דער סצענע),
דו ווייסט נישט פון איהר.,, דו וייסט נישט פוו איהר..

שרה,.

לאָז זײ דעם קאָפּ אָן װאַנד קלאַפּען... אין די לאַפּקע וי זִי
קאָט איהם אַרינגעכאַפּט... חאַ... חאַ... ער טאָר דאָך גאָרנישט געהן
אָהן איהר... (קוקט איהם שעלמיש אָן) שעמען מעגסטו זיך, מיט מיידען
ראַגט ער זיך אַרום... (שלמה קלערט אַ װיילץ, שרה כאַפּט איהם אָן בּיי דער

81

לייטיש מיידעל! פאַר װאָס נישט! פרעג איך װאָס, דו בּיוט נישט
אַזאַ יונגער מענש, וי אַ אַנדערער! (קלאַפּט איהם אױף די פּלײצעס) דו
רעד מיט מיר, שלמה, דו װוייסט: איך בּין צו דיר קיינמאָל נישט
געווען שלעכֿט.,. כֿאָטש איך בּין אין די לעצטע ציט אַזױ געװען צו
דיר.., דאָך בּין איך שטענדיג שרה געװען. זאָג, אפשר נישט! (קוקט

איהם אין די אזיגען אַריין).

שלמה

(טאַכט זיך נלייך די װאָנסען),

ע, ק'טשאָרטו... דער טיװעל וייס, געלאָזט זיך דעם קאָפּ
כּערדרעהען פון דער מוד... אויף דערוייל ... אַכֹּאָר גראָשען צו
כאַפּען,... אַ נישט מיינסט דוֹ טאַקע האָבּ איך געקלעהרט מיט איהר
אויף אַ רעכטען אמת... די מאַמע װאָלט מיר די אָדערן פון לײבּ
כּע שאָלטען ... כ'האָבּ אַ אָרנ'ליכע מאַמע... און מיין שװעסטער}

שרה.
קיין אַנדער געשעפט שין נישט, נאָר זיך דעם קאָפּ צו פער-
דרעהען מיט אַזאַ ,נישט" און אַ,הייזעל" זיך צו פערלייגען ? װאָס
מען האָּט היינט, משטיינס געזאָגט, פון די גאַנצע ,הייזלעך"! עס לוינט
טעַקע האָבּען צו טהון מיט אַזעלכֿע אויסוואורפס ,,, (געהט צו צו איהם,
שטעקט איהם די אויערינגען אֵיין) דו נעהם אָט דאָס צו, און נאַ דיר נאָך אַ
הונדקרטער צו און זאָג מיר, וואו רבקה'לע אִין?

שלמה.

װאָס איז װאָהר -- דאָס איז װאָהר... דו בּיזט אַמאָל געװען אַ
גוטע יודענע (װינקס צו איהר) אין די לעצטע צייט בּיזט דו קאַליע גע-
װאָרען, נאָר עס קומט נישט צו דעם... זאָלסט וויסען, אַז שלמה איז
אנא ש-בּראָס .,. (נעהסמט צו די אויקררינגען און בּעהאַלט זיי אין קעשענע).

ש הּ ה *
דו זאג מיר, שפּמת, וואו זי איז איצט.,, פּאַר מיר מעגסט דוּ

82

שלמה

: (אין דער טהיר)
ואו איז יעקל! זאָל ער ויסען (קומט אַרין) פאַר אַנאַש בּראַט
זעל איך אַלץ מאַכען, כאָטשט ער האָט מיך בּעליידיגט

שרה

(לויפט צו דערװוייל צו רבקה'לעס טהיר,, פערשליסט זיך גאָכֿיץ פעטער און ר' אלי'ן),

לאָז איהם דאָרט צו רוה, (מיט אַ שמײפֿעל) ער איו דאָך אַ גאַנצער
| פרומטק אין דער לעצטע צייט געװאָרען... חבר'ט זיך מיט פרומע
יודען (לויפט צו, אי די טהיר נאָך שלמה'נען) כּלות זיך אויפגעקליבּען,
אַזאַ אָנשיקעניש דהָס איז, עס אין זיך דאָך פון איהר נישט אָבּצויאָ-
נען, לויפּט זי נאָך װי דו װאָלסט שוין איהרער געווען ... אודאי אויך
אַ הער-קומען נאָך דיר צו לויפען ... (שמייכעלם) אוי, שלמה, אוי שלמה
סחורה זיך אַיינגעשאַפט... זי געהט צו צום פענסטער, פּראַלם אויף רי לאָרען .
אַ שטראַהל צימער.לינט בּעלױכֿט דאָס שטיבּעל). װאָס האָבּען זיי זיך צוגע.
מאַכט! װי צו דער קנות..

שלמה.

האָבּ ניש קיין מורא זאָג איך דיר, אַז איך האָבּ דיר אינמאָל
צוגעזאָגט יאָ-- איז יאָ. פאַר װעמען איך װעל נישט טהון -- פאַר דיר
װעל איד עס טהון, כאָטש דו האָסט מיך אין די לעצטע צייט שלעכֿט
* בּעהא' ע ט... נאָר עס מאַכט נישט אויס.. מעג זי שוין מיט'ן קאָפּ
- = פערלייגען, עס װעט שוין גאָר נישט העלפען..

שרה

{גיט אַ געה צו איהם , כֿאַפּט איהם אָן פאַר דער האַנר , קוקט איהם אין רי אויגען),

אַואַ יונג װי דו בּיזט- דאַרפסט דו אַזאַ מויד צו נעהמען! װער
איז זי? אַרום-געװאַלגערט זיך פון ,הייזעל" צו ,הייזעל", אַזאַ יונג
װי דו בּיוט... קענסט יעצט כֿאַפּען א שענעם גראָשען, דאַרפסט דו
זי? אינג מיט אפאר הונדערט רובּעל. קענסט דו נישט נעהמען א

81

שוין פערפאַלען... די זינד ליעגט אויף מיר און איף מיין הױז, וי א
שנור אױיפן האַל.. גאָט האָט נישט געװאָלט... נאָר איך פרעג
אייך, רבּי, פאַר װאָס האָט גאָט נישט געװאָלט! װאָס װאָלט עס
איהם געאַרט, אַז דו, יעקל טשאַפּטשאָװיטש, וועסט דיך אַרױסראַטעװען
פון דעם זומפּ, אין װעלכֿען דו זינקסט? (געהט אַרין אין רבקה'לעס ציטער,.
בּרענגט אַריין דאָס ספר-תּורה , הױבּט עס אויף און רעדט) דו, ספר-תורה! איף"
ייס -- דו בּיסט אַ גרויסער גאָט! דו בּיסט דאָך אונזער גאָט... איך,
יעקל טשאַפּטשאָװיטש, האָבּ געזינדיגט... (קלאַפּט זיך מיט די פויסמען אין
האַרצען) מיינע זינד... מיינע זינד... דו מאַך אַנס, דו שיק אַראָבּ
אויף מיר אַ פייער און פערבּרען מיך, אָט אַזױ וי איך שטעה! דו'
עפען אויף די ערד און לאָז מיך איינגעזונקען וֶוערען.. נאָר מיין קינד
היט מיר אָבּ... שיק זי מיר אָבּ אַזוי ריין, אַזױ אונשולדיג, וי זי איצ
געווען... איך ווייס... בּיי דיר איז אַלץ מעגליך... דו טו אַ נס... דוּ'
בּיזט דאָך אַ גרויסער גאָט.. אַז נישט... בּיוטו קיין גאָט נישט.. זאָג
איך דיר, איך, יעקל טשאַפּטשאָװיטש, אַז דו בּיזט קיין גאָט נישט..-
אַז דו בּיזט נקמה'דיג, װי אַ מענש בּיזט דו..

ר' אלי
- (נים זיך אַ כֿאַפּ אויף און גִיט אַ ריס אַרױס ראָס ספר-תּורה פון ,פעטערם" האַנד),
דו וייסט, צו וועמען דו רעדסט!! (קוקט איהם אָן, געהט דערנאָך:
אַלײן אין רבקה'לעם צימער מיט'ן ספו,) דאָס ספר-תּורה בּעט איבּער!
דער ,פעטער".

דעם אמת מעג מען אפילו גאָט אין פּנים אַרײן זאָגען. (נעהש+
צאָך ר' אלי'ן אין צימער.) איז ער אַ גאָט, זאָל ער דאָ איפ'ן אָרט זייך
3ס בּעווייזען יי+ :

שרה

(לויפט אַריין מיט אימפּעט, זי. איז צורודערט, לויפט צו צום שפּיגעל און
פערקעמט זיך די האָר מיט דער האנד, רופענדיג),
קום. אַרײן, שלמה, װאָס שטעהסט דו הינטער דער טהיר3

82

דער , פע ט ער".

סיי-ווי-סיי... ‏ דער טייװעל גענומען... עס װעט זי שוין צי-
הען... האָט זי נאָר געמאַכט דעם אָנהױבּ... װעט זי שױן נישט רו-
הען,.. נישט היינט איז עס מאָרגען... די נשמה דעם טייוועל איבּער-
-געגעבּען... איך ווייס עס... אוי, איך ווייס עס...

3 אלי.

דו רעד נישט קין נאַרישקײיטען.. דו שטיל דיך אין... דו
- -בּעט גאָט איבּער אין האַרץ... לעג אַװעק דיין פּרנסה... דיין טאָכטער
| = וֹעט נאָך נ ט גאָט'ס הילף חתונה האָבּען, װי אַלע יודישע טעכֿטער
און װעסט נאָך פון איהר נחת האָבּען..

דער ,פעטער".

פערפאַלען, רבּי, אוי פערפאַלען... װאָלט איף איהר אַ יונגער
יטויט געקומֶען, רבּי, װאָלט איך גאָר נישט געזאָגט... געשטאָרבּען,
ווייס איך, אַז איך האָבּ אַ כּשר קינד בּעגראבּען... געה איך צו איהר
אויף קבר-אָבות, און זאָג מיר אַזױ : אָט דאָ ליגט דיין קינד... בּיסט
דו אַלײין אַ זינדיגער מענש, דאָ ליגט דיינס אַ כּשר קינד, אַ אָרנטליך
קינד... אָבּער אַזױ װאָס בּין איך װוערט אױף דער װעלט! דוֹ אַלײן
בּיזט זינדיג... לאָזט איבּער אַ זינדיגען דור... נאָך דיר... און אַזױ
-ציהט זיך די זינד פון דור צו דור..

ר אל

דו זאָג נישט אַזױ, אַ יוד טאָר נישט אַזױ רעדען, דו נעהם
דיר גאָט צו הילף און דו זאָג אַזױי ; װאָס עס. איז געװעו איז
:פערפאַלען ...

דער ,פע טע ר"

(האקט איהם איבּער).

איהר, רבּי, רעדט מיר נישט איין... איך װייס, אַז עס איז

79

ר" אלל

(פרובט איהם איבּערהאַקען).
װאָס רעדסט דו?

דער ,פעטער".

איך בּין אַ זינדיגער מענש, איך װייס עס גאַנץ גוט אַזױ... די
שוס האָט ער מיר געדאַרפט אונטערבּרעכֿען, דעם קאָפּ אין דער ערד...
אַ יונגען טױט... פון מיין קינד, װאָס האָט עֶר געװאָלט: פון מיין
אָרים קינד ?

ר אלי2

הער דו, מען טאָר נישט אַזױ רעדען געגען גאָט.

דער / פעטער"

(אויפגערעגט),

אַלץ מעג מען רעדען... דעם אמת... איך בִּין טאַקע יעקל
טשאַפּטשאָװיטש -- אַ , פעטער" פון אַ הייזעל", נאָר דעם אמת מעג
מען אפילו גאָט זאָגען... איך האָבּ שוין גאָר נישט קיין מורא... איך
בּין געגאַנגען צו אייך אין בּית-המדרש אַריין... איך האָבּ אייך אַלץ
פערצעהלט... האָט איהר מיך געהייסען אַ ספר-תּורה שרײבּען. דערי-
נעןך, בי איהר. אקן שטיבּעל, האָבּ איך עס אַריינגעשטעלט,,, גאַנצל
נעכֿט בּין איך דערבּיי געשטאַנען, און איך האָ? דערצו אַזױ געזאָגט:
דו בּיסט טאַקע אַ גאָט..., דו ווייסט פון אַלץ, װאָס איך טו,. דו
װעסט מיך שטראָפען.. שטראָף מיך... מיין װײיבּ שטראָף, מיר האָ-
בּען געזינדיגט, אָבּער מיין אונשולדיג קינד שוין.,. אויף מיין אָרים
קינד האָבּ רהמנות...

ר"יאלי.

עס איז דאָך איהר קיין שום שלעכטס נישט געשעהן...
זי װעט צוריק-קומען.. . װעט נאָך זיין אַ גאַנץ יודיש וייבּעל..,

78

איך האָבּ מיך געזעהן מיט... מיט... (קוקט אויף רייזלען, רייזעל פערשטעהט
און פּערלאָזט רי שטובּ .) איך האָבּ מיך געזעהען מיט'ן חתנ'ס פאָטער אין
בּית-מדרש צווישען מנחה-מעריב, איך האָבּ גערעדט מיט איהם, דער
יוד בּעשטעהט שוין בּאַלד, איך האָבּ איהם אפילו פערשטעהן געגע-
בּען, אַזױ כּדרך אגב, אַז די כּלה איז נײַשט פון גרויסען יחוס. מילא,
פּאַר נאָך אַ הונדערטער... היינטיגע צייטען קיקט מען נישט אויף דעם...
איך װעל אודאי שבּת, אם ירצה השם, מיט דעם יוד דאָ אַרופקומען..
מען װעט געהן צום דין פערהערען דעם חתן... נאָר דער עיקר
קיינער זאָל נישט װיסען, זאָל נישט געוואָהֹר װערען פון דער מעשה,
חלילה... עס קען שאָדען... אַ יוד פון יחוס און דער חתן איז אַ
טייערער קאָפּ... נו, נו, שטיל דיך איין, נעהם דיר גָט צו הילף און
אַלץ װעט דורכגעהן בּדרך-שלום... מיט גאָטס-הילף, איך געה אַהײם
מיך מכּין זיין צום דאַװנען און, אַז דאָס מיידעל װעט זיין, זאָלסט
דו מיר בּאַלד צו וויסען געבּען... דו הערסט? כּיים אַרויסגעהן) נאָר
בּאַלד למען השם... (װיל אָבּגעהן).

דער ,פ צט צר"

(הויבּטש זיך אויף, כֿאַפּט ר' אלי'ן בּיי דער האַנד),

הערט, איהר רב, איהר נעהמט אייך מיט אֵייעֶר ספר-תּורה. איך
דאַרף עס שוין נישט מֹעָהר..
ר" אלײ
(פערוואונדערט) ,

װאָס רעדסט דו ? װאָס װילסט דו? בּיוט משוגע געװאָרען, צו
חסר-דעָה?

דער ,פעטער".

די טאָכטער איז אין , הייזעל" געגאַנגען... דצָס ספר-תּורה איז
פּסוש געװאָרען... גאָט האָט מיך געשטראָפט...

;,

ר אלי.

ווייסט מען, וואו זי איז געגאַנגען!

רייזעל.

יאָ, די בּעל-הבּית'טע װעט זי בּאַלד אַהײם בּרענגען.

ר" אכי,

איז דאָך װייטער גוט, װאָס-זשע שרייט עטץ, ליאַרמט.,. די
גאַנצע װעלט זאָל זיך בּאַלד דערפון דערוויסען. אַזעלכֿע זאַכען בּע-
האַלט מען אין דער שטיל... עס איז נישט שען.. אַ מחותּן קען נאָך
געװאָהר װערען דערפון - קאָסט עס בּאַלד אַפּאָר הונדערט רובּעל
טייערער .., 2 :

ער ,פעצעטער'.

מיר איז שוין סיי-ווי-סיי אַלץ איינס... אַלע קענען עס ויסען..
אויס טאָכֿטער... אויס ספר-תּורה... אין ,הייזעל' אַרין... אַלץ אין
,הייזעל" אַרײן ...

ר" אילי

ע, בּיסט דאָך גאָר חסר-דעה... עס געשעהט אַ אונגליק... עס
טרעפט זיך בּיי מענשען אַ אונגליק. גאָט זאָל שומר ומציל זיין..
װאָס! װען! גאָט העלפט... עס געהט דורך בּשלום. דער עיקר, קײ.
נער וייסט נישט... מען הערט נישט, מען זעהט נישט. מען װישכ
זיך אָבּ דאָס מױל און מען מאַכט זיך פון גאָרנישט וויסען... (צו רייל
לען) מען דאַרף זיך היטען מיט אַ װאָרט... עס זאָל, חלילה, ווייטער
נישט קומען ,., געהערט?! (ווענדט זיך צום , פעטער", דער לעצטער קוקט ערניץ
וואו יימ אין דער וועלט אריין,) איך האָבּ מיך געזעהן, (קלקט זיך אום, אויבּ
רייזעל איו נאָך ראָ, בּעמערקענדיג זי , הערט ער אויף. נאָך אַ פּױזע הױבּט ער ווייטעו
אָן צו וערעַן שמילער, קוקענדיג אויף רייולען , אַו זי זאָל אַרױסנעהן, לאַנגואַם;)

76

די ספר-תּורה איז כּשר . (ווייזט מיט'ן פינגער אין ובקה'לעס שטובּ) דערינען יי

ר' אלל
(אָטעמעט אָבּ).
געלױיבּט השם יתבּרך ! אָבּער דאָס ספר-תּורה אין כֹּשר!

רייועל.

יאָ, רבי.
ר' אלי

(רוחיגער , שפּייט אוים),
געלױבּט השם יתבּרך, אָבּגעקומען מיט די שרעק... (צום ,פע.
טער") װאָס האָסטו גערעדט נאַרישקײיטען? /צו רײַזלען, נישט קוקענדיג אויף
איָהר) אַװעק... איז זי נאָך נישט דאָ? (צום ,פעטעי') איז מען זי שין
געגאַנגען זוכען ?
דער ,פעטער",

בּיי מיר אין מיין טאָכֹטער הייליגער , וי אַ ספר-תּורה,

ריאי

רעד נישט קיין נאַרישקײטען... נאָר שוייג, נאָר מאַך קיין
גערודער נישט... איז מען זי שוין געגאַנגען זוכֿען? בּרענגען! װייס
איך װאָס! װאָס שטעהסטו דאָ?

בליינעל.

די בּעל-הבּית'טע איז שוין געגאַנגען נאָך זיהר,

5

דער ;פעט ער"
(נישט קוקענדיג אויף ו' אלי'ן) ,
דאָס ספר-תּורה איז פּסול געװאָרען , וד אלי, אויפס טויט אָב
גע'פּסל'ט.
ר ;אלי
(רערשראָקען) .
װאָס רעדסט דו, יוד? חלילה, דאָס ספר-תּורה, װאָס איז גע-
שעדן 1. אויף דער ערד אַראָבּגעלאָזט ! די גאַנצע שטאָדט דאַרף
פאַנ טען *+6
דער ,פצטער",

נאָך ערגער, ר' אלי.

ר' אלי
(אויפגערעגט) ,

װאָס זאָגסטו, די גאַנצע שטאָדט קען זיך, חלילה, פערזינדיגען..-
זוצס איז געשעהן! זאָג, יוד, רבּונו של עולם!

דער ,פעטער'".

אין ,הייזעל" אַראָבּ ... /(ווייוט אויף די פּאָרלאָגע , דערנאָך אויף רייזלען+
אונטען מיט זיי... אין הייזעל אַרײן... אויס ספר-תּורה...

ר צלי.
יוד, װאָס רעדסטו? װאָס טהוט זיך דאָס! זאָג!

רייזעל

(בּיי דער טהיר, בּערוהיגט ר' אלי'ן),

ניין, רבּי, נישט דאַס ספר-תּורה, די טאַכֿטער... רבקה'לע...

24

= 1

דער ;פעט ער"

- = (קוקט זי אָן נאָך אַ וויילע).
יסיי-ווי-סיי דער טײיװעל גענומען... גאט װיל בישט...

רייזעל
;אַזאַ אָרנטליך קינד געווען... אַואַ שאָד נעבּאַך ..
דער ,, ם צט ר *
(קוקט זי אָן װי פערוואונרערט),
יש ייט

(װי פערענטפערגריג זיך),

די בּעל-הבּית'טע האָט מיך געהייסען דאָ װאַרטען, בּיז זי װעס
:צוריקקומען .
דער ,פע טער".

האָבּ נישט קיין מורא, איך בּין נאָך נישט משוגע געװאָרען...

נאָך נישט... גאָט האָט מיך געשטראָפט...
רייזעל.

/ ווער האָט זיך געזאָלט ריכטען איף דעם... אַזאַ אָרנטליך קינד
- = געווען... אַזא שאָד נעבּאַך... איך זאָל אַזױ לעבּען..
ר' אלי

: (טיט אַ לאַמטערן אין האַנד קומט אַריין).
| װאָס איז דאָס אַזעלכֿעס געשעהן! אַזש מיך געדאַרפט פאַרטאָג
- ידופען ,. (קומש מעהר אין דער שטובּ אַרין, קוקט אין לאָרעןלאָך) מען מעג
| = שוין בּאַלד דאַונען ...

יי

דאַרפען נישט... נקבות, װי די מאַמע געװאָרען,., גאָס װיל נישט...

צוריק אין ,הייזעל", אין הייזעל אַרײן ...

שרה.

ווילסט אין , הייזעל"? -- מיין כּפּרה, האָבּ איך טאַקע אַ געשעפט!
(פֿאַפּט זיך וויימער צום אַיינפּאַקען) דאָס הויז וויל ער איבּערפיהרען... װאָס
טהוט זיך מיט איהם? (קלעוש אַ װײלע) אַז דו ליגסט איבּערזאַמען װעל
איך מיך נעהמען צו טהון (נעהמט אַראָבּ פון די אױערען די בּריליאַנמענע אויער-
רינגען) איך על אַריבּערגעהן צו שלמה'נען , איך ג'עבּ איהם אַװעק די
בּריליאַנטענע אויעררינגען (וי װפֿט אין פּאַק, שלעָפּט אַרוֹיס אַ נאָלרענע קייט)
מיט דער גאָלדענער קייט און װיל עֶר נישט, לייג איך איהם צו נאָך
אַ הונדערטער , (וי זט דעם טייסטער מים געלר אין ,פעטער'ס" קעשענעס,
דעי ,פעטעו" לאָוש זיך בּעװכֿען) עט געהט נישט אוֹיס א פיערטעל שעה
(זי כאַפּט אַ טוךְ אױף זיך) און רבקה'לע איז דאָ. (אַרסגעהענריג) פאַר
מיר װעט עֶר שין דאָס טהון. (האַקם די טהיר נאָך זיך).

דער ,פעטער"
(רועהט זיך איינער אַליין איבּער דער שטובּ. דעם קאָפּ צו דעַר ערר),
מ'ר איז שוין סיי-ווי-סיי אַלץ אײינס... דער טיוועל גענומען...
אס טאָכֿטער... אס ספר-תּורה... אין ,היזטל' אַרין... אין
,הייזע?".., גאָט װיל נישט...

(לאַנגע וויילע , רייזעל ווייזט זיך אין דער טהיר., שטעקט אַריין דעם קאָפ .יי
שליכֿט זיך אריין אין דער שמובּ, שטעלט זיך בּיי דער טהיר. רער , פעטער?
בּעמערקט זי, קוקט אויף איהר,)

רייזעל

(שטאטלענריג

איך בּין געװען נאָך ר' אליז... די בּעל-הבּית טע האט געהיי-
סען... ער װעט בּאַלד קומען...

72

-שרה.

יעקל, װאָס טהוט זיך דהָס מיט דיר! משׂוגע בּיזט דו געװאָרען....
;געהט צוֹ צוּ איהם) בּעדענק, װאָס דו טהוסט. עס איז געשעהן א אונ-
גליק --בּיי וועלכען מענש געשעהט נישט קיין אונגליק? קום, מיר ווע-
| לען אויפזוכֿען שלמה'נען . גיעבּ איהם 200--300 רובּל--זאָל ער אונז
דאָס קינד צוריק-געבּען... דער יונג װעט עס טהון., װאָס זיצט דו?
װאָס טהוט זיך דאָס מיט דיר?

דער ,פ עט ער"

(מיט דעם ועלבּען טאָן. דרעהט זיך איבּער דער שטוב),
מיר איז שוין אײיניגאַל... די נשמה דעם טייװועל איבּערגעגע-
גען... עס װעט שוין גאָר נישט העלפען.. גאָט װיל נישט...

(ער שטעלט זיך אַנידער בּיים פענסטער און קוקט דורך דעם לאָדען-לאָך)ייי
שרה.

גאָט װיל נישט... אַיינגערעדט זיך, דו וילסט נישט... דו האָסט
דען ליעבּ דאָס קינד! יעקל, יעקל, (שלעָפט איהם) װאָס אין דאָס מיט
דיר געװאָרען , בּעדענק כּל.זמן עס איז נאָך דאָ צייט... ער קען זי
זאָך דערווייל ערגעץ וואו אַװעקפיהרען... קום אַריבּער צום יונג...
די מויד האָט זי דאָך אוףּאי צו איהם אַריבֿערגעפיהרט. װאָס שטעהסט
דו? (אָבּנעָהאַקט) איך האָבּ געשיקט נאָך ר' אלין. מיר װעלען הערען,
װאָס ער װעט זאָגען! -- (פּױוע. רער ,פעטער" קוקט אַלץ אין איינעם דױפֿ'ן
פענסטער) װאָס קוקסט דו? (פּױוע) פאַר װאָס ענטפערסט דו מיר נישט?
מאַמע קרוין, מען קען דאָך משוגע װוערען.

(דרעהט זיך אָבּ פון איהם און וויינט הויך) .

דער ,פצעט ער"

(ווי פריהער, דרעהט ויך איבּער די שמובּ),
= אויס הויז ר אויס ווייבּ יי+ אויס טאָכטער 0 אין ,הייזעל" אַרײן..,
צוריק אין ,הייזעל" אַרײן ... מיר דאַרפען נישט קיין טאָכטער... מיר

71

שרה
(אויפקלויבּענדיג די זאַכֿען)

יעקל, װאָס טהוט זיך מיט דיר, יעקל;! (געהט צו צו רער אָפענער
מּהיר פון רבקהילעס צימער , קוקט אַריין) װאָס זיצסט דו; (דרעהט וך אָבּ,
אזיכּהױבּענדיג די זאַכֿעַן) א אונגליק, אױסגעגאַנגען, דאָס גאַנצע הז וויל
ער איבּערפיהרען ... (געהש נאָך אַמאָל צו צו דער טהיר) יעקל, װאָס שווייגסט
דו? װאָס טהוט זיך מיט דיר? (ררעהט זיך אױם, טיט טועהרען) זיצט אַ
מענש בּיי אַ סכר-תּורה און קלעהרט און קלעהרט, װאָס איז דאָ צו'
קלעהרען? עס איז געשעהן אַ אונגליק, געה אין צירקעל, נעהם דעם
כּריסטאַװו ... זוך אויף דעם ינג מיט גוטען אָדער מיט בּייזען... כַּל
זמן עס איז נאָך דאָ צייס ... (װענדט זיך צוֹ דער טהיו) װאָס שוייגסט
דו? װאָס שווייגסט דו? זי זעצט זיך אַנידער אויף אַ פֿאַק בּיי דער טהיר, פער.-
שטעלט זיך דאָס פּנים מיט די הענד און הוֹיכּט אָן צו װיינען) ווי משוגע זיצט
ער איינער אַליין, קוקט אויפ'ן ספר-תּורה און מורמעלט עפּעס מיט די
ליפּען ... אַני ער הערט נישט, אַני ער זעהט נישט, װאָס טהוט זיך.
דאָס מיט איהם ? (שטעלט זיך אויף פון פּאק, צום ,פעטער* אין דער מהיר).
מיר איז דאָרט נישט קיין חלוק... דו װילסט איך זאָל אַװעק-געהן--
געה איך. דער סייוועל װועט מיך נישט נעהמען.. איך וועל מיר שוין
דאָרט מיין בּרויט געפינען . (געהטט זיך אַינצופּאַקען איהרע זאַכֿען שװייגענריג .-
פּוױוע) .

דער ,פ עט צר"

(קומט אַריין פון דער צװייטער שטוכּ אָהן הוט, אָהן קאַפּאָמעץ, די האָר
צופּלאָשעט. ער קוקט װילד מיט די אױנען, ועדט מים אַ שמילען
הייזעריגען מאָן זעהר לאנגואַם).

איך װעל געהן... דו װעסט געהן... רבקה'לע װעט געהן...
אַלץ װעט געהן... (װייזט טיטץ פינגער אויפ'ן קעלער) אַלץ אין ,הייזעל"
/ 1
אַרײן... גאָט װיל נישט,,,

70

דריטער אקט

סצענע.

-צימער װוי אין ערשטען אַקְט . שענק און קאָמאָד זענען אויפגערוקט , און
-שמיקער-וועַש , מלבּושים װאַלנע-ן זיך איבּער די פּאָרלאָגע אַװוםּ. די
-מהוו אִין רבקה'לעם צימער איו אָפען אזן פון ררינען דריגנט אַ שטראַהל
-פון אַ בּרענענדיג ליכֿט אַריין. ש ר ה , מיט צופּלאָשעטע האָר , אַרױף-
-געװאָרפען אויִף זיך די קליירער אָהן אָרדנונג, דרעהש זיך איבּעי רי
שטובּ, אויפקלויבּענדיג די צעװאָרפענע זאַכֿען, פּאַקט זיי אין איין פּאַק

-שֵיין, װי צום אַװעק געהן, אָבּער זי לייגט דאָך די מעהרסטע אַפֿען
: צוריקן אױף זייער אָרט . גרויער פריה-מאָרגען. פון רי צונעמאַפֿטע

פּענסטער-לאָרען דרינגט אַרײן רער גרויער מאָרגען.

69

פען העוט, װי ער שמייגט אויף די מוּעפּ מיט איין שפּרונג, גאַבהער אַ שטילע פויזץ. -
מען הערט , װי עפּעס װאָלם זיך אַראָבּגעװאָרפען פון די טועפ. די טהיר נים זיך 8
פּראַל אויף מיט רעש, עס פאלט אויין דער ,פעטער*", האלטענדיג שרהן בַּיי בײ
האָר, בּיירע זענען איַן נאכֿט.קליידער).

דער ,פע ט ער"

(רייסט שרה'ם קאָפ פּאַר די האָר צוּ דער ערד אַראָבּ, װייזט מיט'ן פינגער
אויפ'ן , הייועל").
דיין טאָכטער וואו אין 1 דיין טאַכֿטער;

טי בּאַשאַ, רייזעל
(שטעהען בּיירע צוגעדריקט צו דער װאַנד און ציטעון .4

(פאָרהאַנג פאַלט פלינק),

,אי יע יינ יי יי יע יי ייט ארי ףייט

יע עי

ו

,טי ,7 ...יי יל יי יי ,יי

יי "יי יאר

בּאַשאַ.

1 איך האָבּ מורא, אַז עס װעט היינט זיין נישט קיין גוטע נאַכֿט,

: ;מיין האַרץ ציטערט אין מיר...

פון איבּער'ן בּאַלקען דערהערט זיך פּלוצלונג אַגערורער , אַ שאַרען ניט בּענ-

קלעך, מיט טישען , די מיירלעך האָרפֿען זיך, גלאָצענדיג און ערשראָקען, איין,
בּאַלד דעֲרהעוט זיך וי עפּעס שװערעס מאַלט אַראָבּ פון די טרעפ).

דער ,פ עט ער"

(שרייעַנדיג) ,
רבקה'לע, רבקה'לע, װאו בּיסט דון

רייזעל

(צו בּאַשען) ,
"ייגען מיר זיך אַנידער שלאָפען ... מיר ווייסען פון גאָּרנישט..-
(לייגען זיך בּיידע אַנידער און טאַכֿען זיך הויך שלאָפעֶן...)

דער ,פ ע ט ער"

(לויפט אַריין מיט אַ ליכֿט אין דער האַנדר, צושױבּערט די האָר, אויפ'ץ העמר
אַ קאַפּאָטע ארויפגעװאָרפען . שרייט װילד).
רבקה'לע, רבקה'לע איז דאָ? (קיינער ענטפערט נישם. ניט אַ רוק די
-פאָרהאנגען פון די צימערלעך) רבקה'לע ! וואו איז זי? (װעקט אויף רי שלאָפענרע
-ריינעל און בּאשע) וואו איז רבקה'לע! רבקה'לע װואו איו!

רייזעל. בּאַשאַ

(מאַפֿען זיך די אויגען אױסרייבּען מיט די אַרבּעל פון די קאפטענס),
װאָס... מיר ווייסען נישט

דער ,פעטער'

איהר ווייסט נישט... איהר ווייסט נישט?... (לויפט פלינק ארױיס .

67

װאָס דאָס!

ריינטל.

און װאָס געהט עס אונז אָן! לעשען מיר אס דעם לאָמפּ און
לעגען מיר זיך שלאָפען, מיר װייסען פון גאָר נישט. (דרעהם אַרְאָּ
רעם לאָמפּ),
אויף דעו סצענע װערט האַלבּ טונקעל, די מיידלעך געהן אָבּ יעדע אין
איהר צימערל).

רייזעל

(אָבּגעהענדיג) ,
אױ, האָט זי װאָהר געזאָגט, די קאָרטען-לײגערין, אױ האָט זי
װאָהר געזאָגט ... :

(אָבּ, איינינע סעקונדען איו אויף דער סצענע קיינער נישט דאָ, טונקעל).

בּאַשאַ

לויפט אַרױם ווילר פוּן איהר צימערל, האַלבּ אויסגעטהון מיט אַ שלוכצענדיג געשריי),.

רייזעל
(רוקט אויף די פאָרהאַנג פון איהר צימעָרל),
װאָס איז דיר בּאַשאַ!
בּאַשאַ

איך האָבּ מיך מורא צו לייגען. מיר דאַכֿט זיך, אַז מיין גע-
שטאָרבּענע מאַמע מיט די שטעכערס און די דערנער דרעהט זיך אין
מיין שטיבּעל אַרום ,

הייַזעל.

דאָס ספר-תּורה איז פּסול געווארען, האָט אונז שין קיינער

:גישט אָבּצוהיטען.

66

6,

יאָ, יאָ, פלינק צו שלמהן (ױ חאפט אקלייר, װאַרפּט עם אויף
רבקה'לען) ער װעט אונז שוין פיהרען.

מאַנקע
(טוט אָן פלינק רבקה'לען) .
דו װעסט זעהען, װי גוט עס ועט זיין... װי פרעהליך עס וע
זיין , (טהוען זיך אָן, חאַפען אויף זיך, װאָס זיי קריעגען אונטער דער האַנר, אַ טוך,
אַ קאַפּטאַןן, שטייגען ועהר לאַנגזאַס אויף, אין טהיר טרעפען זיי זיך מים רייזלען און
בּשַשען, וועלכֿע קומען אָבּגעָצװאָגען אין שטובּ אַרײן. די לעצטע קוקען איף זײי
פערוואונדערט.)
רייזעל. בּאַשאַ.
װוָחין דאָס!
הינדעל.
מאַכֿט'ס קיין גערודער , קיין גערויש, נאָך בּיער

, נאָך ליעמאַנאַד..,.
(הינרעל, כאַנקע, רנקה'לע אָבּ. רייועל און בּאַשאַ קוקען זיך בּיירע אָן מער+
וואונ. ערט )

רייוּצל.
די מעשה געפעלט מיר נישט.

בּאַשאַ.
מיר אויך נישט .

רייזלל.
דאָ מוז עפּעס זיין - אָ-װאַ!...

בּאַשאַ

(קוקט איהר אָן דערשראָקען)

5

אַװעק פון דאַנען! מיר װעלען זיין אינאיינעם, גאַנצע טעג, גאַנצצ:
נעכֿט.. דער טאַטע װעט נישט זיין, די מאַמע װעט נישט זיין..
קיינער װעט נישט שריען... שלאָגען... מיר װעלען זיין אַלײין..-
גאַנצע טעג... עס װעט אַזױ פרעהליך זיין, װילסט, רבקה'לע,
זוילסט }

רבקה'לע

(פערמאַכט די :גויגען).
דער טאַטע װועט נישט וויסען?

מאַנקע.

ניין, מיר וועלען אַנטלויפען שוין יעצט בּיי נאַכט מיט הינדלעך
אין איהר שטובּ אַרין... זי האָט אַ שטובּ בּיי שלמה'ן, זי האָט מיר
געזאָגט, װעסט זעהען, װי גוט עס װעט זיין... עס וועלען קומען יונגע
מענשען, אָפיצירען... מיר וועלען זיין אַ גאַנצען טאָג אַלײין... מיר ווע-
! לען זיך װי די אָפיצירען אָנטהון און אויף פערד אַרומרײטען, קום,.
רבקה'לע, װילסט; יאָ, דו װילסט 1...

רבקה'לע
(מיט הארץ-קלאפונג) .
דער טאַטע וועט נישט הערען?
מ א נ ק לִ -ו

ניין, ניין. ער װעט נישט הערען, ער שלאָפּט אַזױי געשמאַק.
אָט, דו הערסט, װי ער שנאָרכט... (לױפט אין הינרעלם ציטער,

כֿאפם זי אָן בּיי דער האנר) האָסט אַ שטובּ ! קום פלינק, פיהר אונג'
אַװעק! .

הינדעל

(פֿאפּט זיך אויף),

64

-מיין כּלה, איך דיין חתן... מען נעהמט זיך אַרום, (נעהמט זי ארום}
זעהר פעסט אַרום, און מיר קושען זיך זעהר שטיל, אָט אַזױ (קושען
זיך) קושען מיר זִיךְ... מיר ווערען אַזױ רוט, מיר שעמען זיך אַזֹ..
עס איז גוט, רבקה'לע, גוט?

רבקה'לצ.

יָ, מאַנקע :יט יאָ יי,

מאַנקע
(דערנידערט איהר קול, שעפּטשעט איהר װי אין אויער),
און מיר לעגען זיך דערנאָך שלאָפען אין איין בּעט, קיינער
זעהט נישט, קינער װייסט נישט, נאָר איך מיט דיר, אָט אַזױ.
/דריקט זי פעסט צו זיך) ווילסט שלאָפען מיט מיר דורך די נאַכט, אַזױי,
:אין איין בּעט, װילסטן
רבקה'לל
(קלערט זיך אַרום אין איהר),
איך וויל... איך ויל...
מאַנקע
ציהט זי צו זיך).
-קָום,., קום ..
רבקה'לע
(אין דער שטיל),
:איך האָבּ מורא פאַר'ן טאַטען... ער װעט זיך אויפוועקען.-
מאַנקע.

װאַרט, רבקה'לע, װאַרט..,. (קלערט אַ װיילט) ווילסט מיט מיף

63

אָבּער װאַרט... איך װעל דיך וי אַ כּלה-מיידעל אויפקעמען... אַ שרימף
מיט צוויי שװאַרצע לאַנגע צעפּ, (צוקעסט איהו די האָר) ווילסט, רבקה'לע}
יאָ, דו װילסט
רבקה'לע
(שאָקעלט מיט'ן קאָפּ),

א, יהת

ד

מאַנקע.

דו װעסט זיין די כּלה... אַ שענע כֹּלה... פרײיטאָג צו נאַכטס,
דו זיצסט מיט דיין טאַטעשי מיט די מאַמעשי בּיים טיש... איך--
דער חתן... דיין חתן.,. קומט צופאָהרען צו דיר צו גאַסט... ווילסט,
רבקה'לע! וילסט, יאָ?
רבק ה' לע
(שאָקעלט מיט'ץן קאָפ).
יאָ, איך װיל.
מאַנקע.

װאַרט, װאַרט..,. טאַטע-מאַמע האָבּען זיך שלאָפען געלעגט..
חתן-כּלה האָבּען זִיךְ דאָ געטראפעו בּיי טיש, מיר קעמען זיך.=
ווילסט, ניין!

רבקה'לע

(שאָקעלט מיטץ קאָפּ).
יאָ, מאַנקע.

מאַנקע.
דערנאָך געהען מיר צו איינער צום צוייטען: דו בּיסט דאָך

62

יי יחא

שווייג ניִשט.,. שווייג נישט... מיה דיך... װעלטען לײג אין..
געהט אָבּ צו זיך אין צימערל, הײיבּט אָן מיט ענערגיע צװאַמענצונעהמלן די ואכֿען
פון איהר צימערל און פּאַקטש זיי זיך אין איהר קאָרבּ איין,) לאָז מיך נאָר קודם-
כל גרייט זיין ...

(אַ לאַנגע פּויזע . קיינער װייזט זיך נישט אויף דער סצענע, סאַנקע פיהרט צו.
געטוליעט צו זיך רבקה'לען ... זיי זענען בּיירע אין איין נאַס טוך אַרומגע.
הילט ... די האָר צופּלאָשעט, אָבּגעצװאָגענע... און פון די נאסע קליירער רי.
נען טראָפּענםס װאַסער אױף רער פּאָרלאָגע... זי זענען בּיירע בּאָרפיס ...
הינדעל שטעלט זיך הינטערץ פאָרהאַנג פון איהר צימערל אין האָרכֿש זיך איין .)

מאַנקע

(רערט מיט 8 בּ;האלטענע ליירענשעפט און ליעבּע. שטיל , טִבֶּער זעהר טיעף
און קלינגענר ,)

עס איז דיר קאַלט, רבקה'לע? טוליע דיך צו צו מיר... גוט
טוליע דיך איין אין מיר... װאַרים דיך אין מיר, אַזױי גוט אין
מיר,.. קום, מיר װעלען זיך דאָ בּיידע אַנידײרזעצען אױף די קאַנאַ-
פּע, (פיהרט זי צו צו אַ קאַנאַפּע, זעצט זיך מיט איהר) אַזױ, אַזֹי... טוליע
איין דיין פּנים אין מיין בּרוסט... אַזױ... אַזױ... און גלעט מיך מיט
דיין לײבּ.., אַזױ קיהל, װי װאַסער װאָלט גערונען צװישען אונז..
(פּויוע) איך האָבּ דיר די בּרוסטען ענטפּלעקט און האָבּ זיי דיר געװאַ-
שען אין רעגען-װאסער, װאָס איז אויף מיין ה;;/ד גערונען ... אַזוי
ווייס און קערנדיג זענען דיינע בּרוסטען... און דאָס בּלוט אין זי"
קיהלט ױך אַװי אונטער'ן האנד, װי װייסער שניי,.. וי געגליווערט
װאַסער... און װי דאָס גראָז אױף די לאָנקעס אַװי שמעקען זיי.
און די הִהָּר האָבּ איך דיר צולאָזט... אָט אַזז-... (צוקעמט זיי צווישען
איהרע פינגער) איך האָבּ זי אַזױ צװוישען רעגען געהאַלטען און געװאַ-
שען זיי, אָט װי זיי שמעקען.. װי דער רעגען, ( בּאָרנט איין דאָם
פּנים אין רבקה'לעם האָר) דער נאַיאָװער רעגען שמעקט פון זי אַרױס..
אַזוי לײבֿט, אַזױ ווייך,.. און אַזױ פריש,,, וי דאָס גראָז אויף דער
לאָנקע... װי די עפעל אױף דעם בּױם... אָט אַזױ קיהל מיך מיט
דיינע האָר, (י װאשט זיך דאָס פּנים אין איהרע האָר) קיהל מיך צַי,.

61

רבקה'לע.

שווייג... שווייג... איך האָבּ מורא פאַר'ן טאַטען... ער האָט
מיך געשלאָגען... ער האָט די שטובּ צוגעשלאָסען... און האָט דעם
שליסעל בּיים ספר-תּורה בּעהאַלטען... איך בּין געלעגען 8 גאַנצע
נאַכט... איך האָבּ געהערט, װי דו האָסט מיך גערופען... אַזױ שטיל
האָסט דו מיך גערופען... עס האָט מיך געצויגען צו דיר... און איך
האָבּ דעם שליסעל פון אָרון-קודש אַרױסגע'גנב'עט... מיין הארץ האָט
אַזױ געקלאַפּט... אַזױ געקלאַפּט..

מאַנקע.

װאַרט, רבקה'לע... װאַרט... אָט געה איך צו דיר... (שפּרינגם
אַואָבּ פון שטוהל, פּערלאָוט דעם קעלעי) איך קום צו דיר... איך קום צו
דיר. (מאַנקע אָבּ, רבקה'לע װערט פערשוואונדען פון פענטטער.)

הינדעל

עװעלכֿע האָט דעם שמועם צװישען מאנקען און רבקה'לען זעהר נייניריג בּיו
דער פאָרהאנג פון איהר צימער'ל אױסגעהאָרכט, דרעהט זיך איצט מיט רעש
ארויף און אראָכּ אייבּער דער שטובּ צופלאַמט, נאָבֿרענקענד, ריירענדיג צו זיך

אליין זעהר לאננזאם.)

װען גאָט מאַכט אַװי, און איך פֹּעַק זײ בּיידעת אױף אַמאָל,
רבקה'לען מיט מאַנקע'ן, נאָך היינט אויף דער נאַכט.., איך בּרענג
זיי ביידע אַהין צו שלמה'נען ... נא, נא דיר בריַס מיט פוטער..
דינג אַ דירה, שטעל אַ װוכּה, װער אַ מענש מיט לייטען גלייך..
(שטעלט זיך אָב אין מיטען שטובּ נאָכֿדענקענדיג, צושפּרײט די הענד צום בּאלקען)
טאַטע אין הימעל, בּיסט זֹצָך א טאַטע פאַר יתומים... מאַמע אין קבר,
מיה דיך פאַר מיר.., לאָז מיך קומען צו אַ בּרעג! צו אַ תּכלית!..
(פּויוע) וואָס, ווען גאָט גיט, אַ סכר-תּורה אין שוהל לאָז איך איהם
שרייבּען... יעדען שבּת דריי פּונט ליכט אין בּית-המדרש אַריין.
ואַ לאַנגע פּױזע. פערוונקען אין דער פאַנטאַױע פון איהר גליק.) ער איוֹ דאָך
א גוטער גאָט... אַ גוטער גאָט... טאַטע אין הימעל.. מאַמע, מאַמע

60

יאָ, רבקה'לע, איך האָבּ דיך גערופען... קום, מיר ועלען זיך
הינטער דעם מאַי-דעגען אַרונטערשטעלען, מיר װעלען זיך מיט װאַ-
סער בּעגיסען, און װעלען העכער װאַקסען...

רבקה'לע
(פון איבּער דעם פענסטערל) ,

שווייג, ‏ שטילער רעד, איך האָבּ מיך פון דעם בּעט אַרױס-
געגנב'עט... אַז דער טאַטע זְאַל נישט הערען.. איך האָבּ מורא, ער
ואָל מיך נישט שלאָגען ..

מאַנקע.

האָבּ נישט מורא פאַרץ טאַטען, ער װעט זיך נישט אַזױ פלינק
אױכּהאַפּען... קום, מיר װעלען זיך ליעבּער אויפ'ן רעגען שטעלען.
איך װעל דיר די האָר צולאָזען. (צולאָוט טיט איהרע פינגער רבקה'לעס
שװאַרצע פלעכֿט, פוז איבּער דעם פענסטער) אָט אַזױ װעֶל איך זיי דיר אין
רעגען װאַטען.

רבקה'לע.

איך בין אין בּלויזען נאַכֿט-העמד... אַ גאַנצע נאַכט בּין איך אין
בּעט געלעגען און האָבּ געװאַרט בּיו דער טאַטע װעט איינגעשלאָפען
װערען, אַז איך זאָל מיך צו דיר קענען אַרױסגנב'ענען, איך האָבּ
דיין קלאַפּען דערהערט און איך האָבּ מיך פון בּעט אַרױסגעשלײערט..
אַזױ לײכֿט זיך אַרױסגע'גנב עט, בּארפיסערהייט, יִז דער טאַטע זאָל
נישט דערהערען

מאַנקע

(נעהמט זי ארום ליידענשאַפּטליך).
קום, רבקה'לע, איך װעל דיינע אױגען אין רעגען-וואסער װאַ-
שען, די נאַכט איז אַזױ ליעבּ, דער רעגען איז אַזױ ואַרים און אַלץ
שמעקט אַזױ אין דער לופט... קום...

59

בּאַשאַ

(לויפט צו) ,
קומט, מיר וועלען זיך בּעגיסען איינע די צווייטע מיט װאַסער א
מיט גאַנצע הענד װאַסער בּעשפּריצען וי צלאָזט זיד די האָר) אױיסצװואַגעך
זיך װי די בּוימעֶר... קומט,
הינרצל.

װאַרט, װאַרט, דער ,פעטער" שלאָפט נאָך נישט, ער װעט
נאַך הערען .

נאַלע האָרכען זיך איין צום בּאלקען .)

רייזעל.
קומט'ס, איהר העֶרט, װוי ער שנאָרבט?.

מאַנקע.

װאַרט, מיר װעלען אין דער שטיל אָנקלאַפּען צו רבקה'לען.
(בּאַשאַ און רייועל אָבּ . מאַנקץ נעהמט אַ שטעקען און קלאַפּט זעהר לײכֿט אין
אַ װינקעל פון בּאַלקען , פון דרויסען הערט זיך, װי די מיידלעך שפּרינגען אַרום
אין װאַסער, זיי נעהמען הענד פּול מיט וואסער און גיסען דורך די אָפּענע
טהיר אין שטיבּעל אַריין, רופענדיג ; קומטם אַרױס! קומטם אַרױם:)

רבקה'לע

(שטעקט אַריין איהר שװאַרצען קאָפּ האָר דורך דעס קליינעם פענסטער. זי אין
אין די נאַכט.קלײרער, אין אַ לײכֿטען שאַל אַרומגעהילם, רופט שטיל :)

מאַנקע, מאַנקע, דו האָסט מיך גערופען!

מאַנקע

(נעהמט אַ שטוהל, שטעלט צו צים פענסטער, קריכֿט אַרױף, דערגרײכֿם.
רבקה'לעס הענר .)

58

הינדעל.

לאַנג שוין ... ער איז שוין אודאי אַיינגעשלאָפען. (אין רער שטילש
:זי װעט אודאי בּאַלד אַריינקומען

רייזעל

(אויפגערוימט צו מאַנקען).

קום, מאַנקע, מיר װעלען זיך אױף דער גאַס שטעלען, עס
רעגענט אין דרױסען, טראָפּענס װי די כּערל... דער ערשטער
מאַיאָװער רעגען. װער געהט אַרױס מיט מיר אונטער דעם רעגען זיך
שטעלען ! '

מאַנקע
(געהט צו צום פעגסטערל).

עס רעגענט אין דרויסען. אַך, װאָס פֹצַר אַ לייכטער רעגען.-.
און װי ער שמעקט... קומט'ס...

בּאַשאַ.

בּיי אונז אין דערהיים, אַז עס גיעסט אַזאַ רעגען, װערען די
רינשטאָקעס בּרייט און פערפלייצען די קליינע געסלעך, און מען טהוט
זיך אויס בּאָרפיס און מען טאַנצט אין דעם רעגען אַרום... װער טהוט
זיך די שיך אויס? (טהוט זיך די שיך מיט די ואָקען אויס, צו מאַנקען) טהו
דיר די שיך איס, מאַנקע, מיר װעלען אין רעגען אַרומטאַנצען...

מאַנקע

(טהוט זיך אוים די זאָקען , צולאָזט די האָר),

אַװי װעט אונז דער רעגען בּעגיסען פון קאָפּ בּיז די פיס..4
-מען װאַקסט העכער, אַז מטי שטעהט אונטער אַ מאַיאָװען רעגען.
װאָס, ניין ?

5

אע /ז

(דערזעהט מאנקען, אויפגערוימט),
מאַנקע, דו בּיזט עס גוט, װאָס דו בּיזט אַריינגעקומען. (װייוט
אויף הינדלען) זי האָט מיך שוין בּאַלד פאַר אַ גאַנצע רבּי'ציי געמאַכט.
וואו האָסט דו דיין יאָלד געלאָזט!
מאַנקע.

צֶר איז איינגעשלאָפען, האָבּ איך מיך פון איה אַרױסגע'גנב'עט.

ר טע

א רעכטער פּריץ עפּעס! ער װעט אפשר שטעלען בּיער!

מאַנקע.

אַ משוגע'נער ליטװואַק עפּעס דאָרט. דאָס דריטע מאָל קומט ער
צו מיר , נאָר ער פרעגט זיך אויס --- ויער דער טאַטע? ער די מאַמץ?
װי ער װאָלט זיך ועװאָלט משדך זיין... קושט ער, בּעהאַלט ער דאָס
פּנים אין די בּרוסט, מאַכט די אויגען צו, און שמײבֿעלט, װוי די מאַמל
װאָלט איהם געהאַט. (קוקט זיך אום, אין דער שטיל צו הינדלעו) רבקה'לע
איז נאָך נישט געווען !

הינדעל

(טיט אַ חנפ'ריג געלעכֿטערל) ,
געווען ... זי האָט דעם פאָטער גײטראָפען... האָט ער דא אַ גװאַלז
געָמאכֿט ...
מאַנקע.

װעה איז ניר,.. שוין לאַנג?

רייזעל.

מען זאָגט אָבּער, אַז אין אַזאַ ספר-תּורה טאָר מען נישט לייע-
נען, און די טעכטער פון אַזעלכע מאַמעס װערען דערנאָך אַליײן װי
די מוטערס... עס ציהט זיי, דער יצר-הרע שלײפּט זיי אין דעה
בּלאָטע . ..

הינדצל

(דערשראָקען) .
װער הנָט דאָס געזאָגט; :

רייוצל.

אַנ'אַלטע בּאָבּע, א כּשוף-מאַכערין האָט עס מיר געזאָגט... אַזױ
װי כּשוף איז דאָס...

הינדצל,

עס איז אַ גרויסער ליגען .,. וואו איז זי, די ציגיינערין, װאָלט
איך איהר די אויגען אױסגעדראַפּעט... עס איז דאָ אַ גאָט איף דעף:
ועלט ... מיר האָבּען א גרויסען גאָט אויף דער װטלט.,,

מאַנקע

(שלײיפֿט זיך אונטער די פאָרהאַנג פון איהו צימערל אין האַלבּע נאַכֿט-
קליירער , אַרױפגעװאָרפען אויף ויך אַ לייכטע טוך. מען זעהט בּיי איהר
אַרױס רי הױכֿע קאָלורטע שטרימפּף, די האָר צופּלאָיטעט , זי איז זעהר אַ
שמייריגע און מיט אַ לאַנג פרעך-שען געױפֿט. זי איו נאָך גענוג יונג, אַ לאָק
פון איהר קאָפּ אי פערװאָרפען איבּער איהר שטערן, אַז זי רערט, וינקט זי
מיט רי אויגען , דענסמאָל ניט אַ ציטער איהר גאַנצער קערפּער, און מעָן הצָט
דאָם געפיהל, ני איגרע בּינער װאָלטען ויַך צװאַמען-געבּראָכֿען . קוקט זיִך
אום פערוואונד/רט),
װאָס, קיינער איז נישט דאָ?

5

אפשר, אַזױ װוי די מיידלעך אין די געשעפטען! היינט איז די גאַנצע-

װעלט אַזױי, די היינטיגע װועלט פּערלאַנגט עס. היינט זענען אפילו
די בּעל-הבּתּיישע טעכטער נישט בּעסער. דאָס איז אונזער פּרנסה,
אָבּער אַז אַזאַ איינע, װי מיר, האָט חתונה, איז זי געטרייער דעם מאַן
פון זײי. מיר װייסעֶן, װאָס א מאַן אין דער טייטש.., -. -

בּאַסאַ

(שפאַצירענדיג איבּער דער שטובּ אין דער פאָרינער פּאָוע),
אָ, יאָ, שען װאָלטען זיי שוין נישט דערקענט! דאָס האַרץ
זאָגט שוין ... און די מאַמע איז דעריבּער געשטאָרבּען ... נישט געקענט

איבּערטראָגען. . . איך בּין ס'מאָל איף איהר קבר נישט געװען...

(שטעלט זיך אָבּ פלוצלונג אין מיט'ץ שטוב) טייל מאָל קומט זי צו מיר... בּיי
גאַכט אין חלום, איך זעה זי, קומט זי צו מיר אין איהרע תּכריכים

מיט דערנער, מיט שטעכערס בּעלייגט, איבּער מֵיינע זײיַד, און רייסט מיף"

די קודלעס פון קאָפּ...

רהייוצ2?.

אוי וויי, מאַמע-קרוין! האָסט זי געזעהן! װי זעהט זי אױס?
אַגעשטאָרבּענע מאַמע;! בּלייך איז זי?..

היבדפל:

שווייגט! גענומען זיך בּיי נאַכט פערצעהלען פון טיטע, דאָ
קענען קיין טויטע נישט אַרײנקומען: אונזער בּעל-הבית האָט דאָך
אױיבּען. בּיי זיך אַ ספר-תּורה שטעהן ... (אָבּנעהאקט. פּױזע) איז אונזער בּעל-

הבּית'טע פופצהען יאָהר אין אַזאַ הויז אָבּגעװען, התונה געהאַט, איז זי

אפשר נישט קין אָרנ'ליך װײבּעל!... היט זי אפשר נישט אָבּ דײ"

דינים,, װאָס אַ יודישע טאָכֿטער דאַרף אָבּהיטען?... איז אפשר רבקה'לע
איהר טאָכֿטער, נישט קיין כּשר, ריין קינד? און אונזער בּעל-הבּית
איז אפשר נישט קיין אָרנ'ליכֿער מענש? פיהרט זיך נישט פיין אױיף1
די שענסטע נדבה... אַ ספר-תּורה געלאָזט שרײיבּען...

יצע )א

בּאַשאַ.

ווייל איך האָבּ נישט געװאָלט... עס שטינקט פון איהם דאָס
:אָקסען-פלייש ... בּרר... פּראַשיק רופט מען איהם. געָה האָבּ חתונה
:פאַר פּראַשיק'ן און האָבּ יעדעס יאָהר אַ קליין פּראָשיקל... בּרר..,-

רייזעל.

- =

און װאָס האָסטו דאָ...

בּאַשאַ.

דאָ בּין איך דאָך מיר אַ פרייער מענש, איך האָבּ מיר מיין
יקאָרבּ שענע װעש, אָנשטענדיג געקליידט, ח'לעבּען, אַבּיסעל שענערע
קליידער װוי אונזערע נגידה'סטע. (בּרענגט אַרײן פון איהר צימערל אַ קאָריג.
-קאָװע העל קלייד) אַז איך געה אין דעם אַרױס אויף דער מאַרשאַלקאָווסקע
גאַס װערט אַגעקוק... פייער און פּלאַם! אַך, װען איך װאָלט מיך
| אַזױ אין דעם קלייד בּיי אונז אין שטעדטעל געקענט וייזען, װאַרפט
אַרױף אויף זיך דאָס קלייר) װאָלט איך מיר אַזױ שפּאַציערט צום בֹּאֵהן
-אַראָבּ. (געהט איבּער'ן צימער גאַלאַנט, דערהױיבּענדיג פון הינטער זיך דאָס קלייר,
מאַכֿענדיג דערבּיי אַ גרויס-שטעדטישע מינע), די גאַל װאָלט דאָך זיי געפּלאַצט...
די פּאָפּלעקציע װאָלטען זי געקריגען אויפ'ן אָרט. (שפּאַצירט איבּער די
זשטובּ אין איהר סטרוי, פעציהענדיג דאָס געױכֿט גרױסאַרטיג .)

רייזעל

(פערריכֿם איהר די פאלדען פון קלייד פון הינטען אױיס, זעצט איהר בּעסער
דעפ הוט אויפ'ץ קאָפּ).
אָט אַזױ, דעם קאָפּ נאָך אַבּיסעל אין דער הױך... װער דאַרף
דען צו וויסען, אַז דו בּיוט אין אַזאַ הױז געװעזען! דו װעסט זאָגען,
אַז דו בּיוט אין אַגעשעפט. אַ גראַף האָט זיך אין דיר פערליעבּט יי

הינדעל

(פון אֹיָהר קאסטען אַהער).
און װאָס איז דען דער מעהר אַזאַ הױיז! מיר זענען נישט.

53

זען שוין אודאי איבּער'ן װאַסער שוימען... און פראַנעק נעהמט דײ"
שיקסעס צװאַמען און טאַנצט אין דער קרעטשמע.. און די װײבּער
מוזען שוין אודאי קעז-קיכלעך אױף שבועות בֹּאַקען... (פיזע) ווייסט'
איהר װאָס! איך װעל מיר קויפען אַ נייע זומער-פּאָלערינע און פּאָהר
מיר איף שבועות צו גאַסט אַהײם... (לױפט אַריין אין איהר צימער'ל,
בּרענגט זיך פון דאָרט אַ גרויסען זומער-קאַפּעלוש אַרױם מיט אַ לאַנגען פליה-שלייער,
ועצט איהם זיך אופ'ן נאַסען קאָפּ אַרױף, און שטעלט ויך אין שפּיגעל אַרין.)
זעהט'ס, אַז איך וייז מיך אַזױי שבועות אין דעם קאַפּעלוש, אַזױ
צו די קאָליע אַראָבּשפּאַציערען... אַך, די גאַל װאָלט זי גע-
פּלאַצט פאַר קנאה, װאָס, ניין! איך װאָלט נאָר נישט פאַר'ץ טאַטען
מורא געהאַט...

רייזעל.

װצַס, ער װאָלט דיך געשלאָגען?

בּאַשט.

געטױט װאָלט ער מיך אויפץ אָרט. ער זכֿט מיך אַרום מיט'
אַנ'אײזערנעם בּאָטעק. ער האָט מיך אַמאָל מיט פראַנעק'ן געטראָפען
אין דער קרעטשמע טאַנצען, האָט ער מיר מיט אַ דראָנג געגעבּען
אַזאַ קלאַפּ איבּערן האַנד, אָט, יוש די האנד) איך האָבּ נֹצַך אַ ציי-
כען בּיו צום היינטיגען טאָג. (פיוע) איך בּין אַ בּעל-הבּתיש קינד,
מיין טאַטע איז אַ קצב. װאָס מען האָט מיר שוין שדוכים אויסגע-
רעדס... (דערצעהלט מיט א נידריגען טאָן) איין שדוך האָט מען מיר גע-
רעדט מיט נאָטקע פלייש-האַקער. איך האָבּ נאָך פון איהם דאָס גאָל-
דענע פינגטרל. (ווייוט אַ פינגערל אויף דער האנר) ער האָט מיר חל-המועד'
סוכּות געגעבּען. אוי, האָט עֶר מיט מיר געװאַלט אַ חתן װערען, נאָר
איך הײַבּ נישט געװאָלט.

רייזעל

פּאַרוו;ְַס האַסטו נישט געװאַלט !

52

:ציפט זיך װאַסעל, פון די צופלאָפֿטענע האָר רינען טואָפּענס װאַסער, זי

זענען אויפגערוימט, ריירען לאַכענדיג. דער ,פעטער" האַקט צו די טהיר,
געהט אַרױס.)

בּאַשאַ.

{אַ פּראַװינציאַל מיירעל, אַ דיקע מיט רימע בּאַקען, נאאיו, רערט מים אַ
האַוטען אַקצענט .)
װי דער רעגען שמעקט... (טרױיסעלט אָבּ פון זיך דעם רעגען) פּונקט

אַזױ װי די עפּעל בּיי אונז, װאָס טריקענען זיך אויפ'ן בּוידעם... עס
ן זער ערשטער. מאַואָװער. רעגען .י.

הלנדעל.

אַ משוגעת צו שטעלען זיך אויפ'ן רעגען, די גאַנצע װעלט װי-
'לען זיי אייננעהמען... עס װעט סיי-ווי-סיי קיין יאָלד נישט בּעװייזען
זיך אין אַזאַ גוס ...

וגעהט אָבּ צו איהר אין חדר'ל, וואו די פאָרהאנג אין

אויפגערוקם, זעצם זיך בּיי איהר קאָרבּ, פּאַקט פאַנאַנדער די צעװאָרפענע זאַכֿען.)
רייזעל

(אָבּטרייסלענדיג פון זיך דעם רעגען).
אויף אַלדע שװאַרץ יאָהר דאַרף איך זיי. מיין בּיכֿעל האָבּ איך
ינאָך אייערנעכטען בּעצאָהלט... מיר האָבּען זיך הינטער דער רינע גע-
שטעלט, דער רעגען שמעקט }|ױ... דעם גאַנצען װינטער װאַשט ער

פון קאָפּ אָבּ. (געהט צו צו הינדלען) זעה... (װייום איהר די נאסע האָר) וו
פּריש ער איז... װי ער שמעקט..

בּאַסאַ.

בּיי אונז דאָרט, אין דער היים, אויפן דאָרף מוז שוין אודאי
דער ערשטער שטשאַו זיין. ח'לעבּען, אַז דער ערשטער מאַאָװער
ירעגען גיסט, קאָכֿט מען שון בּיי אונז שטשאָװ-בּאָרשט... און די צי
-גען מוזען שוין זיך אויף די לאָנקעס פּאַשען... און די טראַטװעס מו-

51

װאַנדער, װאַנדער, זיך װעל דיר שוין שכּעמער דערצעהלען.
שלמה.
אַ רוח אין דיין טאַטען אַרין...
הינדעָל
(לויפט אַרױף אויף די טרעפלעך. צו שלמהץן),
שלמה, אַהים געה, דו הערסט, אַהײם זאָג איך דיר }
שלמה

(געהפ אַרוֹים , קוקענדיג אויפ'ן ,פעטער").
מיינע יאָלדען !...

דער ,פעטער".
איך דאַרף איהם דאָ... (רייזט אויף הינדלען) קענסט דיר די אַלטע
פּאַדלע מיטנעהמען און פערלייגען זיך מיט איהר אַ ,קרעמעל".
הינדעל,

מיט קיין אַלטע פּאַדלעס פערלייגט מען זיך נישט קיין .קרע-
מעל', אין אַלטע פּאַדלעס ליגט מען זיך אַרײז אויסרוהצן... מיט
יונגע לאַלקעלעך...

דער ,פעטער*
(רופט אין קאָרידאָר).

רייזעל! בּאַשאַ!
(צװיי מיידלעך קוּמען צולויפען, פון די לײכֿטץ, נאַסע , דווכֿז;הענדע קליידקי

50

שלמה.
װעלען מיר זעהען. (פױוע. שטיל.) אַז דו װעסט זי פּאַקען.
פערפיהר גלייך אַריבּער צו מיר פאָרט, װייסט שוין...
דער ,פ עט ער"

(קומט אריין בּייו) ,
עס איז שױן צייט נאַכֿט צו מאַכען, עס רעגענט, עס װעט
שוין סיי-ווי-סיי קיין הונד נישט אַריינשמעקען. (קוקט אויף שלמהץ) גע-
נוג, גענוג זיך שוין אויסגעפרעהט חתן-כּלה. נאַכֿט מאַכען. (געהט ארויף-
אויף די טרעפּלעך און רופט) רייזעל, שלאָפען! בּאַשאַ, שלאָפען!

(פון דרויפען הערען זיך מיירעלשע שטימען : בּאַלר, בּאַלד .)
הינדצל.

(ווינקט צו שלמה'ן אוים'ן ,פעטער", מאַפֿענדיג מיט דער האַנר, אַו ער ואָל
אַהים געהן,)

שלמה.

(געהט אַויף אויף די טרעפּלעך , בּיים אַרוֹיסגעהן טועפט עֶר זיך אָן מיט'ן
מעטער". קיקען זיך אַטי

דער ;פעטצר".

רוק, רוק, שוין צייט נאַכֿט צו מאַלען, גענוג זיך שוין אויס--
גע'סוד'עט .

שלמה

(שטלקש די הענד אין די הויזען-קעשענעס. קוקט איהם אָו).
פון ווען אַן בּיסטו מיר אַזאַ אָרנטליכֿער מענש געװאַרען!

9

רבקה'לע
(װויינט) .
טאַטע, שלאָג מיך נישט,,

דער ,פעטער".

איך װעל דיך לערנען, װי דו זאָלסט אַ טאַטען פאָלגען. (פיהרט {5=
אַרױם , פון דרויסעָן העוט ט ען רבקה'לעם געוויין); 5

שלמה.

יענקעלע בּענקאַרט, עס פּאַסט איהם גאָר נישט אָן, אַז די
טאָבֿטער זיינע זאָל זיין אַנקבה... (פון בּאַלקאָן רעיהערט זיך אַגערורער,.
אַ טאָפּען סיט די פים, אַ װויינענדיג קול פון אַ פרוי) מוז ער דאָס איבּער דעם-
נוייבּ דאָס לעדער צוהאַקען: אָװאַ... אָװאַ...

הינדעל.

גאַנץ גוט אַזױ, אַ מאַמע דאַרף היטען אַ טאָכֿטער... װאָס דו-
בּיסט געװוען, - בּיסט דו געווען, האָסט דו הִתּונה געהאַט, האָסט דוּ
אַקינד, היט עס... װעסט זעהן, אַז גאָט װעט העלפען און מיר ווע--
לען האָבּען אונזערע קינדער, װעל איך זיי שוין ויסען וי אויפצוצי--
הען . בּיי מיר װעט אַ טאָכֹטער זיין אַזױ ריין וי אַ צדקית, רױיטע.
בּאַקען װי די בּאָרקעס... קיין אױג נישט לאָזען אױף איהר פאַלען,.
מתונה האָבּען -- יאָ, נעהמען אַ לייטישען מענש -- חופּה-וקדושין ..+ --

שלמה.

(קלאַפּט איהר אויף די פּלײצעס),
אַז מיר װעלען לעבּען, װעלען מיר זעהן. נאָר מיט רבקה'לעך:
רעד, מיט רבקה'לען אַרבּייט, בּרודער, אַז נישט איז אַלץ פערפאַלען--

הינדעל.
האבּ נישט קיין מורא, איך װעל מיר שון אנ'עצה געבּען.

48

= יי יי

שלמה,

מען מוז דאָך צו ערשט אַ וואױינונג האָבּען.

הינדרשל.
װוער ווייסט, וויפעל דער רב װעט זיך הייסען געבּען פאַר מכדר
-קדושין זיין!
שלמה,

עס זאָל נאָר נאָך איבּערבּלײיבּען אויף מעבּעל אַינצוקױפען, עס
-דאַרף דאָך אויסזעהן לייטליך , :

! = (רי טהיו פּראַלט זיך מיט רעש אויף , עס קומט אַיין דער פעטער).
דער..{פפטצר".

ראָס געויפֿט האָט נאָך אין זיך גענוג לאָבּוסעװאַטע שפּורען, ויעלכע פערצעהלען
פון זיין יוגענד. געקליירט שוין עינסט. קלאַפּט אָכּ דעם הוט פון ועגען).

נאַ דיר אַפּרנסה, אַ רעגען גאָר (דערזעהט פּלוצלונג ובקה'לעו, מים :

-בעס) . װאָס, דאָ?! (חאַפּט זי אָן פאַר'ן קאָלנער און טרייסעלט זי , קויצענריג

-מיט די צייהן) װאָס טהוסט דו דאָז

רבקה'לע.

די מאַמ... די מאַמע האָט מיך געהייסען... רופען... יינט) טאַ-
-טע, שלאָג מיך נישט!.

דער ,פ עטער".

די מאַמע, די מאַמע האָט דיך געהייסען... דאָ... (שרייט) דײ
מאַמע! (פיהרט זי פאַר'ן קאָלנער אויף די טוֹעפּ אַרויף) צו אַלדעס שלעכֿטס װעט
זי דיך נאָך בּרענגען! עס ציהט זי... זי ול האָבֵּעו, אַז די טאָכֿ-
שטר זאל זייץ װי די מאַמע איז געווען..

47

(רבקה'לע געהט אָבּ פון פענסטער)

שלמה

(מאַפֿט מיט די אויגען צו הינרלען .
לי, דעם ,פעטערס" טאָכֿטער? אַ פּרנסה --אַ גאָלד!

הינדעל.
שאַ, שטיל, זי קומט.

רבקה'לע
(שלאַנק און שען, בּעל.הבּתּיש געקליירט, אי

ן אַ שואַרֶץ טיכֿעל ארומגעהילט,
שלײכֿט זיך אריין אין דער שטיל, לויפט אראָבּ מיט הארץ-קלאפעניש פון רי
מרעפּ, רעדט מעהר מיט די הענד, װי מיט'ן מױל).

מאַניע וואו אי ? דאָרט ? (װייוט א:יף א פערהאָנגען ציטערל) דאָרט...
מיט 1.,.

הינדעל
(װוינקט איהר מיט די אוינען אויף יאָ),

רבקה'לע
(שטעלט

זיך אַרונשער די פּאָר אַנג , הערם זיך לײדענשאַפּטליך אַיין. מים
המַרץ-קלאַפּעגעש קוקט זי זיך אַלע מאָל אַרום).

שלמה

(אין דער שמיל, צו הינדלען) .

מען דאַרף מאָרגען געהן די

וואוינונג זעהן, אויף פּיוונע גאַס.
היבדצל.

װעט מען די חופּה שטעלען!

7 יו

של מה

(נייגיריג) +
עס קען זיין פון איהר פּרנסה ?

הינדעל.

אָבּער נאָך װי...

שלמה.

אַ מיידעל... אַנקבה פון אַ הייזעל?

הינדעל

ניין, . אַ בּעֶל-הבּתּ'ישע טאָכֿטער .

שלמה.
פון װאַנען קענסט דו זי
הינדעל.

זי קומט צו מאַנקען יעדע נאַכט, גנב'עט זיך אַרױס פוֹן פאָטערס
שטובּ. .. קיינער זעהט נישט... עֶס ציהט זי אַהער,.. זי אין אַזױ
נייגיריג ... לט

רבקה'לע
(שטעקט אַריין איהר נאַסען קאָפּ דורכ'ן פענסטער, װינקט צו הינדלען).
פּס-ס-ס, דער טאַטע איז דאָ;

הינדעל

(װוינקט צו איהר),

45

שלמה.

נו, װאָס זאָגט זי

הינדצל
: (נאָך מיט געוויין).
אַז מיר וועלען האָבּען אונזער ,הייזעל", וװועט זי צו אונז אַרי-
בּערקומען.
ש למה.

געוויס ?

, הינדעל
(ווישט זיך אויס די אויגען) .
יאָ, אַלײין װיל זי אָבּער נישט געהן, אַ חבר'טע ויל זי מיט-
נרענגען . ֹ
שלמה,
געוויס, פון איין נקבה װעסטו פּרנסה האָבּען, דירה-געלד
יאהלען ?
היידעל

זען װאָלט געדאַרפט איינע אַ פרישע...
שלמה.
ה'לעבּען, דאָס װאָלט שוין פּרנסה געגעבּען, וואו נעהמט מען זי אָבּערוּ

היצנדעל.-

איך האָבּ אַנ' אויג אויף אַ נקבה--אַ פּאַרשױן וי אַ בּוים, אַ מיידעל נאַך..-

דויטע בּלווע אַרױס. ער קומט פון דעם צימער'ל אַהױס) נו, זאָל מען אָלאָרשט
זָעָהן. (ער צורייסט די בּלוע מים אימפעט, עס פאַלט אַרױם פון איהר אַ פאָטאָ.
גראַפיע .) אַהאַ, משה'לע שלאָסער, ער זאָל דער גביר זיין ? פון ווען אָן בּיסטו
דאָס מיט איהם ,פּאַן-בּראַט? געװאָרען ? (געהט אַריין צו איהר אין צימערל).

הינדצל.

װאָס געהט עס דיך אָן?

שלמה,

אָט װאָס ס'געהט מיך אָן... (ער פּאַטשט זי אוים, זי פאַלט אויפץ בּעט
און װיינט) אַזױ, מיט משה'לע שלאָסער הבר'סט דו זיך גאָר, פאָטאָ-
גראַפיעס געגעבּען, חתן-כּלה-פּאָר, און איך האָבּ גאָרנישט געוואוסט?
(פּױיזע. אָכּגעהענדיג צוריק צו זיין טיש) אוֹן איך האָבּ עס גאָר נישט גע-
וואוסט... (טרינקט ווייטער דעם טהיי, שטעלט זיך אויףף, נגעהט אויף די טרעפּ.
לעך צו דער שהיר) און איך האָבּ עס גאָר נישט געוואוסט... (עֶר שטעלט
זיך אָבּ בּיי דער טהיר) הינדעל ! זי ענטפערט נישט) הינדעל, אַהער קום! /ױי
ענטפערט נישט) הינדעל ! (טוכּעט מים די פים, בּיין אראָבּלופענדיג פון די טרעפ.
ילען) אַהער, זאָג איך דיר, דו הערסט}...

הינדעל.

(הויבּט זיך אויף פון איהר בּעט, געהט אהין צו איהם, פערשטעלט זיך דאס
פנים מוט אַ טיבֿעל,)
װאָס ווילסטו}

שלמה.

האָסט מיט מאַנקען גערעדט!

הינרצל.

(וויינענריג) .

43

שטעלען, און װעסט דיר אַ קאַטאַרינקע קויפען און אין הויפען 51
אַרומפיהרען, ווייזען ס'געװוערק. אַ שענער קאַטאַרינאַרש, כ'לעבּען -
איך װעל דיר אויך אַ צווייער פוז פענסטער ; ראָבּװאַרפען.

שלמה,

האַלט ס'פּיסק, זאָג איך דיר ...

הינדעל.

און אַז נישט, װאַס װעסט דו מיר טהון!ָ

שלמה,

צנפּאַטשען.

הינדפל.
טָ, חָ, היינט פּאַטשט מען נישט, היינט גיט מען פאַר פּעטש מיכ
גמעסערס צוריק.
שלמה.
(שטעלט זיך אויף),
װער דאָס אַזעלכֿעס! (נעהט אַויין צו איהו אין צימעש) װער דאָס+
ציועלכעס ! וי בּעהאַלט עפעם פלינק אין קאַסטען) װאָס האָסט דו דאָ אַזױגס
װאָס דו בּעהאַלטסט עס אַזש אין דער זיידענער בּלװע!
היבדל?;

װאָס געהט עס דיר אַן!

שלמה,

ווייז, זאָג איך דיר! (רייסט ויִךְ מיט איהר, רייסט פון איהר האַנר א

42

של מ ה
(ליגעגדיג) .

סך האָבּ אַמאָל געװאָלט. נאָר היינט װיל איך נישט,

הינדעל
דאַרף מען נישט. אָט אַזױ האָבּ איך ליעב . נאָר נאַרען זאָלסט
-דו נישט. ווילסט געלד-- זאָג, אַ קאַפּאָטע--נאַ דיר. נאָר צו גענאַרען
יַואָס האַסט דן? (ערװייטערט ויך פון איהם).
שלמה.
נישקשה, חזנים זענען דאָ אױף דער װעלט, װעסט פּאַקען
:א העכֿט.
היבדפל
(אויפדוק;נדיג די פ;רהאַנג פונן איהר צימערל) .
זצָּס האָסט דו דיר דעם קאָפּ אויסצודאַרען פאַר מיינעט וועגען?+
שלמה,
ווילסט נישט, דאַרף מען נישט. ככּווש) נו, װעסט חאָטש נאָך
מוכלען אַ גלאָז טהיי דערלאַנגען ?..
הינדעל

ברעננט איהם אַריין אַ גלאָז מהיי פזן איהר שטיבּעל, שטעלט אויפ'ן טיש ג
אַלײן געהט זי אָבּ צו זיך אין איהר צימערל, זעצט זיך אַנידער בּיי איהר
קאַסטען , זוכט דאָרט אין איהם . נאָך אַ קליינע פויוע , פון איהר חדר'ל).
אַזױ, איז זי דיר געפעלען, נו... נו... װעסט דו יעצט האָבּען
ש געטועכטס, האַנטיכֿער צו קויפען -- דיין װײיבּעלס בּרוסטען אָנצופי-
הלען, צייהן איהר לאָזען אַרײנשטעלען און אויף שטאָלצען זי אַרױם-

41

6

הינדעל

(קוקט זיך אום . לויפט צו צו א פּאָרהאַנג און האָרפֿט זיך איין , לויפט צו צו שלמה'ן).

שלמה, איך װעל פון דאַנען נישט אַװעקגעהן. זעה, יעצט זענלן
מיר אַלײן, קיינער הערט אונז נישסט, זאָג מיר, אַזױ װי עס איז דאָ
אַ גאָט אויף דער װועלט, זאַג מיר, מיינסט מיט אַנ'אמת צו שטעלען
אַ חוכּה }

שלמה.

געה, פּריצ'טע , מאַך דיר קניפּלעך אין העמד, און בּעקלאָג דיך
דערנאָך פאַר'ן ,פעטער", אַז איך נעהם בּיי דיר דאָס גאַנצע געלד
אַװעק. דו האָסט דיר נישט, פאַר װאָס אַקאַפּעלוש צו קויפען..

הינדעל.

יָ, איך האָבּ געואָגט. עס האָט מיך געקרענקט, אונטערן האַרץ
געשניטען . דאָס העמד פון לײבּ נעהמסט דו מיר אַראָבּ און דו קריכֿסט
צו דער געלער צויג... דאָס פּרצוף װעל איך איהר מיט פּעטראָל בּע-
מס . מען שפּירט דאָך איהר פון מױל. װי קעז מען בּיי אַזעלכעס
שטעהן? אױסגעװכֿט זיך אַ סחורה! ׂ

שלמה,

טרעטסט אָבּ! גיבּ איך דיר אַ פלעם צװישען די אױגען, זעהסט
דו די עלטער-בּאָבּע פאַר זיך!

הינדעל.

שלצָג, שנייד כּאַסען כּון מיין לײבּ... (רייסט אַואָבּ דעם אַרבּעל פון
איין האַנד און װײיוט) בּלאָהע כלעקען האָסט דו מיר געמאַכֿט. (רייסט דעם
אַרבּעל פון דער צוויימען האַנד) נאַ דיר, שנייד, קנײיפֿ, נאָר זאָגען זאָלספ
דו מיר, דאָ אויפ'ן אָרט , אַזױ װי דו געדענקסט דיין טאַטען אין קבר
און אַזױ װי דו זאָגסט קדיש נאָך איהם -- ווילסט טאַקע אויף דעם רעכ.
טען אמת מיס מיר חתונה האבּעו?

40

שלמה, נאַכהעו הינדעל,

הינדעל
(קומט אַריין , שטעהט אַ מינוט אויף די טרעפ און קוקש אַואָבּ אוױף שלמהץ ,-
זי איז אין אַ לײֿטער טוך אַרומגעהילט, קאקעט געקליידט אין אַ קורץ

ר קאק קִ 1 :
קלייר, -אַ נישט פּאַסענדע לוט איהרע יאָהרען. געהט אַרום אין שמובּ, קלאַפּעג-
דיג מיט די פים , כדי שלטה ואָל זיך אויפוועקען.)
של מה
(װעקט זיך, קוקט זיך ארום),
דו בּיזט עס? װאָס נישט אין דרויסען!
הינדעל.

עס האָט אָנגעהױבּען צו רעגענען .

שלמה
(אויפזעצענדיג אויף רי קאַנאַפּע).
ענטפערסט מיר גאָר, פּריצ'טע ? האָסט זיך שוין מיט מיר איבּער.
געבּעטען }
הינדעל.

איך בּין נאָר נישט בּרוגז גטווען.

שלמה.

אזי... אַז דו װילסט, קענסט דו וייטער אױך בּרונו זיין.
(לייגט זִיך צוריק) ,

39

צווייטער אקט

סצענע,

אין קעלער-'שטובּ .

אַ גרויסע קעלער-שטובּ אין אַנ'אַלטער געבּיירע. אַ טיעפער אויסגע--
וועלבטער בּאַלקען, האַיש בּיים בּאַלקען --- צװויי טיעפע, גירריגע:
פענסטערלעך מיט פאָרהאַנגליך און א עפּ זענען אויפגעעפענט

און עס רעגענט דורך זיי אַריין ... אַ טרעק אַרױף צו דער טהיר, וועל-
כע איז געמאַכֿט אין דעם אָרט, װו אַ שיעף-:עבּיירע, די ערשטע העלפש
פון דער טהור אין אויפגעעפענט אין דער נאַכֿט אַריין , פון װאַנען עס
טריפט אַ דין-רעגענרעל אַהער. אין הינטערגרונד --- אייניגע, גאַנע.
קליינע , חדרים'לעך , אָבּגעזונרעדט איינס פון דעם צווייטען מיט דיגע
ווענטלעך , פּערהאָנגען מיט דיקע שװאַרצע פאָרהאַנגען , איין פאָרהאַנג
איז אויפגעֶרעקט, -- אין רעם ציטערעל שטעהט אַ בּעט, אַ װאַש-טיש,
אַ שפּיגעל און מיירעל-געשיר , מיט אַ קאָליערט נאַכֿט-לענפּעַל. דאָם
מעבּעל פון רעם קעלער-שטובּ בּעשטעהט פון אייניגע קאַנאַפּעם, מיש,

בּענק, קאָרטען-טישלעך ,. די װענש זענען בּעהאָנגען טיט שפּיגלען,.
בּעפּוצט מיט בּיליגער גאַלאַנטערײ , פרויען-בּילרער אין רייצענרע פֹּאַ-

זעם.., אויף איינע פון די קאַנאַפּלעך ליגשט שלמה אױיסגעצוינען, דופּ"
לאַנגע שטיוועל זיינע רערגרײכֿען בּיו צו אַ צװייטען בּענקעל. ער-
שלאָפט , פריהלינגם-נאַכֿט, די שטובּ בּעלייכטעט אַ גרויסער הענג-לאָמפּ,.

שרה

(װי פריהער).

: זעהר, טאָכֿטערשי, זעהר. עטץ װעט האָבּען אָרענטליכע קינדער,
= בּשר'ש קינדער ..

: (אין דער ציים, ווען זיי ריידען, פאלט די פאָרהאנג זעהר לאגנזאם, איבּער.
לאָזענדיג די שפּילענדע אין דער זעלבּער פּאָוע.

(פּאַרהאַנג),

עושט אַרין דעם קאָפּ, װינקענדיג קאָקעט מיט'ן פּינגער אויף רבקה'לעןג
רבקה'לע דעוגעהנטערט זיך צו איהר הינטערװײילעפֿם, װינקענדיג צו מאַנקען..
אין שטובּ הייבּט אָן צו טונקלען .)

רבקה'לע.

(פאַלט אין מאַנקעס אֶרעמס. רערט צו דער מוטער אין דֹעַר עװייטער
שטובּ אַריין),
עפּעס אַ שענער חתן, מאַמעשי!

(פאנקע קושט זי ליירענשאַפטליך),

שר ה

(פון דער צווייטער שטובּ),

יאָ, טאָכֿטערשי, אַ שענעםס חתן, מיט צויי שװאַרצע פּאה'לעך,
אַנ'אַטלאַסין קאַפּאָטעל מיט אַ סאַמעטען קאַשקעטעל, װי אַ רב געהט
ער אָנגעטהון , ער איז אַ רב'ס אַ זוהן, ר' אלי האָט געזאָנט.

רבק ה' לע
(אין מאנקעס אָרעמם, גלעטענדיג מאנקעם בּאקען).
וואו װעט ער זיין, מאַמעשי:
שרה

(פון דער צווייטער שמובּ).
דאָרט, דערינען בּיי דיר אין שטיבּעל, וואו דאָס ספר-תּורה װועט
שטעהן, װעס ער דאָרט ואוינען מיט דיר און לערנעו אין די היי-
ליגע תּורה,
רבקה'לע.

(אין טאנקעס אָרעמס),
װעט ער מיך ליעבּ האַבּען, מאַמעשין

36

= יט

3 א

אַװי לֵיעֹבּ, אַז זי קעמט מיך אױף. זי פערקעמט מיך אַװוי סען,
וי גלייך דִי האָר... איהרע הענד זענען אַזױ קיהל... (נעהסט עפּעס
-אין האַנד און קלאַנּט אין רער פּאָרלאָגע , רופענדיג) : מאַנקע, מאַנקע!

ש רה

= בט
(דערשראָקען ) .
װאָס טהוסטו, רבקה'לע, ניין, דער טאַטע װעט שרייען. עס
יפּאַסט שױן נישט פאַר דיר, דו זאָלסט דיך חבר'ן מיט מאַנקען,
דו בּיסט שוין אַ כּלה-מײידעל, אַ בּעל-הבּתיש קינד, מען רעדט דיב-
ישדוכים, פיינעץ שדוכים, מיט לערן-קינדער...

רבקה'לע,
איך האַבּ אַזױ ליעבּ מאַנקען.

שרה.

עס איז אַ חרפּה פאַר דיר צו חבר'ן זיך מיט מאַנקען... דו בּיסט
:א בּעל-הבּתּיש קינד, דו װעסט דיך חבר'ן מיט בּעל-הבּתּישע קינדער...
מען רעדט דיר שוין שדוכים, פיינע שדוכים, דער טאַטע איז גע-
געַנגען דעם חתן זעהן פאַר דיר, ר' אלי האָט געוזאָגט... (געהט אָבּ אין
דער צװ ייטער שטובּ אַריין) מען דאַרף זיך אָנטהון, ריין אַרומװאַשען... די
-געסט ועלען בּאַלד קומען..

דבקה'ל9:
8 הת?, װאָס פאַר אַ חתן, מאַמצשין

שרה

(פון דער צווייטער שטובּ).
3 חתנ'דעל -- אַ גאָלד, אַ פיין לערן-קינד, פון אַ שענער משפּהה.
=

*כאַנקע װייזט זיך. אין דער טהיר פון געגענאיבּער דער סצענע, שטעקט צױ

25

אַרומנעהמען, דערמאָנט זיך, האַלש זיך צוריק). אַ גוטער רבּי.., זאָל איך שױן
נגזוי לעבּען ,, (געהען אָבּ אינאיינעם. עס װערט פאַרנאַבֿט),
שרה, נאַנהער רבקה'לע.
סהה.

(נעהסט זיך פלינק די שטובּ צוצורוימען, דעם טיש גלייך צושטעלען, רומש
אין דער צווייטער שטובּ, צו רבקה'לען) :

רבקה'לע, רבקה'לע, קום מיר אַריין העלפען, מען װעט דאָך
בּאלד מיט'ן ספר-תּורה אַנקומעו צו געהן,

רבקה'לע.
(ווייזט זיך אין דער טהיר , נישט זיבֿקר).
ער טײַטע אין שוין נישט דאָ!
שרה.

ניין, רבקה'לע, ער איז געגאַננען אין בּית-המדרש אַריין מיט
ר' אלי'ן, מיט'ן סוכר, נאָך בּעל-בּתּים, דער רב װעט קומען. -

רבקה' לע
(ווייזט דאָס ספר-תּורה-קליידעל ט
שרה

(פערנומעי)
איך זעה, איך זעה. קעם זיך איף, טו זיך זִן, די בּעלי-בּתים
-וועלען דאָך קומען... דער רב...

רבקה'לע. יאר
איך װעל אַרופרופען מאַנקען, זי זנָל מיך אויכקעמען, איך האָבּ

34

דער ,פעטער'.,

ממָס זאָגט דער רבִּי!
ר" אילי.

נישקשה, נישקשה, גאָט װעט העלפען.. ער מוז העלפען..+
קום, קום, בּעל מחנך, נעהם אַהײם דאָס ספר-תּורה בּשמחה וששון,
(גְעֵהט. דער פעטער ווייגערט ויך. װייסט נישט, װאָם צו טהון, ר' אלי בּעמערקפ
עס). װאָס, דו וילסט נאָך עפּעס דיין פּלונית זאָגען, אַז זי זאָל אָנ-
גרייטען, װען מיר װעלען מיט'ז ספר קומען!
שרה.
(צו ר' אליץ).
עס איז אָנגעגרייט, ר' אלי, אָנגעגרייט.
היאר

נו, ופָּס װאַרטסטו? דער סופר אין שוין געגאַנגען.

דער ,פ עט ער"

(שטעהט בּיי דער טהיר, נישט זיפֿער, װייזט מיט'ן פינגער),
איך אינאיינעם מיל'ן רבּי'ן איבּער דער גאַס}

ה';אלי.
קום, קום, אַז גאָט אין דיר מוחל, זענען מיר דיר אודאי מוחל,

דער ,פ עט ער"

(ענטוזיאַסטיש) .
אי אלי, איהר זענט אַ גוטער רבּי, (שפרייט אויס די הענד, יל איהם:

33

די װעלט... (צום סו ר) נישט װאָהר, ר'. אהרן? און פאַר װאָס דעך
נישט ? (אויפץ פעטער) איך האָבּ דאָך זיין פצָטער געקענט... אַ גאַנך
אָרנ'ליכֿער יוד געווען... א בּעל עגלה געװען ... א גאַנץ שענער יד ..-
גלױבּט מיר, גאָט װעט העלפען און דער יוד װעט נאָך װערען מיט
יודען גלייך ... (צום ,פעטעי") נאָר דער עיקר איז, מען מו זיין א
חוזר בּתּשובה בּשלמות, דאָס הײיסט, מען געהט נישט אױף דעם זעל-
בּען װעג, אויף וועלכען מען איז גע:אַנגען ... און מען שטיצט אונטש-
לומדי-תּורה . . .

דער ,פ עט צר*

לאָזט מיך נאָר, ר' אלי, אַבּיסעל אויפ'ן לייבּ קריעגען, אַז איך
זאָל מיין טאָכֿטער אַ שענעם נדן קענען געבּען, איז מיין נאָמען נישט'
יעקל טשאַפּטשאָװיטש, ר' אלי, אױבּ איך מאַך נישט צו דאָס פקרע-
מעל"... איך װעל האַנדלען מיט פערד, װעל איך האַנדלען... װוי מייך
טאַטע, עליו השלום... איך װעל מיר אַ שטאַל פערלייגען, פאָהרעןך
אויפ'ן לאָװיטשער מאַרק, און מיין איידעם װעט זיך דאָרט, דע-
דינען, זיצען און לערנען תּורה. אַהיים קומען אױף א שבּת--װעל
איך מיך אָט דאָ אַנידערזעצען און װעל מיר איסהערען וי מיין
איידעם לערנט אין די גמרות-- איז נישט מיין נאָמען יפקל, אױבּ איך
זאָג ליעגען!

ר' אלי
נישקשה, נישקשה, גאָט װעט דיר העלפען, גאָט װעט ד
העלפעָן. ניסט װאָהר, ר' אהרן; 7 |
דער סופר.

װער קען וויסען? אונזער גאָט איז אַנ'אל רחום וחנון-- אָבּערי
ער איז אויך אַנ'אל נוקם ונוטר. (געהט אַרױם) נו, עס ווערט דאָך שו
שפּעט, לאַז מען געהן אין בּית-המדרש אַרײן. (נעהט אָבּ),

32

-
=

ר' אפּי.

מיר װעלען געהן אין בּית המדרש אַרײן, מיר וועלען צזאַמען

צעהמען א מנין יודען, עס וועלען זיך שוין געפינען יודען, װאָס ווילען
-מכבּד זיין די תּורֹה. (הױבּט זיך אויף פון טיש און גיעסט אָן רי גלעזלעך, קלאַ.

פענדינ דעם , פעטער" אויף די פּלייצעם) נו, נו, גאָט װעט העלפען, זיי דיך
משמח, בּעל מחנך, גאָט איז מקרב בּעלי תּשובוֹת... נישקשה, װעסט
אױסגעבּען דיין בּתולה פאַר אַ תּלמיד חכֿם, װעסט נעהמען אַ אָרים ישיבה-
בּחור פאַר אַנ'אײידעם, װעסט איהם פּרנסה געבּען, ער װעט זיצען און
לערנען אין די הייליגע תּורה, אין דעם זכֿות פון דער תּורה װעט
דיר גאָט מוחל זיין... (פויוע) איך האָבּ שוין טאַקע געקלעהרט וועגען

:דעם און האָבּ טאַקע אויפ'ן אױג אַ חתן -- אַנ'אַנטיק, אַ פיינעם קאָפּ...

זער פאָטער, זעהר אַאָרנ'ליכֿער יוד... אאָבּהאַקענריג) אַ סך װילסט דו

-געבּען דיין בּתולה נדן? א

דער פעמער'.

רבּי, אַלץ נעהמט מיר אַװעק. די קאַפּאָטע װעל איך מיר לאָזען

:אויסטהון... אַלץ... אַלץ... און דו קען נישט דיין טאַטען... דיין

מאַמען... הינטער אַרום װעל איך זיי שיקען. נאַ. דיר דיין עסען,

/דיין טרינקען און לערן דיר דאָרט אין דיינע הייליגע ספרים, .. איך
-קען דיך נישט... דו קען מיך נישט...

ר' אלי;

עס וועט שוין רעכט זיין . אין דעם זכות פון דער הייליגער תּורֹה...
יקומט, סופר, קומט, בּעל מחנך, אין בּית-המדרש אַרײן. אַ מנין יודען
זוכֿען, װעלען מיר זיך מיט'ן ספר משמח זיין... (צום סופר) זעהט איהר,
-ד' אהרן. אַ יוד, חאָטש ער זינדיגט... פאָרט אַ יוד, אַיודישע נשמת--
זוכט אַ איידעם אַ תּלמיד-חכם .. . (צום ,פעטעו"*) נישקשה, נישקשה,
-גאָט װעט העלפען ... גאָט האָט ליעבּ בּעלי-תּשובות, נאָר צדקה דאַרף
-מען טהון לומדי-תּורה; קען מען אַלײין נישט, מוז מען אַ תּלמיד-חכֿם
:אונטערשטיצען, װאַרום על תּורה עולם עומד; אױף די תּורה שטעהט

התן שענקען, װאָס, ניין? (צו דעם סופר) זעהט איהר, ר' אַהרן, עס .
זענען נאָך פּערהאַנען יודען אױף דער װעלט; אַ יוד האָט אַטאָכטער
לאָזט ער שרייבּען אַ ספר-תּורה פאַר'ן חתן וועגען... וי שען אין דאָס ,
װי גוט איז דאָס, איך זאָג אַייך, א אַהרן, אַז דאָס יודישקייט,,, אַז
דפָּס יודיש... אַך--אַח ... (קלאַפּט מיט רי ליפע;).

דער ,פעטער"

(פית-ט צוריק אַריין רבקה'לען אין איהר צימער , מאַפֿט צו די טהיר נאַך איהר),

רבּי, פאַר אייך מעג איך דאָך זאָגען, מיר זענען דאָך אַלײן,
מיין װייבּ מעג עס הערען. רבי, מיר זענען זינדיגע מענשען. איך
ווייס, גאָט װעט אונז שטראָפען, זאָל ער שטראָפען. האָבּ איך אַזאָרג.
די פוס זאָל ער מיר אַראָבּנעמען, אַ קאַליקע זאָל ער מיך מאַכען...
בּעטלען זאָל איך אַרומגעהן, נאָר מיט דעם נישט... (שטילער) רבּי,
אַז מען האָט אַ זוהן, און ער פַּסקודעװעט זיך - האַפּט איהם דער
טײיװועל, אָבּער אַ טאָכֿטער, רב2; א אָכטער פערזינדיגט זיך -- איז װוי
די מאַמע אִין גרובּ װאָלט געזינדיגט... בּין איך געגאנגען אין הייליגען
בּית-המדרש אַריין... בּין איך צוגעגאַנגען צו דעם יד (װייזם אױף ר'
אליץ) און זאָג צו איהם אַזױ: דו גיעבּ מיר עפעס אַזעלכעס, װצָס
אֶל אָבּהיטען מיין שטובּ פון זינד... נאַכט ער צו מיר: לאָז דיר
שרייבּען אַ ספר-תורה און שטעל עס דיר אין שטובּ צַריין. רבּי, אונו...
סיי װי סיי די נשמה דעם טיוועל איבּערגעגעבּען... פאַר איהר, רבי.,.
בּיי איהר דערינען אין שטיבּעל װעל איך דאָס ספר-תּורה אריינשטע-
לען, זי זאָל דערמיט אומגעהן... מיר --עאָרען נישט ...

(ר' אלי בּייגט זיך אַיין צופ סופר און רעיט עפעם מיט איהם אין דער

שטיל, מאַכענדיג דערבּיי פערשיערענע בּעוועגונגע מיט די הענר, ווייזענדיג

אוים'! ,{פעטער", דער פעטער און שוה שטעהען בּיים טיש אין װאַרטען+
פּױיוע ...)

דער סופר

(נאַך אַ קירצען ישוב הדעת)
און וואו זענעו בּעלי-בּתּים? כּבוד-התּורה?

30

זאָלט זיך געפינען דאָ... אונטער מין בּאַלקען... רבּי, איך בּין 8
זינדיגער מענש, זי (װייזט אויפ'ן װייבּ) איז אַ זינדיגער מענש, מיר טאָרען
זיך נישט צוריהרען צו אַ ספר-תּורֹה.., רבּי, דערינען... (װייזט אויפ'ן
טהיו לינקם) פאַר איהר, רבּי, (געהט אַרין אין רבקה'לעס צימער און פיהרט
אַרױיס רבקה'לען בּיי דער האַנד, זי האַלט אין דער האַנד אַ סאַמעט קליירעל פון אַ
ספר-תּורה , אויף ועלכען זי העפט אַ מגן.דור אוים מיט נאָלד-שטעך) רבּי, זי (אױיף
רבקה'לען) מעג מיט אַ ספר-תּורה אומגעהן, זי איז אַזוֹי כּשר, װי ‏ ספר-
תּורה. פאַר איהר, רבּי, האָבּ איך דאָס ספר-תּורה בּעשטעלט, (װיוט
אויף איהר אַוכּייט) זעהט, רבּי, זי העפט אױס אַ קלײדעל פאַר'ן ספר-
תּורה'ס וועגען, זי מעג, רבּי. איהרע הענד זענען כּשר'ע הענד. איך,
רבּי, (קלאַפּט זיך אויפ'ן האַיץ) איך על זיך נישט ציריהרען צו אַײיער
ספר-תּורה ... זי', (אויפ'ן װייבּ) זי װועט זיך נישט צוריהרען צו אַײיער
ספר-תּורה.,,. זי, רבּי, (לייגט די האַנד אויף רבקה'לעס קאָפּ) זי וועט דער-
מיט אומגעהן, בּיי איהר אין שטיבּעל װעל איך דאָס ספר-תּורה שטע-
לען, חתונה האָבּען, אַרױס פון מיין הויז--נעהם דיר דאָס ספר-תּורה'לע
מיט מיט דיר צו דיין מאַן...

ר' אלי

(צום , פעטער"),
דאָס הייסט, דו מיינסט, אַז דו װעסט חתונה מאַכען דיין בּתולה,
װעסט דו איהר דאָס ספר-תּורה נדן געבּען, װאָס, ניין?

דוה מצטער".

ר' אלי, אַז מיין טאָכֿטעת װעט חתונה האָבּען, װעל איך איהר
נדן געבּען, אַ סך געלד נדן און װעל זאָגען צו איהר אַזױי: דו געה
אַרױס פון דיין טאַטענס הױז און פערגעס... פערגעס דיין טאַטען...
פערגעס דיין מאַמען... און האָבּ כּשר'ע קינדער, יודישע קינדער,
אַזױ װי יעדע יודישע טאָכֹטער, אָט װאָס איך װעל זאָגען צו איהר.

ר"-אלל.

דו ווילסט, הייסט עס, דאָס ספר-תּורה אַ חתן-מתּנה דיין טאָכטער'ס

29

וֶועל איך זאָגען... איך בּין אַ זינדיגער מענש... רבּי, איך האָּבּ מורא...

ר' אלי.

(פּאַלט איהם אין די ריידר אַרײַן , צום סופר),

דער יוד איז אַ חוזר בּתּשובה דאַרף מען איהם מקר- צו זיין,
עס איז אַ בּפירוש'ע גמרא, און וי הייסט ער וייסט נישט, װאָס חי
ספר-תּורה איז? ר'איז דאָך פאָרט אַ יוד. (צום , פעטער") פּאַר אַ ספר-.
תּורה דאַרף מען דרך-ארץ האָבּען, גריס דרך-ארץ האָבּען, פּונקט
אַזױי װי אַ גרױסער רב װאָלט בּיי דיר אין שטובּ געווען. מען טאָר
נישט ריידען קיין עזות'דיגקייט אין דעם שטובּ, װאו עס שטעהט אַ
ספר-תורה, און מען מון זיין אָבּגעהיט מיט צניעות. (ועדט צו שרהץ,
קוקענדיג אין איהר, נאָר נישט אויף איהר) אַ אשת דאַרף זיך נישט אויפדעקען
די האָר אין דער שטובּ, װאו' עס עטעהט אַ ס"ת... (שרה שטפּט זיך
אַרונשער די האָר אונטערץ שייטעל) טאָר נישט צוגעהן צום ספר-תּורה מיט
נאַקעטע הענד. פאַר דעם, אין דעם הויז, װאו עס שטעהט אַ ספר-
תּורה, געשעהט קין שום שלעכטס נישט, עס איז שטענדיג עושר
והצלחה, און עס היט אָבּ דעם מענש פון אַלדעס בּייז (צום סופר) װי
הייסט, עֶר ווייסט נישט;! זענען דאָך יודען... (שרה שאָקעלט צו מיט'ן קאָפּ).

דער סופר.

ר' יוד, איהר הערט, אױף אַ ספר-הורה שטעהען גאַנײע װעל-
טען, אין דער ספר-תּורה איז דער גאַנצער קיום היהדות, מיט איין
װאָרט, חלילה, מיט איין װאָרט קענט איהר דאָס ספר-תּורה כערשע-
מען און עס קען, הלילה, קומען אַ גרויס אונגליק אויף אַלע ידען,
רהמנא לצלן {

דער ,פעט צר"

(שטעלט זיך אויף פון טיש).
רבּי, איך װעל אַלץ זאָגען... רבּי, (געהט געהנטער צו) איך ווייס,
איהר זענט אַ הייליגער יוד, איך בּין נישט װערט, אַז איהר, רבּי,

28

דער ,סופר-

(האַלם דאָס כום אין דער האַנד, צו ר' אלי'ן, אוים'ן ,פעטער").
װער איז דער יוד}

ר אלי.

װאָס איז דער חילוק? אַיוד... איז ער נישט קיין למדן, אַלע
מוזען דען זיין למדנים;? אַ יוד יל מקיים זיין אַ מצוה, דאַרף מען
איהם מקרב זיין, (צום ,פעטער") טרינק לחיים, זיי דיך משמת,

דער ,, סופר",
װעט ער נאָר װיסען, וי זיך מיט אַ ספר אומצוגעהן;

ר ואלי.

װי הייסט ער װעט נישט ויסען? ער איז דאָך אַיוד, און װעל-
3עו יוד וייס נישט, װאָס אַ ספר-תּורה איז! (טויַנקט) לחיים, לחיים...
זאָל גאָט געבּען ישועות טובות אויף יודען.

דער .סופר"

(גיט די האַנר רעם ,פעטער*

לחיים, בּעל מחנך .,, װאָגט איהר אָן) זאָלסט וויסען , אַ ספר-תּורה
איז א גרויסע זאַך, אויף אַ ספר-תּורה שטעהט געשטיצט די גאַנצע וועלס
און יעדעס ספר-תּורה איז פּונקט אַזױ װי די לוחות, װאָס זענען אַראָבּ.
געגעבּען צו משה רבּינו פון בּאַרג סיני אַראָבּ. יעדער שורה װערס
געשריבּען אין ספר-תּורה בּטהרה וקדושה... אין דעם הויז, וואו עס שטעהס
אַ ספר-תּורה, דאָרט געפינט זיך גאָט... מוז עס זיין אָבּגעהיט פון יעדערע
טומאה... יוד, זאָלסט וויסען אַז אַס"ת... '

דער ,פפעטערו"
(װוערט דערשראָקען , שטאַמעלט),
רבּי... רבי... איך װעל זאַגען דעם רבּין דעס גאַנצען אמת,

27

שלום עליכם, יוד,

דער ,פעטער*
כָּנִים די האַנר אַ קעגען, נישט זיכֿער, שוה רוקם זיך אַבּ אָן אַ זייט מִיט דרך ארץ)!-
ר' אלי
(ועצט ויך צום טיש, ווקט צו אַ שטוהל פאַר'ן פופר),
זעצט אַייך, סופר.

(צוּ רעם ,פעטער").

זעץ דיך. (דער סופר זעצט זיך, בּיי ר' אלי'ן געגענאיבּער טיש , דעי ,פע--
ער" -- נישט זיכער),

ר' אלי
(צום סופר),
דאָס איז דִיזָר יוד, װאָס איך האָבּ פאַר זיינעטוװעגען דאָס ספר-
תורה בּעשטעלט. (ער רוקט זיך צוֹ בּואָנפען און ניעסט אָן דעם סופר, רערנאָר
זיך) קיין בּן-זכר האָט ער נישט, וויל ער גאָט מהנה זיין מיט אַ ספר
תּורה. עס איז אַ מנהג בּישראל, גאַנץ שען - דאַרף מען איהם מסייע
צו זיין ,,. לחיים, סופר (גיש איהם די האַנר, צום ,פעטער", געבּענריג ד
האַנר) לחיים, בּעל מחנך, דו בּיסט דאָך היינט דער בּעל-שמחה.
גדער , פעטער" נים צוריק די האַנר נישט וכֿער. ו' אלי פרינקט. שרה
דערנעהנט זיך צום שיש און רוקט צו ר' אליץן אַײַנגעמאַפֿטס, דער ,פעטער
ציהם זי בּיים קאַפטען און װינקט צו איהו, אַן זי זאָל זיך ערװייטערן.

ר' אלי

(נאָכֿין טרינקען).
טרינקט, סופר, (צום ,פעטער') טרינק, בּעל מחנך, דו דאַרפסש?
דיך היינט משמח זיין, גאָט האָט דיר געהאָלפען. קענסט א ספר-תּורת
שרייבּען, עס איז אַ גרויסע מצוה, אַ גרויסע מצוה.

28

! מפון זאָק אַרױסגענומען , ששטופּט זיי בּיירע, שלמה'ן און הינדלען, צו דער מהיר אָב ;
די לעצטע טרעפען זיך אין דער טהיר מיט'ן סופר און ו' אלי'ן, װעלפֿע רוקען זיך
-ָבּ פאַר אַ נקכה און לאָזען זיי דורך).

שלמה

(צו הינדלען , בּיים אַוסגעהן),
זעהסט, מיט װאָס פאַר אַ לייט ער חבר'ט זיך היינט... װאַרט,
שװואַרט, ער װעט נאָך אַ דאָזאָר אין שטאָדט װערען. (געהען אָבּ, ואָגעג.
דיג עפעס נאָך אין הויז),

ר' אלי, דעו' סופר, די פּאָרינע.
אי 0

8 גידרינ יורעל, אַ דיקס, רערט פלינק, מאַפֿענדיג דעובּיי בּעוועגונגען מים
| = די הענד צו'חנפנ'דיג זיך , היימיש און דרייסט , איבּערצייגט אין זיך).
זייט מוחל, זייט מוחל, סופר, (אין דער שטיל צום ,פעטער" מים
ישרה'ן) איהר דאַרפט אייך שוין פיהרען אַ בּיסעל אָנשטענדיגער, עס איז
שוין צייט, מענשען קומען ...

דער סופר

(קוטם אַרין . אַ הויכער. אַלטעו יור, זיין לאַנגער, דאַרער קערפער הילט זיך
-אין אַ בּרייטען חאַלאַט אַיין, אַ לאַנגע, ווייסע, שיטערע בּאָרר, טראָגט גרילען
אויף די אויגען . האַלט זיך קאַלט און געהיימגיםפול),

ביר אל

(ווייוט אויףה דעם ,פעטער"),
דאָס איז דער בּעל מחנך,

דער סופר

-נשטרעפט צו איהם אוים די האַנד, אָנקוקענדיג אוהם),

25

שלמה.

װעל איך זי קענען, אַ,נאַש בּראַטס', נ'שט קיין וייטע משכּחה.

דער ,פעט ער"

(פּאַקט שלטה'ן פאַר'ן האַלן ,
די געדערים נעהם איך דיר אַרױס... אין פנים אַרײן פּאַטש מיר,
מיט די פיס קאָפּיע מיך, אָבּער מיין טאָכטער'ס נאָמען זאָלסט דו
נישט דערמנָנען. יי רייסען זיך) .

שרה

(לויפט צו),
אַ בּראָך איז מיר נישט געשעהן! טנידערגעשטעלט קריעגען זיך
מיט אויסוואורפס, דאָ קען נָֹּךְ אַ מענש אַנקומען צו געהן, װעה איז
מיר, יעקל, ר' אלי, דער סוכר... יעקל, יעקל, געדענק אָן גאָט!
(שלעפּט איהם אַװעק) װאָס טהוט זיך מיס דיר? עס הערען זיך שװערע טריט
פון שטייגען אויף די טרעפּ, שרה רייכט אַױעק דעם ,פעפער"), יעקל, יעקל, בא
אלי געהט, דער סופר געהט, אַ הרכּה און אַ שאַנד פּאַר לייטען!

דער ,פעטער".

ניין, דאַ אויפ'ן ארֹט... (האַלט נאָך שלמה'),

ר' אלי יט כול

(אין דער טהיר).
זייט מוהל, סופר, דאָ וואוינט דער בּעל מחנך. (װײזט זיך אין
שהיר, אַרינשטעקענדיג צוערשט זיין גרויפען "קאָפּ מיט דער ליולקע); װאָס איז דאָ
פאַר ; גערודער, בּיי אַ בּעל-מחנך דאַרף זיין ששון ושמחה אין דער
שטובּ, נישט מען קריעגט זיך. (נעהמט צוריק זיין קאָפּ אין הו אַריין) זייט
מוחל, סופר. (דער ,פעטער", דערהערענדיג ר' אלי'ם קול, לאָזם נאָך שלמהץ.
-שרה לויפט צו און שטעקט אַרײן שלמה'ן אַ שטיק פּאַפּיערען נעלר, װעלכעם זי הּאָט

24

דער ,פעטער".
(בּייו שוין) .

קלויבּ דיר די בּיינער צװאַמען, מַך פּלאַץ, דו הערסט!--א
מעגש דאַרף אָנקומען .

שרה.

אַ בּייזע נאַכֿט רױף זײער קאָפּ, אױף זײיער הענד און פיס,
אַרויפגעקומען. אונז די שמחה פערשטערען... (קוקט אױף הינדלען מיב
אָבּשױ) עס לױנט טאַקע איבּער אַזאַ פעדערינשלאַצערין עגמת נפש צו

האָבּען.
הינדעל
(צו שוה'ן) .
איך געפעל איהן נישט פאַר אַ נקבה, קענען זי זיך אַלײן
אַראָבּשטעלען .
של מה

(מאַפֿט צו הינדלען) .
זאָג איהר, אַז די טאָכטער קען זי אַראָבּשיקען. (צו שוהץ) ח'לע-
בּעז, זי וועלען גאַנץ גוטע געשעפטען מאַכֿען.

דער 5פ עטצר"

(געהט צו צוּ שלמה'ן),
מיך זידעל, דו הערסט?-- יוט אויף רער װייב) זי זידעל, מיר
זענען פּאַן בּראַט", אָבּער מיין טאָכטער'ס נאָמען דערמאָן נישט אין
דיין מויל. דו הערסט! (דערגעהנט זיך צו איהם) זי דערמאָן נישט, אַז
נישט װעל איך דיר די געדערים אויפשניידען. דו הערסט? זי קען
דיך נישט, דו קענסט זי נישט.

שלמה.

װען די חתונה איז, פרעגסט דו? וען האָט אַ ענאַש בּראַט*
חתונה? עס וועלען זיין אַפּאָר נקבות, װעט מען אַ הופה שטעלען אוך
אַ ,הייזעל? זיך פערלייגען, װאָס דען, קען אַ אנאַש בּראַט" װערען?
קיין רב שוין נישט, נאָר עס מוז עפּעס זיין עקסטראַ, פיין, פייער
און פלאַם, (װינקם צו איהם) אַז נישט -- לױנט נישט..,

דער ,פעטער".

און װאָס װילסט דו פון מיר, זאַלסט מיר לעבּען?.

שלמה.

װאָס איך וויל פון דיר! אַ קלייניגקייט נאָר. ווייום אױף הינרלען)
עס איז דיין נקבה, יאָ? און דאָס איז מיין כּלה, זי האָט צו דיר
אַ פּרעטענזיע. (נעהמט פון הינדלען איהר לױין-בּיכעל) און פון היינטמאָל אָן
װעסט דו האָבּען מיט מיר צו טהון, היינט וויל איך נאָר אַ קלייניגקייט.
צעהן רובּל אויפן בּיכעל. (קלאַפּט מיש דער האַנד אויפ'ן בּיכֿעל) עס איז
גוט געלד, גוט געלד. (מאַפֿט מים די אױגען אױף הינדלען) זי װויל זיך:
דאָרט אַ קאַפּעלוש קויפען.

דער ,פעטער".

אַלץ אונטען, אַלץ אונטען. איך װעל אַראָבּיומען,' װעט מען
אַלע געשעפטען אָבּמאַכען. דאָ קען איך דיך גאָר נישט. דאָ האָבּ איך
מיט דיר קיין שום געשעפטען נישט.

שלמה.

ציי מיר איז אַלץ איינס -- אונטען אָדער אױבּען, אונטען וואוינש
נישט קיין פרעמדער, אױבּען ואוינט נישט קין פרקמדער, ,וסיאָ.
ראַװנאַ* , איין טייװעל.

22

שרה,.

קוקט'ס מיר אָן מיינע בּעקאַנטע!

דער ,פעצטער".

אַלץ געווען אַמאָל, פון הײינטמאָל אָן -- אויס ... דו װעסט האָבּען
;אַ געשעפט ---יאָ, נור אַלץ אונטען, - (וייוט איהם אויפץ קעלער) דאָ --
יקען איך דיך נישט, דו מיך נישט פון היינטמאָל אָן. -- אַטרונק
-בּראָנפען קענסט דו נאָך קריגען. (גיסט זי בּיידע אָן צו גלעולעך בּראָנפען)
אָבּער מאַכט'ס פלינקער, עס קען נאָך אַ מענש אָנקומען צו געהן.

ש למה

(נעהמט דאָס גלי עזעל בּראָנפען אין האַנד אַרין, זאָגט צו הינדלען שעלמיש),

זעהסט, חתונה האָבּען איז אַ װאױלע זאַך, װערט מען טאַקע אַ
-מענש מיט לייטען גלייך, לאָזט מען ספרי-תּורות שרײבּען, נישט אַזױ
וי דו, אַלפאָנסען, מיידען-יונגען. (צום ,פעטער") זעהסט, האָבּ איך מיך
טאַקע פערקוקט אין דיר און בּין היינט אַ חתן געװאָרען מיט די חיה'-
:טע ---אָט, (וייום אויף הינדלען) אָט, װעט אפשר נישט זיין אַ שענע
בּעל-הבּית'טע! װעסט זעהן, זי װעט זיך אָנטהון אַ שייטעל, װעט זי
-אויסזעהען װוי אַ גאַנצע רבּיצ'ן, זאָלסט אַזױ לעבּען מיט מיר,

דער ,פעט ער".

זאָל מיר ווערען. גוטע בּשורות אָנגעזאָגט.... אַזױ, חתן-כלה גע-
-װאָרען? און װען איז די חתונה מיט מול;

צ
שרה.

גיעבּ נאָר אַקוק, מיט װעם ער האָט זיך אַװעקגעשטעלט איס-
- -טענה'ן ! עס שטעהט איהם טאַקע אָן; מיט אויסוואורפען, גאָט זאָל נישט
שטראָפּען פאַר די רייד, דער דיין, דער סופר קען נאָך אָנקומען צוּ
--געהן .

21

שרה

איז נישט, איז נישט, נור שריי נישט. (האָרכט זיך איין) שׂאַּ.
מענשען געהען, ר' אלי געהט. (ױ שטופּט אַרונטער די לאָקען פון איהרע האָר
הינטער'ן שייטעל, װאַרפט אַראָבּ פון זיך רעם שערץ. דער ,פעטער" מאַכם ויך גלייך
די בּאָרר, דעם ראָק - שטעל ען זיך בּיי דער טהיר , אָבּװאַרטען די געסט... רי טהין
עפענט זיך בּרייִט, עם קו נען אַרין שלמה מיט הינרלען).

שלמה. הינדעל.

(אַ הױכֿער שטאַרקער יונג פון אַ יאָהר עכליכֿע צװאַנציג, אין לאַנגע שטיװועל
מיט אַ קורץ רעקעל, לאָבּוּסעװאַטע בּעוועגוננען, װינקט מים די אוֹינען בּיים ריירען
2:בה'ריג,; הינרעל, -- אַ פערעלטערט מיירעל, טראָגט קליירער, וועלכע פּאַסען שוין
יש לוֹיט איהרע יאָהוען , אָבּגעטװענקט דאָס פּנים , נעהען בּיירע דרייסט, היימיס).

דער ,פעטצו"

(צו שרה'ן) .
קוק מיר אָן מיינע געסט... (צו שלמהץן) דאָ האָבּ איך קיין שום
געשעפלען נישט, אונטען, אַלל אונטען... (װייזם אויפּ'ן קעלער) איך װועל
אַראָבּקומען .
שלמה.
װאָס יאָגסט דו דיך אַזױ, װאָס! דו שעמסט דיך שוין מיט אונזצַ
דער ,פעטער".
הכּלל, װאָס װצט עט'ץ זאָגען גוטסן
שלמה.

מאַכסט דאָך היינט אַ שטיקעל שמזה, זענען מיר דיר געקמען
מזל-טוב זאָגען ... אַלטע בּעקאַנטע... װאַס, ניין}

20

שרה

(נגעהט אַבּ אין דער צװוייטער שטובּ, בּרעננט אַריין 8 שטאָס טעיער,
שטעלט זי אַרום דעם טיש).
און זעהסט דו, האָבּען מיר אַ טאָכֿטער, גאָט צו דאַנקצן לי-
שטישער , װי אַלע בּעל.הבּתישע קינדער אין דער שטאָדט, װעט
חתונה האָבּען , נעמען אַ אָר'נטליכֿען מענש פאַר אַ מאַן, האָבּען אָר'טליבֿע
קינז עֶר ... זעהסט דו, און װאָס איז דער מעהר! ו

דער , פ עט ער"

(הייבּט זיך אויף צוֹ שרה'ן),
יאָ, אַז דו װועסט איהר פיהרערן זיין! בּיי) געה, לאָז אַדױף
צו איהר מעַַנקען פון אוֹנטען.. האלט זי דיר דאָ אין שטובּ.

ש ר ה

גיט נאָר אַ קוק, ויפּיעל דאָס בּרױעט אַרום! איך האָבּ אַמאָל
:מאַנקען אַרופגענומען, אַז זי זאָל רבקה'לען אויסלערנען אויף קאַנװע
העפטען. עס איז דאָך אַ מיידעל, מען דאַרף איך אַ װיפּראַװע קלעה-
רען... זי האָט זיך דען, מיט װעמען צו חבר'ן? דו לאָזט זי דאָך נישט
-אויף דער גאַס אַרױס... (פויזע) ווילסט נישט -- איז נישט.

דער ,פעטער'.

ניין, איך װיל נישט, -- דו הערסט! - ניין, איך וי; נישט, :
אַז מיין שטובּ זאָל זיך מישען מיט אונטען (װייוט אויפץ קעלער) אָבּגע-
שיידט זאָל מיין שטובּ זיי|! דו הערסט, וי כּשר'ס פון טרפה'ס אָבּ-
געשיידט! אונטען (וייום אויפ'ץ קעלער) איז אַ ,הייזעל" און דאָ וואױינט אַ
כּשר כּלה-מיידעל-- דו הערסט ! (קלאַפּט אין טיש מיט פויסטען) אַ כֹּשר
-כְּלו, פיידעל וואוינט דאָ ! אָבּגעשײדט זאָל עס זיין!...

(עס הערען זיך טריט אויפשטייגען אויף רי טדעפ)

19

פינגעו) און שטופּ דיך נישט... שטופּ דיך נישט, זאָג אין "יר, דו
האָסט אַ שטובּ-- ליעג, דו האָסט בּרויט -- עס. נאָר קריך נישט דאָײט,
וװואו מען בּעט דיך נישט.,. יעדער הונד מוז קענען זיין נאָרע...
(געהט אַװעק פון טיש, אַ טאַך טיטץ האַנר) עס טהוט מיר שין בּאָנג די
גאַנצע מעשה.., איך האָבּ מורא, דאָ װעט קומען די מפּלה..

שרה

הוט אויף צו געהן, לייגט אַדונטער די הענד אונטער די בּאָקעס אויף דער הויך).

מאַנספּערשױן! שג -ען זאָלסט דו דיך! איך בין אַנקבה אן
קען מיר זאָגען: דאָס, װאָס איזן געװען, איז נישט דאָ, פיס-ס-ס...
אַװעקגעפלויגען ... עס איז זיך נישט דאָ פאַר װעמען צו שעמען.
די גאַנצע וועלט איז נישט בּעסער .., מיט די אויגען אין דער ערד
װאָלט מען בּעדאַרפט אַרומגעהן (דערנעהנט זיך צו איהם) און ווידער אַרום,
װעסט האָבּען געלד -- פּאַקסט דו איין דאָס ,קרעמצל", און קיין
האָהן קרעהט ניסט,.. װער דאַרפט צו וויסען, װער דו בּיזט געװען..

דער ,פ עט ער"

(נאָכֿרענקענדיג),
דאָס װאָלט שוין געװען צום בּעסטען... (פווע) אַ ייטאַל פערד
זיך איינקויפען, פיהרען קיין אױסלאַנד, װי אייזיקעל פורמאַן... װערען
אַמענש... נישט מען זאָל דיר אין די אוגען קוקען װי אַ גנב..,

שרה

(נאָכֿדענקענריג),
אַ שאָד אָבּער דאָס געשעפט... אין פערד װעסט דו אזא כּשר'ן

גראָשען נישט פערדינען... דאָ זעהט מען דאָך כאָטש דעם ובל
אויף דער האַנד,

דער ,פצעטער".
דאָס איז שוין וואַהר,

18

דו, בֹּצַלד ,פּאַן-בּראַט' װערען... װאָס איז עס פאַר אַ בּעל-הבּית,
זאָג איך, נאָ;
דער,פעטער",

בּעל-הבּתּים, װילסט דו, זאָלען קומען צו דיר! דו האָסט,
אַ כּנּים, פערגעסען, װער דו בּיסט!

שרה.

,װער דו בּיסט'? װאָס, דו האָסט ועם בּעגנב'עט! דו האָסט
אַגעשעפט. יעדער האָט זיך זיין געשעפט, דו נייטסט דאָד קיינעם
נישט!... דו מעגסט האַנדלען, מיט װאָס דו װילסט, אַז דו אַלײן
טהוסט נאָר נישט קיין שלעכטס.. פּרוב זי נאָר געלד צו געבּען--
װעסט דו זעהן, ויפיעל זיי װעלען נעהמען פון דיר

דער ,פעס ער".

נעהמען װעלען זי בּיי דיר, אָבּער דו װעסט בּיי זיי װי דער
הונד אויסזעהן... אין בּית-הֹמדְרש בּיי דֹעֶר טהיר שטעה... קײנמאָל
דיר קיין עליה נישט געבּען..

שרה.

דו מיינסט טאַקע, אַז זיי זענען בּעסער פאַר דיר, אַז דו
דאַרפטט נאָר נישט זייער לאַסקע... היינט איז אַזאַ װעלט: האָסט דו
געלד, קומט אַריײן צו דיר אַזאַ אָרנטליכֿער יוד, װי ר' אלי,
חסיד, און נעהמט פון דיר אַ שענע נדבה. ער פרעגט זיך נישט פון.
װאַנען וז האָסט, גנב'ע, גול, אַבּי דו האָסט, אֶט-- שטאָ!...

דער ,פעטער".

דו קריך נישט צו הויך, שרה, -- דו הערסט!--נישט צו היך..
הז נישט, װעסט דו מיט איינמאָל דעם קאַרק בּרעכֿען, (גואָושעט מיטץ

17

נישט לאָזען פאַלען... אַז נישט, װעל איך זיי, אָט, מיט דער פּלאַשי
די קעפּ שפּאַלטען... מעג עס זיין דער סאַמע רב אפילו, איז מיר"
נִישט קיין חלוק... כּשר'ער פאַר זיין טאָכטער. (װייוש אויפ'ן האַלו) דאָ.
מעגט עטץ מיר אַרײנשנײדען.

ש רה

(העיט אויף צו טיילען),
נו, מען האָט שוין געהערט... שוין געהערט... (קלאָפּט זיך אָבּ די
הענד און זוכט דעם בּעזעם אין װינקעל שטוכּ) מען דאַרף די שטובּ צורוימען
פאַר בּעל-הבּתּימ'ס װעגען. (װענדעט זיך צו די אָריטע לייט) דאַכט זיך קיין
צולה נישט געהאט} :

די אַרימפ לירט.

ניין, בּעל-הבּית'טעשי, אַ גדולה און אַ נחת אױף איער קאָפּ...
(פּערלאָזען די שטובּ איינציגווייז , אָנוויגשענריג גוטע בּרכות . הער:.,פעטער" װאַרפט
זיי צו עסענװאַרגג הינטער דעם וייבּ'פ אויגען. רי לעצטע זאָגט צו רבקה'לען , אַו רי
אָרימע לייט זאָלען נאָך הערען). געה, רבקה'לע, דאָס קליידעל פאַר'ן ספר-
תּורה פאַרטיג צו מאַכען, ר' אלי װעט דאָך בּאַלד קומען, דער סופר.
וועט בּאַלד קומען. (רבקה'לע געהט אֶבּ אין איהר צימער לינקס),

דער פעטצר'", שרה.

ש רה
(בּלײיבּענדיג אַלײן מיט'ן , פעטער", קעהרט אוים די שמובּ) .
פּאַר װעמען ער האָט זיך דאָ געהאַט צו ריהמען, א קלייניג-
קייט, זאָג איך דיר... און אַזוי, מיינסט דו, װאָלטען זיי נישט גע-
קונען צו דיר? מאַך יעדען טאָג אַ שמחה, װעכט דו זי יעדען טאָג
האָבּען ,.. אין אָרנטליכֿע הייזער ווייסט מען דאָס װי צו האַלטען זיך,
אַז עס זאָל דרך-ארץ האָבּען פאַר אַ מענשען. װאָס דען, אַזױ, וו"

16

שאטט זשַז סים ‏ טאָ . יז זיא סַח + טש.! זאָ .. זְשׁ;2ם זְשׁזכפ טיים
חיש זיא ייסא םת שַטאס חחַז זא סץש 604 .. זשַט"עפט פַּחַי 'ז
{ 0שנה זיא טווה) . זשַסטעט ויז 62 זשָיששס .. הפסה זי"ף טמעש"
פיהרען ! גאַנצע גענז זאָלט איהר קריפען, ‏ באנצע2 הפכט !לעכּעליגּע אוך
מיט רובּלען קלינגען, איז מיין נאָמען נישט יעקל טשאַפּטשאָװיטש,
-אויבּ איך זאָג ליגען . ר
. וצפייב בל 6 "יצ=)
+י י י 2
+ת צִמָ ! שפאיף שי נָדְי טאב : גי 8 1 2
יהת יס איך' זאָ? איזף? /8=:אלף זשוהל? :לוצרילק דאָס א זיך
ש 7 עפגעהאזעטיט ציכטיג;, זישען .3+ =אָרנט;זכּעף' ' פאַף * אל צעל-הבתישע
כבצכטער .יי 64 שטים טס

- +י' אַנ+ ער ע? וי בּער.
א יע א איף הלא ייט לאל י.י זי

|
|
'
יִ

צ4'"אַא "הזאַנצב. "שז . הזס"ט ד3): 0+ז)ט4 = +ז אָי /6ש2)

* זאַ , זְשַצ'חףט} זצ 8טאָ! שַשצט: יזך 2 הש "ל: זמיבקי. }סיז

-/3ס זיאם סטַזייטף סעַז ‏ שַׂפ'חסםז .הט+ (היחכח ז..

טס ישאַרומוולענרים זְהַּיי גלעולעך נבּראַנפעןי אָרִימען ;לוים. אט שאט
. (640' זשביש -ח/א װון;נישט גֶעסֶעַרקענְרִינֹא . {עַשוף זר ם שי

כֿאָטש איהר פאָטער אין יעקל טשאַפּטשאָװיטש..

, א 2 ביר? עריא 0

ש רה
{טצילענריג) .
נָוֹא;נו. פאר צוגעָמען-ער.. האָט. זיך. דְאָ;. צו. ריהִמען ז
-;ינ"יטף א זשטהז זע טאש אַז זז 5 6
דשָה שש"ט 7 זי 20 7 י זז דע 2 יפצְעצָרי. ג. 7 -: ז+זייי)
עס /ד {נישט איינהאלטענל'ג - זיב = זאָכֿענדיג? ‏ גאבּט:ער אָן "די לע אונ,
.ףז זְשַטפעַחת זע = סאַז /ש2 סשום) אושצגעם) טס טס::ט 26

" ימד אי "יניע אונטערשיעד איז' מירי, = אָלים. אָדער
ירייך, אַלע זאָלען עס ויסען... די גאַנצע שטאָדט זאָל עס װיסען.*

װואָס איך בּין -- בּין איך,. (װייזט אויפץ װײבּ) װאָס זי איז - אִגֵז זי
אַלץ איז װאַהר אַלץ... נאָר אױף מיין קינד זאָלען זיי קיין װאָרס

-

51

*שנץ) { ק"ת 8273 א /70א 6042 3 צִיצַשׁ א זָאַ -"+ טאתב)

. = 4465 +'. 2 יי יי יק יט
77 2 4 842 6 יהם , 66:/67) צ". א

. שזז ס אַנדיעוקע זאָר {ממן זקיניט א

24 1, זש :2 --געוושען ",2 1 1:::

אַאַ יאָהר שוין אויף אונז, אַזאַ טפ אויף אוֹנז ‏ תהם

2

נו, צוטייל די = א
(רבקה'לע טיילש; אַרזָם:דֵי אָמופע לייט קליינגעלר),

עדי היל א יו אײך אוֹיג
הקרדל 7 ר 27 )
טי א מָעֹהר קוראַושׁ ווייזט אויף רבקהילען),. = א
און וייזט ; מִיר ‏ אין דער . גאַנצער. שְטְאָדט;;נְאָךָ טאזא...אָד/געליך
מיידעל... (צו רי אַגרערע װייבּער) רבּנים האָבּען דאָך נישט אַזעלכע קינ-
דער . אָגט גֶשׁטילֶער ; :װאָך ,; א ערז ;פעטער", און שַׂרהַּ זואָלען הערען) און גאָט.
ווייסט, פון װאַנען עס נעהמט זיך צו זיי אַזאַ כֹּשר קינד ... דאַכט זיך
אױיפגעחאָווּעט אין אַזאַ הויז, ' גאָט זאָל נישט שטראָפען. פאַר די רייד,,.
*ההויך) און דאָס. איז-אָבּגעהיט, ‏ וי דאָס אוֹיג"אין קאָפּ;.?? אָבּגעוואויגען
? אוּן אָבּגעמאָסטען אי -יעדער טריט איהרער, ‏ אַליעבֿע ולוסט צו- קיקען
, {:דערמף!! (געהט--צוֹ צום , פֿעטער*, מאַכֿט צו איהם) נישט' קשה! "עס לאָוט
זיך הערען ! (װייום אוי רבקה'לען) 17 װאָלט -אַזון -אַ רב געהאַט ט אאָלט
אִיָךְ זי, איהם פְאַר. אַ כּלה געגעבַּעֶן. יע ר
)+‏ תַתנָם ב'ףה /עפ מ ף שי 4068

די ר 3 יע

א

;אט ש}.ן"} זָם זָף -. : (צווישען זיך) ? 02 שיט זא עז :
עס לאָזט זיך הערען,.- עס לאָזט זיך הערען +: := .. י"ו

דער ,פעטער'.
װעט איהר זעהן, ווען איך װעל דאָס מיט מזל אונטער די חופּת

44

יי יי יי יי יי ייר יי

יע" "יי

שרה

(טהוט זיך אָן אַ שערץ , ליינט אַריין אין איהם חלות, ועמעל, לעקעך און
אַנרערע עפענװאַרג . טהיילט אַרום צווישען רי אָרימע לייט).

איינער פון די אַרימע לײט.

לאנג לעבּען זאָלט איהר, בּעל-הבּית'טעשי, איהר זאָלט זוכֹֿה זיין
מעהר שמחות צו מאַכען. ‏

אציורצנצ.

דאָס ספר-תּורה זאָל אייך הצלחה און אַבּרכֹה אין אייער הױז
אַרײן +..

דער ,פעטער"

(װאַרפט די אָרימע לייט שטיקעי הלה נאָך שרה'ן).
צו גאַנצע פונטען לעקעך זאָלסט דו זיי געבּען און צו פלעשלעך
בּראנפען מיט אַ היים. זאַלען זיי וויסען , אַז היינט איז בּיי מיר אַ.
שמחה... נישט-קשה, איך קען בּעשטעהן אױף דעם.

אַיודענע, בּלינד אויף אײן אויג

(ריהמט פאַר די אָרימע לייט דעם ,פעטער" מיט שרה'ן),
דאָ איז שוין איינס אַ הויז, זאָל איך שוין אַזאַ יאָהר האָבּען,
געהט שוין קיינער פון דאַנען מיט טרוקענע הענד נישט אַרױס. אַלע--.
פעל יױיך פאַר אַ קראַנקען, אַהעמד פאַר אַנ'אָרעמאַן. װאָס דען,
דאָרט אין די הױכֿע פענסטער װעט איהר קריגען}!.

(שרה, וי זי װאָלט נישט בּעמערקט דער יודענעם רייר , װאַרפט אַרײן אין
איהר שערץ אַ פּאָר חלקים מעהר. די יורענע האַלט אויף דאָס פֿאַרטעַך איהרס
און רערט ווייטער) .
דאָ אַז מען מאַכֿט אַ שטיקעל שמחה... קען מען זיין, װער מען
וויל ... קען מען האַנדלען, מיט װאָס מען װיל...

13

רבקה'לע.
איך ווייס נישט. ..

שרה
(צוּם , פעטער") .
זיידעַנע בּלוזקע וויל זי מיט אַפּאַר ווייסע פּאַנטאָפעל.

דער ,פעטער".

אָ, דו װילסט אַ זיידענע בּלוזקע מיט אַ פּאָר ווייסע פּאַנטאָפּעלו

רבעה 327

(עאָקעלט מיטץ קאָפּ אויף יאָ).

דער ,פ7לטצנ".

דאָס קומט דיר , (נעדמט אַרױים פון רי געלר.קלינגענרע קעשענע אַ גאָלד.
שִטיק און גיט איהו) יאָ , גיעבּ דאָס דער מאַמעשי, לאָז זי דיר קויפען.
(רבקה'לע נעחמט צו דאָס געלר , טראג? עם צו צוֹ דער מוטעו, עס הערט זיך אַ גֹעָ-
רורער אויף רי טרעפּ פו, די אַרויפקומענדע אַרעמע לייט),

דער ,פעטער"

(צו שרה'ן) אי
ועהסט, דו האָסט געזאָגט, (עפענט אױיף די טהיר) אַז דו װעסט
קיין געסט נישט האָכען. (רופט) נו, קומט אַרײן, קומט אַריײן. (עס
קומע אַריין אַ חאַליאַסּטרע אָרע:ע לייט , מעָנער און פרויען , צום ערשט איינציגווייו,
װױ זיי ואָלטען זיך אַײיינגעֶגנב'עָן אין שטובּ, דעונאָך מעהר , פיהרען זיך אױפ
אַיויסוופענדיג, טייל רופען איראָניש צום ,פעשער"); גוט - מאָרגען אייך, בּעל
מחנך ! (װענדעֶן ויך צו שרהץ) אַ גוטען טאָג, בּעל-הבּית טעשי {

12

דעפה נפ צטצה".

דו שעם דיך נישט, אַ כּלה מעג מען װערען, גאָט האָט גע-
הייסען , (פויוע) דאָס אין גאָר נישט ... אַלע מענשען ווערען / זן-כּלות,

רב כה 'לע 5
(שווייגט . פּויוע) .
דער ,פ עט צר".
2 האָמט:;מו:ליעפי- דעם: טאַטען דיינעם}+ - '--
רִבּקה:לע +

פְשׁשנָי-/ש טַייז שאָקעלט-מוטץ קאָפּ, שִטוסי;

דער ,פעטער".

נו,. װאָס ווילסטו זאָל איך דיר קויפען? זאָג, רבקה'לע. (רנקח'לע
ענטפערט נישט) נו, זאָג, האָבּ ניִשְט קיין מורֵא, דער טאַטע האָט דיך
5 4. +. : = ד
ליעבּ, נו, זאָג, װאָס זאָל איך דיר קיפען! /
-זזאַסאַ שָזששס ז:דןל?"- { יי
יחַׁסִּשׁ זיז * זאָ+ , י;;רַבּקהגלשר: 2..
646 זו ס'שח 46 ,טוט זשָ? ;א *6יפ+ יש , ז6נ) 5
{.... שווייגט).
ישָׁרֵהָ,.

(איז פערנומען בּיים טיש + צו, רבקה'לען) .
+ מע , פאק װאָס.-ענְטְפֶערְסט. דו, נישט, +.;אַז :דּעהּ טאַטץ רעדט צוּ

א - שי : ? ,
. יעג שסזף - ויא מטשף ,טי . א
;טיא סטיש שת , שז 8 = אט = צש יט 2 8 = =
קקא 4 :ש'זי"ף , זהשםס 649 , אצי .) 7::4.644 א וײן קן}
ט 2 ץק 4 ייר !ײג , : {=*. : .
זשם * 4 : = * יי 5 ד. * : 4 : : 41 : *ײ
1 "'שן טס "שי 6 *עײ (א "אה 6 ר יי 2 {:

רבקה'לע

(שאָקעלט מיט'ן קאָפּ אויף יאָ).
ציט ישהים סיזאַ .01 האָ? א 60 :6 זשַמזאַנש . זצסזה א .זט כבש) וס סנ
, פאָתם קיות טי . פטזיטט דאהזעמעישע פ:צים -3סיטט סְבְמש זט .=
סאָזז (טצײחצ שטה מז;טמיטואָ , זצחח * סים |אג} ז- חמש ציששוס +זטז :וזנצ-שט
|ז4 אוּן.-פאַלװאָס,, האָסטט; מִנְכָא..;פאַכ;ה טאַָצן? שז "= , מחיא זצ סל =

יזְשֲשׂף סש"ן "1 ששָׂסעָ} .(שייששיצזאח:טטשיזש ואִדשׁם זשַקנט) (**ו :יי

טש"; זע צֹשָח .. זשׂסוט:הבקקת טעצטסטזע זע טֹאָח ... טסע ש

"ז סים זששטףט? +ז קילק כ'שסשם {שסויסטם זי שַססח סט .6464 ז""ך
איר, ומִמנישׂ. א זען שזף (זיז שטשז , ששפהףסז מחצוקש ‏

= *א * {*

א דער , פ עוטשֶר".
. (-האָבּ--בשט,-קְנִין. מוּרָא.;פאָכן. טאַטען,.דער. טָאטְע. קאָט. דיך ליעבּ,..
א ליעב אִי ב. לא היינט , א ספר-תּורָה א עס קאָל אָסט, אַ אד

יע שז 1 זָ +

די א = 2 פאב ד
גי די 21 0 קינ ר 24 2 זשמיעדד. 2
8 זשפאָ .תשהט זי = חאָז ... ח"ח שי טשן זאג 1 זזן 7ש65
הזה .. חשס 47 זי

א יי
זיף טש' מַָּח !זאַ;דּעֶסְתאֵפְ עטְעֲרְעַי ‏ עזזס רקָז ממָםח + 'ז
סזף 2 שָחהסםז 6066 .זט וס שאס טסיףזעתן יז סשָה סש .678
| און אַז גאָט װעט העלפען און דו װעסט אֶכְּלָה וורענ וֶעל,,
איך קויפען דיין חתן אַ גאָלדענעם זיינער מיט אַ גאָלדענער קייט--אַ

האַלבּ פונט גאָלד זאָל ער װעגעך.,.. דְעָר. טאַטע האָט דיך זעהר ליעב

, (אחזם שמח ר בוקוֶהטל:ע טניז אטאפ 416 זצ סחט:!

ו'ששטעט זאז די סע
(שווייגט, לאָוט אַראָבּ רעם קאָפּ , שעמענדיג ויך , פּווע).

יא יי א
10
0טסטטש זיס פפז סשָז זיע טריר" יס זי טשין 0

לה

נַאַד .זשַשאַס סטַז שֵטָּ"ף סֹסעֲז זאז -ש: "א {אָ יו שש-טט 360 טי

+= )' =

"שעפט ! (קומט אַריין. אַ הויכּער , שטאַלקער יונג פון אַ יאָהר 40, אַ דיק בּיכֿעל מים
אַ שװאַר'ץ בּעוואַקפען געזיכט , אַ שוואַרץ רונד געשוירען בּעירעל . רערט הויך, גראָבּ,
-מאַכֿענדיַג רערבּיי מאוס'ע בּעוועגינגען טיט די הענד, אָנגוייפענדיג דעם צװוייטען, װאָם
יער רערט צו איהם , בּיי דער קלאַפּע . דאָך ליגט אױסגענאָסען אויף זיין געזיכֿט און
אין זיין גאַנצער פּערזאָן אַנ'אָפּענהאַרציגָקייט), וועלען זיי נישט קומען, דאַרף
מען נישט ... האָבּ איך אָרעמע-לייט צוזאמענגענומען ... האָבּ איך נישט
קיין מורא , עס ועלען ‏ זיך געכּינען בּעלנים אויף די לעקעכֿער מיט די
-געגז. (דערזעהט רבקה'לען, זעצט זיך) קום נאַר אַהער צום טאַטען,

שרה

(בייז , אָבּער בעמיהט זיך נישט דערפון בּעמערקען צו געבּען. פערווירט דעם טיש) .

0 וועלען זיך, מיינפט דו,..דעם-ימוס מיט . דיר אײינריכֿטען 3
אַז זיי דאַרפען אַ הונדערטער צו בּאָרגען ;.. אַנדבה צו נעהמען שע-
מען זיי זיך גאָר נישט מיט דיר,.. דער גוי איז טרפה, אָבּער זיין
- גראָשען איז רּּשׁר ..,

דער ,פעטער".
װי זי האָט דאָסק מורא, אַ זאָרג אָנגעקריגען! האָבּ נישט קיין
-מורא, עס װעט דיר גאָרנישט קאַליע װוערען... (רופט רבקה'לען) נו, קום
נאָר אַהער צום טאַטען . .
רבקה'לע

(געהט צו צום פאָטער זעהר נישט גערן, האָט מורא),

װאָס װיל דער טאַטעשי!
דער ;,פעטער".

האָבּ נישט קײַן מורא, ר:-קה'לײ, איך װעל דיר קיין שלעכֿטס
:נישט טהון. (נעהטט זי אָן בּיי דעד האַנר) האָסט ליעבּ דעם טאַטען, יא

9

שרה.

ניין, טאַכטער לעבּען. בּעל-הבּתּ'ישע קינדער, אָר'נטליכֿע מיידלעך...
ן, טאָ א ך
דו בּיזט אַ בּעל-הבּתּ'ייש קינד, אַ אָר'נטליך קינד .

רבקהל'ע.
פאַר װאָס נישט, מאַמע לעבּען? האָט. מיר מאַנקע אַ מגן-דוד
אויפגעריסעוועט אויפ'ן ספר-תּורה-קליידעל... איך נעה איהם איצט מיט
זיידענע וולישקע אויס, מיט בּלעטער בּעפּוצט, מיט בּלומען בּעפּוצט,

וועסט זעהן, וי שען, מאַמעשי. (װייוט אױף די בּילרער פון װאַנד) הונדערט
מאָל שענער פאַר די...

שרה
וערשראָקען)

וועה איז מיר, פערצעהל נישט דעם טאַטען. ער װעט שרייען.
ער װעט זיך בּייזערן.

רבקה'לע.

פאַרװאַס, מאַמעשי! עס איז דאָך פאַר'ן ספר-תּורה'ס װועגעןו

שרה.

דער טאַטע װעט זיך בּייזערן. (עס העוען זיך מריט) שווייג, רבקה'לע.
דער טאַטע געהט.

דער ,פעטער"

(נאָך אויף די טרעפ),

װאָס, בּעטען װעל איך מיך בּיי זי . . . האָבּ איך טאַקע א גע-

רבקה'לע.

װעט שען זיין, מענשען וועלען קומען ... = וועט שיקל , מעך
װעט זינגען... יאָ, מאַמעשיך. /
, ח = שי
שרה.
תטיש טשיסטעיהעץ {שַזזס ששהפה- סְטָם | זעסְט זאַטשאָט יז
יאָ, טאָכטער -לעבּען , אס אזז-אַחמהג עש"איחשאוכטזיסעש מצוםדי דז
נישט אַלע קענען זיך ספר-תּורות שֵרייבּען. אַבּעל-הבּית, אַ אָנגע-
זעהענער מענש ... בי יי |
זוז-ווש א שָׂרמנִם ז"ט מזב קע , קונ טשין סאַחהח אס
טים שַלַי אע חטן זע; .., צשַזי"טף-ה"עז-?סט טיעג סטזזטסיזעטיזג
א מִיקבלעךְ, וועקען, גב ינשע טלמעט, שַא עשיוואָסלהדיי
מאפֿעשי לט עב). יק גב בקע אפ טעשט
און א פּאָר ווייסע פֿאַנטאָפעל קויפען , (וייוט איהרע קאָמאַשצן+זאין קאַמאָשעוָם
קען מען דאָך נישט טאַנצען!

ת ?שי
שרה,

או דו וו סט אַ כְּלה ווערען, א רצ ם, , -תֶל {;מוֹעֶהָיזְסח,
װעל דאיקל דיל אַ לאַנג" קלייד 'מאַכען ,- פּאַנטאָפעל זקנפען דס יגעלען זײַ

מיידלעך קומען, פיינע מיידלעך, בּעל-הבּתּישע טעכטער, דו װעסט דיך
חבר'ץ מיט זי

הל
(עקשנט זיך).
, ח = ש
שטענדיג לייגסט דו אָבּ אויף פּסח. איך בּין שוין היינט גרייס,

(שטעלָ םייט יעע) - זעָה /,. מאַטעעגט,ם איך טאָלן שמענן זשיזיס .
ווייוש די' דאָר! אַזעלכע אַנגע צעפּ האָר האָבּ איך שוין , נלאָגקעשטאָסט מֵשז
אַז ... כּאַפט זיך צוריק) און מאַנקע װעט אויך זיין, ס'וואַָהר, מאַמעשי}

דאשַסטס, האָז

,א /+= /=66 -)")
, (8ט:ם יז ייא זא

2 גנ טסקט 7 מאָח ., . יז "8 זם זָא סֹטַח זָטַטטָם . טאָז

1

ושרה, רבקה'לע, שפעטער דער ,פ עטער".)
ש ר ה

אַ הױֹכֿע אוּן א שלאַנק שענע. דאָם פּנים שוין רעכֿט פּערראָרבּען,
גאָר נאָך גענוג שפּנרען פוּן איהר געװועוענער שענהייט, װעלכֿע האָם
נאָך היינט אין זיך אַ געוויסען טאָן פון פרעכהייט , אַ שייטעל אויף
איהרע קאקעטע לאָקען ; די לאָקען גנב'ענען זיך פון ציים צו ציים פון
אזהר שייטעל אַרױס. אָנַּנּעמאון.?אין "שוק עינסט מופּערלפֿער קליי-
דונג , װעלפֿעם איז נאָךְ דאָ און דאָרט קאָקעם-בּעפוצט מיט פיעל צירונג,
אין איהרע בּעוועגוננען קען זי זיך נאָך נישט גאַנץ בּעפרייען פון רער
וועלט, פון װעלפֿער זי איו אַרױסנענאַננען...' שטעהט מיט '

+ לוי*ץך + + ה = ד7ש - י.י 0 = 6 6)- דע ה-י = +-5 י- טסיל =ד))

אי -בבקה /לען ןוט --

5 קַ
בחסצ"פ- א = יי עו יע יי זי -ס 24

רייצענר יונג. מיידיָל, ועהי ( געט נעקליירעט, געל הִבת'י }..

ידי 66

נאָך אין אַ קויץ קליירעל, |צוויי לאַנגע. צעפ האָר, אין פערפערטיק, 2
גען אציסצופוצען. ראָס טעֶר .

שי

=יל 2 =, == - 8 די *שפ7ה -אס. שה"אש זט" ;
הרבקה ילע
מצי"פים - 7 וצף 2 "2 שיט חשָר מית ות יק על -סטע זשפשז ;טי

*' (שטעקט אַריין פּאַפּיערענע בלוֹמען אין די גאַרהנעף. ="?. ס?:צפף
אט זיר אט / 6 2 7 2 ליועה, ' מאַמעש2.
ורעט שען זיס"ז -- סות {סאזס-שצַיזהצ +

,

5 =+ * יע .י* : גי י6 * 6" =+ זשייש יי ייר
צציטת 53 83 יש = : 2 ? טייס = ;= סייני- 4

בהחסל 26 זסיח. מ--ש רה 7 //88:0=5 דח ססוי? .ב:אנהט-סשץ

בעצ;יץ פיש שילכמקץ (-2'6; חיטב כים אצאֲאבמשף- זצָ8א268ע.יע 2+

--:-- = (אנ פערנומען בּיגם-טיש אָנּדיוטען) :+ה ז |צמיחן :מצט /

-. פלינקעה, טאָכטעֶרְשִׁיי,.-פלינקעה, דער. טאַטע..אע-שוין. גֶעגאַנגְעָ
בּעלי-בּוּנִים בְּעֶטען דאָס.. ספּר;תּורה אַהיִיםְ. בֶּרעֶנְגֶעבָז +י= -: זי שײ- ש=

= י*אַ 1 אַחייססס פַהשז;א א 05775: 6 ע-אף ס:ם :*:סשצת 6362
6 4 =;ַ 2 = 5ס'י-ב 27
: י { = ++
ער יק באט יי ןיי =

42

2 11 2

יי יי

ר

פרשטער אקמ

יי

סצענע.

י(בּיים , פֿעטער* איִן פּריְואַט-װאָהנוּנג. ערשטער שטאָק פין אַ אַלטע-
-הילצערנער געבּײדע. דאָס ציִמער געפינט זיַך איִבּער דעם קעלער, אין

יװעלכען עס איִז דאָס ,הײזעל". צוּם װאָהנוּנג פֿיִהרט אַרוֹיף אַ הילצערנע
יטרעפּ פֿוּן דרויסען, װעלפֿע לאָזט זיִך הערען איִן דער שטוּבּ, בּשעת מען
געהט אוֹיף זײ. די װאַהנינג בּעשטעה: פֿין אײן גרוֹיסער שטוּבּ מיַט אַ
ציִדריגען בּאַלקען. ראָס מעבּעל נײעס, װאַרשאָװער בּיליגצר סטיל,. װעל=

יכעס האַרמאָנירט נישט מיָט דער אַלטער געבּײדע פֿין דער שטוּבּ. דיַ

ווענד זענען בּעהאַנגען מיַט בּיִלרער, אוֹיסגענעהט אוֹיף קאַנװע. בּיִבּליִשע
סצענעס: .אָדם וחוה בּיים עץ הדעת* א. ז. װ. מײדעלשע אַרבּײט. גע*

- גענאיִבּער דערּ סצענע--די טהיר, װאָס פֿיִהרט פין דרוֹיסען אַרײן. רעכטס

אַ צװײטע טהיָר, פּיִהרט איַן רבקה'לעס שטוּבּ אַרײן. פוּן בּיידע זײטען
שה;יר--רעפֿטס צװײ בּעטען בּײ דער װאַנט, הוֹיךְ אוֹיפגעבּעט מיַט
צעטגעװאַנט. ליַנקס צװײ פֿענסטערלעך ניַדריָגע, מיט לאָדען פֿון אינװײ=
-נַיִג צוּ צוּמאַכֿען, בּעהאָנגען מיַט פֿאָרהאַנגליך, בּעשטעלט מיַט בּלוּמען=
יטעפּ; צװיַשען די פֿענסטער אַ שוֹיבּ;ן:שענקעל. היַנטער אײן פֿענסטער
6 קאַמאָד. איִן שטוּבּ פֿערפֿאַרטיגט מען אויפֿצּוּרוֹימען; ס'זעהט זיַך אוֹיס:
ימען גרײט זיַך צוּ אוֹיף געסט... אָנגעשטעלט מיַט איִבּריְגֶע טיִשען אוּן
-בענק, בּצשטעלט מיט קאָרבּס געבּעקס אוּן אַנדערע עסענװאַ"ג. אַ יון=
+נער פֿריִהליַנגס:-טאָג. נאָך מיַטאָג). : :

:

כּערזאנען:

:

ויעקל משאַ פטשאַװיטש,

דער ,פעמערי
שרה
רבקה'לע

הינדעל

מאַנקע
רייועל
בּאַשאַ

שלמד,

ר' אלי
ר' יעקב

אַ פרעמדער יו
אַ יודענע

ציים } גענענװאַרט ,

אַ בּעל:הכּית פון אַ פרעהליף , הייזעל",

זיין װייבּ (א געװעוענע קאקאטע).

זייער טאָפֿטער, אַ יונג מײַרעל
כּון אַ יאֶהר 17,

1-טע מיירעל פון ,הייזעל* אַ פער-
עֶלטע טע פון עטליפֿע און דרייסיג יאָהר):

2טע מיירעל, נאָף נענינ יונג,
3טע מיירעל,

אַ פּרצויִנציאַל מיירעל,
ערשט אַנ'אָנגעכוטענע.

8 אַלפאָנס, הינדעלס געקויפטער חת!,
אַ שענער יונג, 26 יאָהר.

פאָל?ס:שרפֿן, אַ שרפֿן פין רעם ,פעטער";
אַ פרומער יור, אַ סופר,
אַ מחותן ,

בּלינד אויף איין אוינ (פון די אָרימע ליים).

אָרם } אין אַגרעסערע פּראָװינציאַלע שטארם.

איִבּערורוּקְן, איבּערזעצן אוּן

אוֹנםפי שו דער , דעָרלויבּעניש : :

3 8 ? 5 9 :

7 5 6 = און פאַרוערְט. 7 :
אל אר אס ע והשזעקסס /-ט 28 ט =

1922 ן :

.טעשט

7 גאמנוזגש. "א -זע) די
4 וט 5 : 4 " א יי א
ר ; 8 6סשסט 5 בס וע אי .אט 7

שלום אש :

גאָט פון נקמה

א דראמע אין דריי אַקטען

ייייי יע עד קונ 1 אוער םייט טטימוועויתננג,,,,,,,, , ,---

פֿארלאג ,קולטור.-ליגע' ווארשע

קויפֿן אוּן פֿאַרקױפֿן איִן אַמעריַקְע פֿאַרבּאָטן

געדרוּקט פֿוּן פּריַער=צוּגעגרײטע מאַטר;צן אי
0 עקקזעמפּלאַרן. װארשע 1922

--+

דרויקערײ ,די װעלט', װארשע נאָװאָליפּיצ 7

א ם א 4 ת סם -- 2 5 ה 2 5

02,))ט '*46164::1:22,, .8ץט

7 1106011016 ,5288ז8עו ,1061 ום,, .אטזם

שלום אש

סאציאלע דראמען

גאט פֿון נקמה

בּונד פון די שׂוואכע
מאטקע גנב

יחוס

יייאאנ אטא יי 1 אלל :סמייט ||

פֿארלאג , קולטור.-ליג ע, ווארשע

שלום אש

דראמאטישע שריפטן

דריטער בּאנד

,,,,,,,,,,,,,,,,,;,;ע;נ;; ,,!!!תת,ת3|*ֿׂ(?6*?+-+אש=יישיע,,,
פֿארלאג .קוּלטוּר-ליגעי וואר שע

ו198 31 6טג .8667 סאוסאום

סטסואשה זסא סס 8456
דקאס0? פוז ואסה= ופ חס פסהאס
...יי

צהאהטון סדאסהסז ?0 צזופּהסצואט

.....,...,.?..,,,,,..,,,,,,,,,,,,,..געיי,,,5?*! יי

ח88016 { מס28/ יו
מ?+?דיזת8 826 נ+מזהעם 59
1419

טע וד
אי א 1
יי

ָ 7
0 א
א

ּ
ר
הא

יט
אט 01 10 0
: וי

: א 1
י ג :
אע

אב א
:2 א

יי א
א

א
יי

י : 6
, 4 1 4 ?שי דאין א ר 6 4 2
א 7 יו ה 4 א ר ,1 2 יע יא
דלי !2

ירא
גד
א זי ארן . : גי 65
יאך על סים +ן !ןיב ראד א : : 2 נ די
5 גל 2 יגיעס ,4 יה ןטשה

אנ
ָנ : 30 :: עס
אע יט =+ 4 2 = וו יי '
= זי * 0 : יש + 4

יט יש
יו
+ גל יל 7
על 6:5 4 ןאי ;
7 אין וע 9
1 + דיי זיא
2 4 4 .16 + ישי
* ;זע } עי יי ין
בק ייא צו 0 יוג ינע יע
3 - זר אי 1 ,א ן
לש = א וגו יעלעין
גאלש

וט

א א דיל אע
ר זל 4 טי זאג
= 2 6 אט 421
ר יט 5 ר 4 ?-, 4 יאי יי :: ר הי
וא 4 יל 7 רכץ .יי ,עה הי
א וא 3 א הא יא יא ן א 7
הא ר א אי יי = שי דיי
4 4 יע הט א 1
וי זי וי" מות 2
ריש 6עו ,טעד
ד לוט 1 ,*,
ער טירט

1 יי
ייר סיר דיא זי אי יי ייס יי א : 1 עז
י :

א יהלא 8 דרי 24ני ר א
: : א 1 :

"א
א א :גי א יב 173 / 4 5372

1 שצת-ין 1 1 יא 2 י :
0 ק ר = : : א יע יע א וע 2 4 ענא
וט =:1 על אן ייר ישי ז אי; 14 א 1
:א 16 גע עי )30 1 ג-יזויק 5,
1 14 +י 12 * :
שּ

אי

0 וט אי
גי קע א 5 :

עי א 25 טע 6 ין

לאר יי וע ירוי אק" רג" 2

דנ
וב גי ר יי צון:זלי זי אל 4
שי לגד דיגזוינ{גן ר א א :
רשיי 4 1:? ,2 זץ .5 יע עי א
,14 ואד יצ :+ אי זא יי

1 ר זי + רג אי 2
1 עי
א א : נען שאט

אע : יעב א
שא : 15 יע יפל
5 7 א אל

יו ר ש 2 אי : טא עריא
ר הי יי אי א א אי
ון. : : 181 :לא 11 אוו יי א 1
יו ר ר 1
112 41 :ול אע
ר יב ר גל
45 4 אל 4

יי
4 יא א א
אי

: ונ 7 1
36 שי אי
2 א יש

:א 6 דק א

: :4 , א רז
יטירט : א )אל א גי
ריט : א א 6
: ייטש ייב רג א הי

1 טל זא יי ר :1 ר
איגי אע 4 א ר צגן ילוי 1403:1.
0 ירע יק א ריב אי יל :13 ילא 1

06 רע א

הזאו- 8

א 4 שי
עטאט

אל

25 1

יי

א : יי

++ ש

14 יש
יש

א 1 אל 0
אט אט א אט אי אט טל יא